alexbalahoncev

06.04.2021 00:26 •  Қазақ тiлi

5-сынып Қазақ тілі 2 – тоқсан БЖБ «Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

1-тапсырма

Мәтінді мұқият оқып, сұрақтарға жауап беріңіз.

Қызыл кітап – қауіптің дабылы және тірі табиғатты сақтау үшін күрестің нышаны. 1948 жылы дүниежүзінің ғалымдары халықаралық табиғатты қорғау одағын құрды. Бұл одақ жойылып бара жатқан жануарлар туралы тұңғыш кітап шығарды. Кітап деректердің «Қызыл кітабы» деп аталады. «Қызыл кітап» деген атауды ағылшын зерттеушісі Питер Скотт ұсынды.

«Қызыл кітапқа» құлан, арқар, дуадақ, сонымен бірге барыс, аққу, бүркіт, бірқазан, тырна, қызыл қасқыр, жабайы қызғалдақ т.б. аңдар мен құстар, өсімдіктер кіреді. Бүгінгі күні Қазақстанның «Қызыл кітабына» балықтар, қосмекенділер, жорғалаушылар, құстар, сүтқоректілер, өсімдіктер енгізілді.

Қызыл кітапқа мәңгілікке жойылғандар жазылады. Олар: дронт, қанатсыз гагара, кезбе көгершін, мамонт.

Жойылып кету қаупі бар жануарлар мен өсімдіктер қорықтарда қорғалып, сақталады.

Біздің табиғатымыз өте бай. Бірақ оның байлығы шексіз емес, сондықтан оларды қорғау, сақтау керек! Қазақстанда он қорық бар. Олар: Ақсу-Жабағылы, Барсакелмес, Үстірт, Наурызым, Қорғалжын, Батыс Алтай, Алматы, Марқакөл, Алакөл, Қаратау.

1. 3-абзацта не туралы айтылған?

А) жануарлар жайлы кітап шығару туралы

В) жануарлар дүниесі туралы

С) табиғатта аз кездесетін жануарлар туралы

Д) табиғатты қорғау туралы

2. «Қызыл кітапқа» енген жануарды белгілеңіз?

А) арқар

В) бірқазан

С) қызғалдақ

Д) тырна

3. Қай мақал-мәтел мәтіннің идеясына сәйкес келеді?

А) Бұлақ болмаса, өзен болмас еді.

В) Бір тал кессең, он тал ек.

С) Табиғат – тал бесік.

Д) Жердің көркі тал болар, елдің көркі мал болар.

2-тапсырма

Мәтінді мұқият оқып, қарамен белгіленген сөздердің синонимін, антонимін табыңыз.

Ақ сексеуіл

Ақ сексеуілдің ұшар басы ақшылдау болып келеді. Сексеуілдің ағашы өте мықты әрі ауыр болғандықтан, суға батып кетеді. Бұл - таскөмір беретіндей жылу бөле алатын бағалы отын. Тамырының ұзындығы 10 метрден асып жығылатын сексеуілдің жер бетіндегі діңі бес метрден асады. Оның ұзын әрі кеңінен тармақталған тамырлары сусымалы құмды торлап алып, оның қозғалысын тежейді. Осы себепті сексеуіл құмды тоқтатуға таптырмайтын өсімдік болып табылады. Шөлге төзімді, жас өркендерін қыста қой, түйе жақсы жейді.

3-тапсырма

Белгілі бір мекендегі шипалы өсімдіктер туралы (90-100 сөз көлемінде) сипаттап жазыңыз.​