4 тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар. « Ұлы дала табиғаты » бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты: 5.1.6.1 Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру 5.5.1.5.Болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Орындау уақыты 15-20 минут 1-тапсырма Оқылым Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Сұлу Көкше өңірінде биік тау бар. Жерден атқан садақтың оғы оның шыңына жетпейді. Содан да бұл тау Оқжетпес атанып кеткен. Бұл шыңға сүйсінбейтін жан жоқ. Жақыннан қарағанда сандықша тастарды қолмен әдейілеп қалағандай көрінеді. Қарағайлар мен шыршалар оқжетпестің тастарына қадалып өскен. Шың туралы мынадай аңыз бар. Ертеде Бурабай, Көкше жерін мекендеген елде бір бала дүниеге келіпті. Ол елден ерекше ер тұлғалы, зор денелі, батыр болып өседі. Ірі болғаны сонша, өзін көтеруге мал шыдамаған соң пілге мініп жүріпті. Осы кезде қазақ жеріне қызыққан жау аз емес еді. Бала келген жаумен шайқасып, еліне жолатпапты. Бір күні сол бала шайқастан кейін сәл тынығып алмақшы болады. Күміскөлдің мөлдір суына рақаттанып шомылады да, Көкшенің баурайындағы қалың қарағайдың арасына келіп жатады. Орман ішінде жасырынп жүрген жау осы сәтті дереу пайдаланады. Ұйқыдағы батырды қолға түсірмек болады. Қапыда қарусыз қалған батыр жаулармен айқаса кетеді. Батырдың күші азайып, әл-дәрмені таусылады. Сонда батыр жаулардан қорлық көргенше өлгенін артық санап, Құдайдан өзін тасқа айналдыруын тілейді. Жау қолына тастамас үшін пілін де төбесіне көтеріп алады. Сондағы батыр осы Оқжетпес болса керек. ( 168 сөз ) 1. Баланы қай жерде дүниеге келген? [ 1ұпай ] 2. Батыр қалай суреттелген? [ 1ұпай ] 3. Берілген мақал-мәтелдердің қайсысы мәтін тақырыбы бола алады? А) Ел іші – алтын бесік. В) Туған жер – алтын бесік. С) Айлалы батыр алдырмас. Д) Ер жігіт елі үшін туады, елі үшін өледі. [ 1ұпай ] 4. Берілген сөздердің синонимін мәтіннен тауып жазыңыз. А) Ер В) Демалу С) Дұшпан [ 1 ұпай ] 5. Берілген сөйлемдердегі болымды етістіктерді болымсыз етістікке айналдыр. [3 ұпай]
1.Орман ішінде жасырынып жүрген жау осы сәтті дереу пайдаланады.
2. Қапыда қарусыз қалған батыр жаулармен айқаса кетеді.
3.Батырдың күші азайып, әл- дәрмені таусылады.
Бағалау критерийі № тапсырма Дескриптор
Білім алушы Мазмұнға бағытталған 1 сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша 1
1 1 сұрақтарға жауап сөйлеммен жауап берсе ; Береді
1-сөйлем
Сұраққа толық жауап берсе 2 сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша 1 сөйлеммен жауап берсе 1 Дұрыс мақал мәтелді тапса 3 Дұрыс тадбылған мақал мәтелге 1 Синоним табады 4 Барлық сөздің синонимін тапса 1 Болымды етістікті болымсыз етістікке айналдырады 5 Барлығы 3 сөйлем 3 Жалпы
Мағауин Мұхтар Мұқанұлы 2.2.1940, Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданы — жазушы, әдебиет зерттеушісі, ғалым. Мемлекет сыйлығының лауреаты (1984), Қазақстанның халық жазушысы (1996). ҚазМУ-ды (1962), осы университеттің аспирантурасын бітірген (1965). 1965 — 86 ж. «Қазақ әдебиеті» газетінде бөлім меңгерушісі, «Жазушы» ба Жалын» альманағында бас редактордың орынбасары, Әдебиет және өнер институтында, ҚазПИ-да аға ғылым қызметкер, доцент, «Жазушы» ба бас редактор қызметтерін атқарған. 1988 жылдан «Жұлдыз» журналының бас редакторы. «Кешқұрым» атты тұңғыш әңгімесі «Жұлдыз» журналында жарияланды (1964). Соғыстан кейінгі ел өмірі бейнеленген
романдары басылып шықты. Қазақ халқының көрші мемлекеттермен дипломатиялық қарым-қатынасы тарихи-көркемдік тұрғыдан тұңғыш рет суреттелген «Аласапыран» тарихи дилогиясы 1981—83 ж. жарық көрді. Романда қазақ ордасын Тәуекел хан басқарған тұстағы (16 — 17 ғ-лар) қоғамдық-әлеуметтік жағдай көрініс тапқан. Хан мұрагері Ораз-Мұхаммед пен оқымысты Қыдырғали Жалайыридың, Едіге би ұрпағы Петр Урусовтың көркем бейнелері сомдалған. Томан би, Манақ батыр, Ділшат, Ай-Шешек бегім, секілді кейіпкерлерді суреттеу арқылы қаламгер Ораз-Мұхаммед тұлғасын даралай түседі. Романда көшпелі тұрмыс көріністері, аңшылық, саятшылық сынды ұлттық дәстүрлер көрініс тауып, Қазақ хандығының Ресей, Иран, Бұқар, Сібір хандықтарымен өзара қатынастары, ішкі-сыртқы саяси жағдайлары сипатталған. Жазушы шығармаларында 20 ғ-дағы ауыл, қала тұрмысы, түрлі әлеуметтік топ өкілдерінің тағдыры психология-философия тереңдікпен көркем бейнеленген. «Қобыз сарыны» (1968) монографиясында хандық дәуірде өмір сүрген ақын-жыраулар шығармаларын (15 — 18 ғ-лар) жүйелі түрде талдады.
