Табиғат – жаратылыстың ғажап туындысы. Табиғатта болып жатқан алуан түрлі оқиғалар желісі, алуан түрге енетін әуе кеңісі, қызыл-жасылды түзілген ағаштар жемісі бәрі-бәрі а ң таңдайын қағып, таңқалдыратыны сөзсіз. Міне, сондықтан да а ң табиғатты жырлауға шеберлігі, табиғатпен сырласатын көрегендігі осының айғағы. Қанша десек те, табиғаттың күйін, әсем формасын, қазынаға толы қоймасын көрсек жанымыз тойғысыз, жырласақ, айтсақ та тіл жеткісіз. Жер жүзіндегі жеті кереметке өз үлесін қосқан табиғаттың шеберлігін ұққан адамзат сәнденушілік (мода), суретшілік, сәулетшілік(архитектура), шеберлік(мастер), күйшілік секілді т.с.с. қастерлі қасиеттерді бойына дарытқандығы даусыз. Мәселен, «алыстан арбалағанша, жақыннан дорбалап» алысқа бармай-ақ өзіміздің әлемге әйгілі суретшіміз Әбілхан Қастеевті алайық . Баршаға аян, суретшілік өнерімен талайды таңғалдырған Әбілханнан «Сен мұндай өнерді қайдан үйрендің?»- деп сұрағанға:
«Таудың бұлағынан,
Қойдың құлағынан,
Апамның киізінен,
Ешкінің мүйізінен
үйрендім»,-деген.Яғни, адамзат өмір бойына табиғаттан бәрін үйренер, үйренеді, үйрене бермек те. Міне, сондықтан да табиғатқа адамзаттың қыруар өлшеусіз қарыздылығы оның табиғат тынысын тазартып, аялай білуімен қатар, кәдуілгі көркем бейнесін қалпына келтіріп, әлемнің жеті кереметін жетпіс кереметке жеткізуімен өлшенеді. Десек те, бәрін қоршаған ортадан алып, қамбаға астықтарын салып жатсақ та, кейбіріміз, атмосфераны түрлі түтіндермен ластап, хош иісті гүлдерге ұсқынсыз қоқыстарды тастап, тіпті, атом бомбасын да жер-ананың оюлы кілеміндей көрікті көкке жарып, таңғажайып табиғаттың жерін қарып жататындығымыз даусыз. Мұндай жағдайлардың жер бетінде қайталап орын алмасы үшін қазақтың әдемі «саусақ бірікпей ине ілікпейді» деген мәтелін тұңғиықпен түсінген әлем жұмыла еңбек етуде. Әу бастан дана халқымыз сол себепті «судың да сұрауы бар» деп тегін айтпаған. Бұл мәтелге арқау болар тылсым табиғаттың тосын жасаған адамзатқа арналған антонимдік арпалыстары да жоқ емес. Мәселен, әлемдегі лас қалалардың ірі бірнешеуі орын алған Индонезия жерінің бетін «Аллаһ» деп жазылған 30метрлік цунами аз ғана уақыттың ішінде тып-типыл еткен.
Бұл бір ғана мысал. Әлемде осы секілді қаншама табиғат апаттары, жер сілкіністері, қар көшкіндері, тайфун, жел, сел, дауылдар, құйындар тіркелген. Мұның барлығы тілсіз ашынған табиғаттың қаруын асынған адамзатқа іспен қайтарған жауабы. Ал, қаруын асынбаған адамзатқа, ешқашан ашынбаған табиғат та. Қайта ондай адамзатқа «жылы-жылы сөйлесең жылан інінен шығады» дегендей табиғат та өз ұясынан шығып, көркем бейнесіне еніп, жер әлемінің кейбір тұстары асыл а ң адамгершілік принциптеріне қарай жәннаттың бір бақшасындай жайқалып көркеюде. А ң адамгершілікті әрбірі надангершілікті кейбірін жазалай отырып, әлемнің кейбір емес, әрбір тұсын жайқалтуға жұмыла жұмыс жасаса, бәрімізге нұр үстіне нұр болар еді. «Табиғатымыз-байлығымыз» дер болсақ, сол байлықты сақтайық! Лайым солай болғай.
