4. “ Зар заман ” өкілдерінің қоғамдық - саяси , әлеуметтік көзқарастарының қалыптасуына әсер еткен факторларды анықтаңыз : « Зар заман » ақындары | Қоғамдық - саяси Әлеуметтік көзқарасы көзқарасына әсер еткен факторлар Шортанбай Қанайұлы Дулат Бабатайұлы | Шернияз Жарылқасынұлы Нысанбай Жаманқұлұлы
33 минуты назад Мақал - мәтелдерМақал - мәтелдер - әр халықтың өз даму тарихында басынан кешкен алуан түрлі оқиғалары, өзі аңғарған табиғат құбылыстары, қоғам мүшелерінің өзара қарым-қатысы, мінез-құлқы, психологиясы жөніндегі жасаған қорытынды, тұжырымдарының түйіні, өмір тәжірибесінен жинақталған философиялық ойлардың ұтқыр да ұтымды, жатық та көркем көрінісі, фразеологиялық оралымдардың еңделіп, сырланып, әбден қалыпқа түскен тұрақты түрлері. Ол бір ғана емес ертеден бері қалыптасқан ой дәлдігімен, мазмұнының тереңдігімен ерекшеленетін ауыз әдебиетінің бір түрі.Ол айналадағы сыры мол дүние туралы білімнің сұрыпталған жиынтығы, халықтың өзінше шағын ауызша энциклопедиясы ғана емес, ұстаздық, тәлімгерлік роль де атқарады, адам бойындағы барлық жақсылықты асқақтатып, жамандықты жерлеп,бала тәрбиесінде ерекше орын алатын халық даналығы.Мұндағы ақыл-кеңестер қысқа да нұсқа, әрі тұжырымды болды.. Халық даналығы ата-анаға ұрпақ тәрбиесі жөнінде өзінен бұрынғылардың моральдық-психологиялық, медециналық-гигиеналық, өнер-сайыскерлік ой-пікірлерін де шоғырландырып, бүкіл халықтың тәлімдік тәжірибесін мирасқа қалдырып отырды. Көшпеліліердің сонау ерте дәуірінен-ақ бұларды көп біліп әрі оны ақылмен байыптай алатын адамды ерекше қастерлеуі тегін емес. Ондай адам ата-баба даналығының көзіндей саналатын. Мақал-мәтелдер белгілі бір шешіммен істің дұрыстығын анықтайтын логикалық қызметтің эталоны тәрізді адамның ой-әрекеттерінде маңызды роль атқарып отырады.
1) Көңіл-күй одағайларына 5 мысал:
Әттең,қазір жанымда сен болғанда ғой.
Япырау,қайда сол күндер!
Пәлі,мына баланың сөзіне қара!
Сабақ бітті,алақай!
Қап,сол көлікке мінгізіп жіберуім керек еді.
2) Жекіру одағайларына 5 сөйлем:
Тәйт,осы айтқаныңда жетер!
Тек,сен әкең туралы олай айтпа!
Жә,өтіп кеткен нәрсені қазбаламаңдар!
Тәйт!Осы ісің үшін жазаланатыныңды білемісің?
Жә,одан да мына ойынымызды бітірейік!
3) Шақыру одағайларына 5 сөйлем:
Күшігім,күшігім,кә-кә!
Пырс!Кет дастарқанның маңынан!
Шөре-шөре,лағым!
Моһ-моһ,мына жаққа жүре ғой,сиырым!
Кә-кә,ұзама алысқа!