Шәкәрім Құдайбердіұлы – әдебиетіміздің алтын қорына өзінің асыл мұраларын қалдырып кеткен қаламгердің бірі.Ел арасындағы аңыздарға негіздей отырып, «Еңлік- Кебек» поэмасын жазып қалдырды.Әдебиетті парақтар болсақ, Шәкәрім сияқты аңыз негізіндегі ғашықтар тағдырына қалам тартқан қаламгерлер санаулы ғана.Шәкәрімнің бұл дастанының өзектілігі неде? Менің пайымдауымша, рулық тартыс кезінде болған бұл оқиға қазақ халқының салт- дәстүрінің беріктігін дәлелдейтін туындыға негіз болған.
Поэмадағы бас кейіпкер – Еңлік қыз.Еңліктің қазақ қызына тән кереғар мінезі дастанның қай тұстарынан көрінеді? Біріншіден, Еңліктің қазақ қызына тән кереғар мінезі үйге келген танымайтын қонаққа сыр білдіргені, қонаққа өз төсегін дайындағаны қазақ қызының бойына жат қылық деп есептеймін.Бұрын-соңды қазақ қызы өз төсегін ер адамға салып бергенді қойдым, қыздың төсегіне ешкім де отырмаған.Сол себепті, поэманың басында-ақ Еңлік өзінің кереғар мінезін көрсетіп қойды деп ойлаймын.
Құттымбетұлы Наурызбай 1706 жылы Жетісу жерінде, Алатаудың баурайында дүниеге келген. Бұл кезде Ӏле, Талас, Алатау мен Қаратау аралығындағы қазақ пен қырғыз жоңғарларға тәуелді еді. Батырдың көзін ашқаннан естігені батырлар тұралы жырлар, аңыз әңгімелер болып, теңдессіз бай рухани ортада өсті. Екінші жағынан елге үстемдігін жүргізген басқыншы жаудың зорлығы мен зомбылығын да көрді. Мұның өзі жүрегінде оты бар жасты туған елін, атамекенін жаудан азат ету тұралы арманға жетеледі, батыр болуға құлшындырды. Наурызбай батырдың өмірі тұралы бүгінгі күнгі деректерде Шапырашты Наурызбай, Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай бабаларымыз Абылай хан айналасындағы бас батырлар қатарында бағаланады. Бұқар жырау осы үш тұлғаның жанындағы мынадай ірі батырларды атайды: Шақшақұлы Жәнібек, Сіргелі Қара Тілеуке, Қарақалпақ Қылышбек, Текеден шыққан Сатай мен Бөлек, Қаумен, Дәулет, Жәпек, Сеңкібай, Шойбек, Таңсыққожа, Мәмбет, Молдабай, Есенқұл және басқалар. Әдеби-тарихи деректер мен ел есінде сақталған аңыз-әңгімелер Наурызбай батырдың бүкіл халықтың ықыласына бөленіп, мақтанышқа айналуы 1727-1731 жылдардың шамасы екендігіне мензейді. Қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қатарынан бірнеше рет қатты соққы беріп, ақыры үлкен жеңіске жетуі осы уақытқа сәйкес келеді. Алатау етегінде жоңғарлардың Шамалған, Қаскелең, Боралдай секілді атышулы батырлары өлім табатын сұрапыл шайқастарда Наурызбай бабамыз ересен ерлік көрсетеді.
Объяснение:
Шәкәрім Құдайбердіұлы – әдебиетіміздің алтын қорына өзінің асыл мұраларын қалдырып кеткен қаламгердің бірі.Ел арасындағы аңыздарға негіздей отырып, «Еңлік- Кебек» поэмасын жазып қалдырды.Әдебиетті парақтар болсақ, Шәкәрім сияқты аңыз негізіндегі ғашықтар тағдырына қалам тартқан қаламгерлер санаулы ғана.Шәкәрімнің бұл дастанының өзектілігі неде? Менің пайымдауымша, рулық тартыс кезінде болған бұл оқиға қазақ халқының салт- дәстүрінің беріктігін дәлелдейтін туындыға негіз болған.
Поэмадағы бас кейіпкер – Еңлік қыз.Еңліктің қазақ қызына тән кереғар мінезі дастанның қай тұстарынан көрінеді? Біріншіден, Еңліктің қазақ қызына тән кереғар мінезі үйге келген танымайтын қонаққа сыр білдіргені, қонаққа өз төсегін дайындағаны қазақ қызының бойына жат қылық деп есептеймін.Бұрын-соңды қазақ қызы өз төсегін ер адамға салып бергенді қойдым, қыздың төсегіне ешкім де отырмаған.Сол себепті, поэманың басында-ақ Еңлік өзінің кереғар мінезін көрсетіп қойды деп ойлаймын.
Құттымбетұлы Наурызбай 1706 жылы Жетісу жерінде, Алатаудың баурайында дүниеге келген. Бұл кезде Ӏле, Талас, Алатау мен Қаратау аралығындағы қазақ пен қырғыз жоңғарларға тәуелді еді. Батырдың көзін ашқаннан естігені батырлар тұралы жырлар, аңыз әңгімелер болып, теңдессіз бай рухани ортада өсті. Екінші жағынан елге үстемдігін жүргізген басқыншы жаудың зорлығы мен зомбылығын да көрді. Мұның өзі жүрегінде оты бар жасты туған елін, атамекенін жаудан азат ету тұралы арманға жетеледі, батыр болуға құлшындырды. Наурызбай батырдың өмірі тұралы бүгінгі күнгі деректерде Шапырашты Наурызбай, Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай бабаларымыз Абылай хан айналасындағы бас батырлар қатарында бағаланады. Бұқар жырау осы үш тұлғаның жанындағы мынадай ірі батырларды атайды: Шақшақұлы Жәнібек, Сіргелі Қара Тілеуке, Қарақалпақ Қылышбек, Текеден шыққан Сатай мен Бөлек, Қаумен, Дәулет, Жәпек, Сеңкібай, Шойбек, Таңсыққожа, Мәмбет, Молдабай, Есенқұл және басқалар. Әдеби-тарихи деректер мен ел есінде сақталған аңыз-әңгімелер Наурызбай батырдың бүкіл халықтың ықыласына бөленіп, мақтанышқа айналуы 1727-1731 жылдардың шамасы екендігіне мензейді. Қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қатарынан бірнеше рет қатты соққы беріп, ақыры үлкен жеңіске жетуі осы уақытқа сәйкес келеді. Алатау етегінде жоңғарлардың Шамалған, Қаскелең, Боралдай секілді атышулы батырлары өлім табатын сұрапыл шайқастарда Наурызбай бабамыз ересен ерлік көрсетеді.