5-сынып Әдебиет БЖБ 2-тоқсан «Тәрбиенің қайнар бұлағы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
1-тапсырма
Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен портретін талдап, автордың мәтіндегі кейіпкер образын ашуда сөз қолданысына талдау жасаңыз.
Кейіпкер портреті
(Ақтан жас) мен іс-әрекетін ашудағы өлең жолдары
Автордың кейіпкер образын ашудағы сөз қолданысына талдау
Жапанға біткен жапырақ,
Жамылсаң тоңар ма екенсің?
Жазғы шыққан бүлдірген,
Сұғынсаң тояр ма екенсің?
Бадана көз, тоғыз тор,
Сауыт киер ме екенсің?
Білтеліні тұтатып,
Түтінін үзбей оқ атып,
Жау қашырар ма екенсің?
Тұлпар атты жаратып,
Құйрық-жалын таратып,
Сырты қырлы, жүзі алмас,
Сапы асынар ма екенсің?
Тең құрбымен теңеліп,
Шаруа жиып кенеліп,
Бала сүйіп, мал жиып,
Керсеніне бал құйып,
Өмірде сүрер ме екенсің?
Жетімдіктен өтерсің,
Шаң бермей әлі кетерсің,
Қажыма, Ақтан, қажыма,
Жетерсің, әлі, жетерсің.
2-тапсырма
Шығарма авторының бейнесін сипаттайтын түйінді ойыңызды бір сөйлеммен жеткізіңіз.
3-тапсырма
Өлеңнен алған әсеріңізді білдіре отырып, жетім бала Ақтан жасқа (70-80 сөз көлемінде) хат жазыңыз.
Наурыз – көнеден келе жатқан мейрам. Күні бүгінге дейін жер шарындағы көптеген халықтардың дәстүрлі мейрамына айналған.
«Наурыз» сөзі – біріншіден, «жаңа күн», дегенді білдіреді, екіншіден, аспан денелері өздерінің бастапқы нүктелеріне келіп, күн мен түн теңеледі, сондықтан жаңа жыл ретінде тойланатын думанды халықтық мейрам, үшіншіден, ай аты.
Барлық бастама, ұлы істі ырымдап халық осы күні бастаған. Сол себепті бұл күнді «Ұлы істің ұлы күні, яғни Ұлыстың ұлы күні» деп атаған. Наурыз – бақыттың бастамасы, жақсылықтың жаршысы, өмірге нұр сыйлаған, сезімге гүл сыйлаған, халық қастерлейтін күн.
Ұлыстың ұлы күні құтты болсын, ағайын!
«Тойдың болғанынан боладысы қызық» - дегендей мереке алдында балалар «Жарапазан» айтқан екен жарысып.
Бұл туралы Ерәли анасымен айтып береді.
Мақсаты: Ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесі туралы білімдерін тереңдету. Оқушылардың тілін, мәнерлеп өлең оқу, ән салу, би билеу, сөйлеу мәдениетін, сөздік қорын дамыту. Оқушыларды елін сүюге, дәстүрлі мерекелерді құрметтей білуге тәрбиелеу.
Кіріспе:
Құрметті ұстаздар, қадірлі қонақтар! Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мейрамы құтты болсын!
Наурыз – көнеден келе жатқан мейрам. Күні бүгінге дейін жер шарындағы көптеген халықтардың дәстүрлі мейрамына айналған.
«Наурыз» сөзі – біріншіден, «жаңа күн», дегенді білдіреді, екіншіден, аспан денелері өздерінің бастапқы нүктелеріне келіп, күн мен түн теңеледі, сондықтан жаңа жыл ретінде тойланатын думанды халықтық мейрам, үшіншіден, ай аты.
Барлық бастама, ұлы істі ырымдап халық осы күні бастаған. Сол себепті бұл күнді «Ұлы істің ұлы күні, яғни Ұлыстың ұлы күні» деп атаған. Наурыз – бақыттың бастамасы, жақсылықтың жаршысы, өмірге нұр сыйлаған, сезімге гүл сыйлаған, халық қастерлейтін күн.
Ұлыстың ұлы күні құтты болсын, ағайын!
«Тойдың болғанынан боладысы қызық» - дегендей мереке алдында балалар «Жарапазан» айтқан екен жарысып. Бұл туралы Ерәли анасымен айтып береді.
Ерәли мен анасына сөз беру. Жарапазан айтқан балаларға сыйлық беру.
Мұғалім: Ертеде «Қыдыр ата» наурыздың 21-нен 22-не қараған түні келетін күнді кімде-кім қарсы алса, соған беретін сыйының бар екені туралы әлемге жар салыпты. Сыйдан дәмелілердің барлығы күнді қарсы алуға дайындалыпты. Бұл сыйдың иегері қандай жануарлар екенін білесіздер. Қане, атап жіберейік. Теңдессіз сыйдан адамдар да құр қалғысы келмеген. Түнімен «Қыдыр атаны» тосқан екен. Сонда ұйықтап қалмас үшін, жастар «Ұйқыашар» ұйымдастырған екен. Ол туралы Зарина апасымен және Амина айтып берсін.
Зарина мен апасының және Аминаның көрсетілімі.
Мұғалім: Ал, ұлдар қыздарға жауап ретінде қонаққа келгенде «Селт еткізер» сыйлаған екен. Ұлдар қыздарға сыйлықтарын береді. Бұл жерде ән айтылып, өлең жырланып, ойындар ойналған екен.
Ән: «Наурыз» Болатова Маржанның орындауында.
«Сақина салмақ» ойынын Маржан Камзинова апасымен көрсетеді.
«Тақия тастамақ» ойынын Маржан Болатова анасымен көрсетеді.
Мұғалім: Түнімен дайындалған ел күнді қарсы алуға далаға шыққан, есік терезелерді ашып қойған. Бұл – Қыдыр ата үйге келіп кетсе екен, терезеден көріп кетсе екен деген тілек.
КҮН: Еңлік: Самарқанның көк тасы,
Ериді мен келгенде.
Тоң боп қатқан топырақ,
Жібиді мен келгенде.
Енесіне баласын,
Телиді мен келгенде.
Тар көңілдер түнерген,
Кеңиді мен келгенде.
Ақ жүзіңді бері бұр,
Тұсыңа бір келгенде.
Еңлік пен Дильназ төс қағыстырып амандасуды көрсетеді.
Мұғалім: Деп атқан таңды қарсы алған халық бір-бірін құттықтап, амандасып көріскен екен./ Еңлік пен Дильназ төс қағыстырып амандасуды көрсетеді./ Ата – аналар, балалар құшақтасып көріседі. Осы жерде наурыз бата берілген.
Бекарыс «Наурыз батасын» береді.
Мұғалім: Бұдан кейін халық мейрамды бастап кеткен екен. Мерекенің берекесі «Ас». Бұл күнгі негізгі тамақ «Наурыз көже» болған.
Бұл туралы Бекарыс анасымен айтып береді /Бекенов/.
Аружан әкесімен ағаш отырғызу туралы айтады.
Мұғалім: - Бұл күні үйленбегендер жанұя құрып, сәбилер дүниеге келсе, шілдехана жасап, қадам басса, тұсау кесіп жатады. Соның ішінде
«Саумалық» дәстүрі туралы Анель апасымен айтып береді.
Анель мен апасына сөз беру.
Мұғалім: Қоғамдық өмір өрістеп,
Сан ғасыр зулап өтсе де,
Наурыз тойын теріс деп,
Айтпаған ешкім әйтсе де.
Өйткені оның бойында
Еңбек, бірлік, достық бар.
Музыка қосу «Қара жорға» биін билеу, сабақты аяқтау.
Сіз тамашалай аласыз:
Қазақстандағы бірегей мұхитарал 20 аквариумы бар 3 үлкен көрме аймағынан және акрил әйнегінен жасалған 70 метрлік тоннелден тұрады. Сіздің таңқаларлық теңіз мекендеушілері бар суасты әлемінің барлық сұлулығын көруге мүмкіндігіңіз бар. Сіз мұнда түрлі балықтар, тасбақалар, актинилер, теңіз жұлдыздары, т.б. өзге де ғажайыпты көресіз. Сонымен қатар, Сіз есіңізден кетпейтін «Акулаларды қоректендіру» және «Русалка» шоуларын тамашалай аласыз. Суасты әлеміне жақындау мүмкіндігі Сіз және Сіздің балаларыңыз үшін қайталанбас тәжірибе болады.
«Джунгли» аниматроникстер театрына экскурсия бұдан да қызықты болары сөзсіз. Гид-сапарсеріктің бастауымен Джунглидің жұмбақ үңгірлеріне саяхатқа аттанасыз. Мұнда Сіз робот – аниматроникстер қолтырауындар, динозаврлар, алып көлбақалар және горилламен кездесесіз. Жоғалып кеткен өркениет туралы мәлімет аласыз. Аспалы көпір үстімен жүріп өткенде, жоғалып кеткен Майя өркениетінің жұмбақ қаласы пайда болады, ежелгі амфитеатрда Сізге арналып театрлық көрініс қойылып жатқандай сезімде боласыз.
Сіздерге «Думан» Ойын-сауық орталығының 2-қабатында орналасқан цифрлы стереоскопиялық 5D кинотеатры қызмет көрсетеді. Кинотеатр 5D Сізге ұмытылмас әсерлер сыйлайды және тосынсыйға толы жаңа кино әлеміне елітіп әкетеді! Сіз мұнда тек КӨРІП, ЕСТІП қана қоймайсыз, Сіз экранда болып жатқандардың бәрін СЕЗІНЕСІЗ! Желдің соғуы, су тамшылары, айналулар – мұндай сезіну әлемін ұмыту мүмкін емес. 5D кинотеатры сеансына келушілер керемет қиял-ғажайып сезімдер әлеміне енеді. Стерео - экрандағы көріністер: кеңістіктегі зымырап ұшу немесе бас айналар автомобиль жарысы креслолардың қозғалуымен толықтырылады.
Біздің кішкентай келушілеріміз үшін «Балалар қалашығы» - балалар алаңы қызмет етеді. Бұл - өзіндік инфраструктурасы мен ойын элементтері бар нағыз ойын қаласы. «Балалар қалашығы» 1 жастан 10 жасқа дейінгі балалардың ойнауына арналған ойын-сауық кешені болып табылады. Мұнда жас ерекшеліктеріне сәйкес бөлінген жеке топтарға арналған, ауданы 400 ш/м аймақта орналасқан бірнеше аттракциондар бар