Табиғат – жаратылыстың ғажап туындысы. Табиғатта болып жатқан алуан түрлі оқиғалар желісі, алуан түрге енетін әуе кеңісі, қызыл-жасылды түзілген ағаштар жемісі бәрі-бәрі а ң таңдайын қағып, таңқалдыратыны сөзсіз. Міне, сондықтан да а ң табиғатты жырлауға шеберлігі, табиғатпен сырласатын көрегендігі осының айғағы. Қанша десек те, табиғаттың күйін, әсем формасын, қазынаға толы қоймасын көрсек жанымыз тойғысыз, жырласақ, айтсақ та тіл жеткісіз. Жер жүзіндегі жеті кереметке өз үлесін қосқан табиғаттың шеберлігін ұққан адамзат сәнденушілік (мода), суретшілік, сәулетшілік(архитектура), шеберлік(мастер), күйшілік секілді т.с.с. қастерлі қасиеттерді бойына дарытқандығы даусыз. Мәселен, «алыстан арбалағанша, жақыннан дорбалап» алысқа бармай-ақ өзіміздің әлемге әйгілі суретшіміз Әбілхан Қастеевті алайық . Баршаға аян, суретшілік өнерімен талайды таңғалдырған Әбілханнан «Сен мұндай өнерді қайдан үйрендің?»- деп сұрағанға:
«Таудың бұлағынан,
Қойдың құлағынан,
Апамның киізінен,
Ешкінің мүйізінен
үйрендім»,-деген.Яғни, адамзат өмір бойына табиғаттан бәрін үйренер, үйренеді, үйрене бермек те. Міне, сондықтан да табиғатқа адамзаттың қыруар өлшеусіз қарыздылығы оның табиғат тынысын тазартып, аялай білуімен қатар, кәдуілгі көркем бейнесін қалпына келтіріп, әлемнің жеті кереметін жетпіс кереметке жеткізуімен өлшенеді. Десек те, бәрін қоршаған ортадан алып, қамбаға астықтарын салып жатсақ та, кейбіріміз, атмосфераны түрлі түтіндермен ластап, хош иісті гүлдерге ұсқынсыз қоқыстарды тастап, тіпті, атом бомбасын да жер-ананың оюлы кілеміндей көрікті көкке жарып, таңғажайып табиғаттың жерін қарып жататындығымыз даусыз. Мұндай жағдайлардың жер бетінде қайталап орын алмасы үшін қазақтың әдемі «саусақ бірікпей ине ілікпейді» деген мәтелін тұңғиықпен түсінген әлем жұмыла еңбек етуде. Әу бастан дана халқымыз сол себепті «судың да сұрауы бар» деп тегін айтпаған. Бұл мәтелге арқау болар тылсым табиғаттың тосын жасаған адамзатқа арналған антонимдік арпалыстары да жоқ емес. Мәселен, әлемдегі лас қалалардың ірі бірнешеуі орын алған Индонезия жерінің бетін «Аллаһ» деп жазылған 30метрлік цунами аз ғана уақыттың ішінде тып-типыл еткен.
Бұл бір ғана мысал. Әлемде осы секілді қаншама табиғат апаттары, жер сілкіністері, қар көшкіндері, тайфун, жел, сел, дауылдар, құйындар тіркелген. Мұның барлығы тілсіз ашынған табиғаттың қаруын асынған адамзатқа іспен қайтарған жауабы. Ал, қаруын асынбаған адамзатқа, ешқашан ашынбаған табиғат та. Қайта ондай адамзатқа «жылы-жылы сөйлесең жылан інінен шығады» дегендей табиғат та өз ұясынан шығып, көркем бейнесіне еніп, жер әлемінің кейбір тұстары асыл а ң адамгершілік принциптеріне қарай жәннаттың бір бақшасындай жайқалып көркеюде. А ң адамгершілікті әрбірі надангершілікті кейбірін жазалай отырып, әлемнің кейбір емес, әрбір тұсын жайқалтуға жұмыла жұмыс жасаса, бәрімізге нұр үстіне нұр болар еді. «Табиғатымыз-байлығымыз» дер болсақ, сол байлықты сақтайық! Лайым солай болғай.
Күшігім еркелей білетін,
Кейде ол шәуілдеп үретін.
Жата қап аяғын көтерсе
Көргендер еріксіз күлетін.
Тойған соң томпайып жататын,
Бір тәтті ұйқыға бататын.
Түсінде мысықпен алысып,
Жүретін бөлмеде жарысып.
Қарасам, міне енді өсіпті,
Ит бопты кәдімгі қабаған.
Әуелі өзіме өшікті
Күнәм жоқ бір рет сабаған.
Мақтайды біреулер даурығып,
Қасқыр деп итімді қабаған.
Мен жүрмін кете алмай айығып,
Өз итім түсірген жарадан,
***
Отырсам үндемей үйімде,
Тоқмейіл, ақпейіл күйімде.
Келуші көбейіп кетеді
Шашымның ағынан сүюге.
Мақтауға бәрі әзір, жайдары
Мейрімнің ағаға шегі жоқ.
Ақтарар сырларын қайдағы,
Бірінің дығы жоқ, кегі жоқ.
Сәл ғана өзгеріп қалпымнан,
Әділдік сөйлесем болғаны,
Біреуі алып қап алқымнан,
Союға әзір тұр қалғаны...
Тойған соң жататын пырылдап
Мен мысық емеспін, достарым,
Жан болып жүрген сон, шырылдап
Айтамын арымның қосканын