Әрине, ғылымның Жер, Күн және жалпы барлығы қалай пайда болғандығы туралы көзқарасы, мысалы, Киелі кітапта, осы оқиғалар қалай суреттелгенінен өзгеше. Бірақ ғылымның пікір айтуға құқығы бар, оны құрметтейік. Соңында, қалай болғанын білейік. Ғылыми тұрғыдан.
Өткен күндердегі істер туралы куәгерлердің ешқайсысынан жауап ала алмаймыз. Өмір күн сәулесінен кейін пайда болды және планеталар пайда болды, бұл ешкімді таң қалдырмайды. Сонымен қатар, ғалымдар аспан денелерінің жанама дәлелдерін зерттеу нәтижесінде болған барлық нәрсе туралы нақты түсінікке ие. Күн жүйесіндегі барлық нәрсе сол баяғы жеткен жетістіктердің ізін қалдырады.
Мағауин Мұхтар Мұқанұлы 2.2.1940, Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданы — жазушы, әдебиет зерттеушісі, ғалым. Мемлекет сыйлығының лауреаты (1984), Қазақстанның халық жазушысы (1996). ҚазМУ-ды (1962), осы университеттің аспирантурасын бітірген (1965). 1965 — 86 ж. «Қазақ әдебиеті» газетінде бөлім меңгерушісі, «Жазушы» ба Жалын» альманағында бас редактордың орынбасары, Әдебиет және өнер институтында, ҚазПИ-да аға ғылым қызметкер, доцент, «Жазушы» ба бас редактор қызметтерін атқарған. 1988 жылдан «Жұлдыз» журналының бас редакторы. «Кешқұрым» атты тұңғыш әңгімесі «Жұлдыз» журналында жарияланды (1964). Соғыстан кейінгі ел өмірі бейнеленген
«Ақша қар» (1969);
«Бір атаның балалары» (1973);
«Қияндағы қыстау» (1977);
«Көк кептер» (1979) әңгіме, повестер жинақтары мен;
«Көк мұнар» (1971);
«Шақан шері» (1984).
романдары басылып шықты. Қазақ халқының көрші мемлекеттермен дипломатиялық қарым-қатынасы тарихи-көркемдік тұрғыдан тұңғыш рет суреттелген «Аласапыран» тарихи дилогиясы 1981—83 ж. жарық көрді. Романда қазақ ордасын Тәуекел хан басқарған тұстағы (16 — 17 ғ-лар) қоғамдық-әлеуметтік жағдай көрініс тапқан. Хан мұрагері Ораз-Мұхаммед пен оқымысты Қыдырғали Жалайыридың, Едіге би ұрпағы Петр Урусовтың көркем бейнелері сомдалған. Томан би, Манақ батыр, Ділшат, Ай-Шешек бегім, секілді кейіпкерлерді суреттеу арқылы қаламгер Ораз-Мұхаммед тұлғасын даралай түседі. Романда көшпелі тұрмыс көріністері, аңшылық, саятшылық сынды ұлттық дәстүрлер көрініс тауып, Қазақ хандығының Ресей, Иран, Бұқар, Сібір хандықтарымен өзара қатынастары, ішкі-сыртқы саяси жағдайлары сипатталған. Жазушы шығармаларында 20 ғ-дағы ауыл, қала тұрмысы, түрлі әлеуметтік топ өкілдерінің тағдыры психология-философия тереңдікпен көркем бейнеленген. «Қобыз сарыны» (1968) монографиясында хандық дәуірде өмір сүрген ақын-жыраулар шығармаларын (15 — 18 ғ-лар) жүйелі түрде талдады.
Әрине, ғылымның Жер, Күн және жалпы барлығы қалай пайда болғандығы туралы көзқарасы, мысалы, Киелі кітапта, осы оқиғалар қалай суреттелгенінен өзгеше. Бірақ ғылымның пікір айтуға құқығы бар, оны құрметтейік. Соңында, қалай болғанын білейік. Ғылыми тұрғыдан.
Өткен күндердегі істер туралы куәгерлердің ешқайсысынан жауап ала алмаймыз. Өмір күн сәулесінен кейін пайда болды және планеталар пайда болды, бұл ешкімді таң қалдырмайды. Сонымен қатар, ғалымдар аспан денелерінің жанама дәлелдерін зерттеу нәтижесінде болған барлық нәрсе туралы нақты түсінікке ие. Күн жүйесіндегі барлық нәрсе сол баяғы жеткен жетістіктердің ізін қалдырады.
Объяснение: