6 сынып Қазақ тілі мен әдебиеті пәні 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар Бөлім: «Қуат көзін үнемдей білеміз бе?», «Мағжан Жұмабаев – қазақтың ұлы ақыны», «Менің туған өлкем өлендер мен прозада» Оқушы: сынып: 1. Мәтінді оқы. Желкенді кемелер заманынан бері желдің күші Бофорт шкаласымен өлшенеді. Осы жел күшін өлшеуге бұл шкаланың шамасы жетпей қалатын кездер де болады екен. 40-50 м/с соққан жел. Бұл жылдамдық бір орында тұрған адамды ұшырып әкете алатын жел жылдамдығы. Ұшақтан секіретін парашютистер осы жылдамдықпен кұлайды. Секундына 15 метр — реактивті ұшақтар қонып жатқанда желдің жылдамдығы осыдан көп болмауы керек. Ал қону алқабы ылғал болса, жел жылдамдығы 2-3 есе аз болуы керек. Сендер бүгін осындай қызықты ақпаратты білдіңдер. 1. Сұраққа жауап жаз. Желдің күшін қандай шкаламен өлшейді?
Сара:Маған жасыл көйлекті көресете аласыз ба?Мен оны өткенде көрген болатынмын,оның маған сәні мен түсі қатты ұнайды.
Сатушы:Үлкен сізге үлкен бола ма деп қорқып тұрмын.Мүмкін болса мен сізге басқа жасыл көйлектерді көрсетейін,олар сіге дұрыс келеді деп ойлаймын.
Сара:Олар басқа стилде.Қазір киім өлшейтін жеріңізде киіп көрейін.Мүмкін ұнап қалар.Ол өте сүйкімді көйлек.
Сатушы:Оның сізге ұнағанын көрп тұрмын.Сізге жақсы жарасады екен.
Сара:Мен оны сатып аламын.
Сатушы:Тағы бірдеңе алғыңыз келе ме?
Сара:Маған жеңіл ақ жейде көрсете аласыз ба?Ол менің ұлыма керек еді.Егер жейде сәйкес келмесе ертең қайтарып әкелуіме бола ма?
Сатушы:Әрине болады.Егер оған келмесе бізге әкеліп,ақшаңызды қайтарып алуыңызға болады.
Сара:Жарайды.
Сатушы:Сіз ақшамен төлей аласыз ба?
Сара:Жоқ мен оны несие картасына алмақшы едім.
сатушы:Жақсы.Рахмет.Міне сіздің киіміңіз.
Сара:Сізге де рахмет,сау болыңыз.
Сатушы.Сау болыңыз.
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!