6-сынып. №4 ТЖБ 4-тоқсанда 11-бөлім. «Абайды оқы, таңырқа!», 12-бөлім. «Қазақ ұлттық қолөнері»,
13-бөлім. «Саяхат және туризм»
ОҚЫЛЫМ
Оқылым тапсырмасы ( ). Төмендегі тапсырмаларды орындаңдар
Тілші:
- Шиелілік қыз-келіншектер соңғы кездері жоғалып бара жатқан киіз басу өнерін қайта жаңғыртып, жүннен қолөнер бұйымдарын жасай бастады. Қолдан жасалған бағалы бұйымдар халықаралық көрмеде туристер назарына ұсынылды.
Шетелдік қонақтарды қызықтыратын да осы қолдан жасалған қолөнер бұйымдары. Әсіресе, ұлттық нақышта дайындалған кәдесыйларға деген сұраныс жоғары.
Айжан Бекқұлова, Қазақстан қолөнершілер одағының төрайымы:
- Әрине, тек сыйлық ретінде ғана емес, сондай-ақ тұрмысқа қажетті текемет, қамзол, көйлек, етік, қолғаптардың да сан түрін жасауға болады. Қазір қолдан жасалған экологиялық таза заттарға сұраныс жоғары. Сондықтан да біз Қызылордада туризм саласын дамытуға жұмыс жасап жатырмыз. Әуелі қыз-келіншектерді оқытып, үйретіп алмақпыз. Сонан соң дайын өнімдерді көрмеге қою, сайттарға
шығару, сату жұмыстарымен айналысамыз. Маған тренингке қатысып жатқан қыздардың белсенділігі өте ұнады. Барлығының да қызығушылықтары мол, ерекше ынта-жігермен іске кірісіп кетеді. Қазақы дәстүрді жалғастырып, жүннен қолөнер бұйымдарын жасау – өте маңызды кәсіп.
1-тапсырма ( ). Мәтін мазмұны бойынша 2 сұрақ құрастырыңдар
Сұрақтар
1.
2.
2-тапсырма ( ). Мәтіндегі негізгі мәселені анықтаңдар
3-тапсырма ( ). Берілген тұжырымдардан екі «жалған» ақпаратты анықтаңдар
Тұжырым Шын Жалған
А Әуелі шетелдік қонақтарды оқытып, үйретіп алмақпыз.
В Шетелдік қонақтарды қызықтыратын да осы қолдан жасалған қолөнер бұйымдары.
С Сондықтан да біз Қарағандыда туризм саласын дамытуға жұмыс жасап жатырмыз.
4-тапсырма ( ). Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен орналастырыңдар (1, 2, 3)
Мәтіндегі ақпараттар Реті
Маған тренингке қатысып жатқан қыздардың белсенділігі өте ұнады.
Шетелдік қонақтарды қызықтыратын да осы қолдан жасалған қолөнер бұйымдары.
Қазақы дәстүрді жалғастырып, жүннен қолөнер бұйымдарын жасау – өте маңызды кәсіп.
5-тапсырма ( ). Сұраққа толық жауап беріңдер
Неге ұлттық нақышта дайындалған кәдесыйларға деген сұраныс жоғары?
Жазылым
Жазылым тапсырмасы ( ). Төмендегі тапсырмаларды орындаңдар
6-тапсырма ( ). Мәтіннің стильдік ерекшелігін сақтап, ғалым Шоқанға мінездеме жазыңдар (40 сөз). Сөздерді орфографиялық нормаға сай жазып, қосымшаларды дұрыс жалғаңдар, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолданыңдар.
7-тапсырма. Тест тапсырмаларын белгілеңдер.
1.Абайдың өмір сүрген жылдарын көрсет.
А) 1835-1865 ж.ж.
Ә) 1841-1889 ж.ж.
Б) 1845-1904 ж.ж.
В) 1873-1937 ж.ж.
2.Абайдың «Табиғат» лирикасына жататын өлеңдерін белгілеңдер.
А) «Әсемпаз болма әрнеге», «Күз», «Білімдіден шыққан сөз», «Пайда ойлама, ар ойла»
Ә) «Бай сейілді», «Жаз», «Рахым шалға», «Қыс»
Б) «Жазғытұрым», «Қыс», «Күз», «Желсіз түнде жарық ай», «Жаз»
В) «Ал, сенейін, сенейін», «Ата анаға көз қуаныш», «Жаз»
3. Өздік есімдігінің жасалу жолы:
А)бір, әр, әлде
Ә) өз
Б)әрқалай, әркім
В) мен, олар, әлдене
4.Сөздердің орын тәртібін сақтай отырып, сөйлем құраңдар.
1.Шоқан, өте, жақсы, көреді, өлкетану, пәндерін, тарих
2.Танысу, белгілі, аймақпен, бір, зерттеу, саяхат
3. Шығыс, облысында, Қазақстан, туған, Бөкей, Оралхан
5.Фариза Оңғарсынова кім?
А)мүсінші
Ә) ақын
Б)кәсіпкер
В)дәрігер
Өзгелік етіс - Понудительный залогПонудительный залог образуется при суффиксов -дыр, -дір, -тыр, -тір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз. Этот залог отсутствует в русском языке. Он обозначает “заставить, понудить, попросить, позволить, совершить какое-либо действие или принять иную форму состояния” и образуется при суффиксов. Например: Біз оған өлең айт-қыздық. - Мы заставили его читать стихи. Мен көйлек сатып ал-ғыз-дым. - Я попросила себе купить платье.
Ортақ етіс - Взаимный залогВзаимный залог - переводится как “совместно, одновременно с кем-то делать что-то” или “одновременно с кем-либо находиться в определенном состоянии”. Он образуется при суффиксов -с, -ыс, -іс. В русском языке подобный залог отсутствует, а взаимно-совместное значение выражается глаголами возвратно-среднего залога. Например: Мен досыммен құшақтастым. - Я обнялся с другом. Олар хат жазысты. - Они переписывались.
Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер[1], либералды көзқарасын исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.[2]
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ырғызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, “Ісің адал болса Өскенбайга бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай туады.
Құнанбай 4 әйел алған адам. Оның бәйбішесі Күңкеден – Кұдайберді, інісі Құттымұхамбетке айттырылып, қалыңдық кезінде жесір қалған соң өзі алған екінші әйелі: Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан, үшінші әйелі Айғыздан – Халиулла, Ысмағұл туады. Қартайған шағында үйленген ең кіші әйелі Нұрғанымнан ұрпақ жоқ. Абайдің “ Атадан алтау, анадан төртеу едім дейтіні осыдан. Болашақ ақын сабырлы мінезімен, кең пейілімен ел анасы атанған “кәрі әжесі” Зеренің таусылмайтын мол қазынадай аңыз ертегілерін естіп, абысын-ажынға жайлы, мінезі көнтерлі, әзіл-қалжыңга шебер, жөн-жобага жетік өз анасы Ұлжанның тәрбиесінде өсті. Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды. Бұл медреседе араб, парсы тілдерінде, негізінен, дін сабағы жүргізілетін еді.