Қостанай облысының Сарыкөл ауданында тұратын бір кәсіпкер ауылда жиі жарық өше бергендіктен, өз қолымен желден қуат өндіретін қондырғы құрастырып алған. Қазір ауласында тұрған құрылғыдан күніне 3 киловатқа дейін электр энергиясын алады. Былтыр осы бастамасы үшін «Бизнестің жол картасы» бағдарламасы бойынша 2 миллион теңге қайтарымсыз грантқа ие болды. Содан бері тағы 7 жел қуатын өндіретін құрылғы жинап шығарды. Тұтынушылар – негізінен жергілікті тұрғындар мен жеке шараушылық иелері.
Алғашқыда желден энергия өндіргіштің шағын түрін жасады. Қазіргілері қуаттырақ. Секундына 15-20 метр жел соққанда, бір құрылғы күніне 2-3 килловат электр энергиясын өндіреді.
1.Сөйлем мазмұнына сай көп нүктенің орнына берілген сөздер мен сөз тіркестерін қойыңыз
(Қолданылушылар, электр қуатын, құрылғы)
(а) Өз қолымен желден қуат өндіретінқұрастырып алған
(b) – негізінен жергілікті тұрғындар мен жеке шараушылық иелері.
(с) Бір құрылғы тәулігіне 2-3 килловат өндіреді.
2.Мәтіннен ең маңызды 5 тірек сөзді жазыңыз.
1.
2.
3
4.
5.
3. Суреттердің, тірек сөздердің көмегімен туған өлке туралы әңгімелеңіз.
Туған өлке ,табиғат, жан-жануарлар,жазық дала, асқар тау, ну орман, қорғау
Бағалау критерийлері №тапсырма Дескриптор
Білімалушы
Тақырыпқақатыстысөздер мен тірексөздердіңмағынасынашады
1-2 көп нүктенің орнына сөйлем мазмұнына сай қажетті сөзді орналастырады 1
1
1
мәтін мазмұнындағы ең маңызды 5 тірек сөзді анықтайды; 1
1. Тігін жұмыстары кезінде ылғалды - жылумен матаны тегістеу, тігістерді жатқызу, бөлшектерді созу және отырғызу, желімдеу, форма беру үшін үтік өте қажет.
2. Әдетте зат белгісін киім –кешектін ішкі жағынан табуға болады. Онда затты қалай күту керектігі жайлы барлық мәліметтер жазылады.
3. Үтіктеуде шартты белгілерді білу қажет деп ойлаймын, себебі мата әр түрлі болады, соған байланысты тым ыстық температурамен үтіктелетін киімдер немесе жай ғана жылы үтікпен үтіктелетін киімдер болады. Міне, осындай жұқа киімдерді құртып алмау үшін үтіктеудің шартты белгілерін білген дұрыс.
Атамыз қазақ қашанда адам мен табиғат ұғымы егіз деп санаған, себебі адам да табиғаттың ажырамас бір бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер-Ана» деген егіз үғым қалыптаскан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы - Көкшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген. Сондықтан осындай баға жетпес байлық табиғатты аялау - біздің міндетіміз.
Қазақстан Республикасының аумағы батысында Еділ өзен алабынан шығысында Алтай тауы шыңдарына дейін, солтүстігнде Батыс Сібір жазығынан (Солтүстік Қазақстан жазығы) оңтүстігінде Тянь-Шань тауына дейін созылып жатыр. Осынау кең байтақ ұлан ғайыр еліміздің табиғаты да алуан түрлі. Жылдың төрт мезгілі де ерекше сезіліп, қай аймақты алып қарасаң да жайнап тұрады. Мысалы, кей елдерде қыс болмай, балалар қар дегенді білмей жатса, біздің елімізде ондай мәселе жоқ. Қысымыз боранды күндерімен, сықырлаған аязымен, ақ ұлпа қалың қарымен ерекше. Ал көктем келісімен айналаның барлығы құлпыра түседі - қалың қар еріп, жасыл кілемге айналады. Сылдырап тау бұлақтары ағып, жан – жақтың барлығы жайқалған өсімдіктерге толады. Ал жаз мезгілі болса, балалардың демалысқа шығып, мәз – мейрам болып, жеміс – жидектің пісетін уақыты. Жаз мезгілі зымырап өтіп, артынша алтын күз де келіп жетеді.
Мәне, менің туған өлкемнің табиғаты осындай әсем, әрі көркем.
1. Тігін жұмыстары кезінде ылғалды - жылумен матаны тегістеу, тігістерді жатқызу, бөлшектерді созу және отырғызу, желімдеу, форма беру үшін үтік өте қажет.
2. Әдетте зат белгісін киім –кешектін ішкі жағынан табуға болады. Онда затты қалай күту керектігі жайлы барлық мәліметтер жазылады.
3. Үтіктеуде шартты белгілерді білу қажет деп ойлаймын, себебі мата әр түрлі болады, соған байланысты тым ыстық температурамен үтіктелетін киімдер немесе жай ғана жылы үтікпен үтіктелетін киімдер болады. Міне, осындай жұқа киімдерді құртып алмау үшін үтіктеудің шартты белгілерін білген дұрыс.
Туған өлкемнің табиғаты.
Атамыз қазақ қашанда адам мен табиғат ұғымы егіз деп санаған, себебі адам да табиғаттың ажырамас бір бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер-Ана» деген егіз үғым қалыптаскан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы - Көкшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген. Сондықтан осындай баға жетпес байлық табиғатты аялау - біздің міндетіміз.
Қазақстан Республикасының аумағы батысында Еділ өзен алабынан шығысында Алтай тауы шыңдарына дейін, солтүстігнде Батыс Сібір жазығынан (Солтүстік Қазақстан жазығы) оңтүстігінде Тянь-Шань тауына дейін созылып жатыр. Осынау кең байтақ ұлан ғайыр еліміздің табиғаты да алуан түрлі. Жылдың төрт мезгілі де ерекше сезіліп, қай аймақты алып қарасаң да жайнап тұрады. Мысалы, кей елдерде қыс болмай, балалар қар дегенді білмей жатса, біздің елімізде ондай мәселе жоқ. Қысымыз боранды күндерімен, сықырлаған аязымен, ақ ұлпа қалың қарымен ерекше. Ал көктем келісімен айналаның барлығы құлпыра түседі - қалың қар еріп, жасыл кілемге айналады. Сылдырап тау бұлақтары ағып, жан – жақтың барлығы жайқалған өсімдіктерге толады. Ал жаз мезгілі болса, балалардың демалысқа шығып, мәз – мейрам болып, жеміс – жидектің пісетін уақыты. Жаз мезгілі зымырап өтіп, артынша алтын күз де келіп жетеді.
Мәне, менің туған өлкемнің табиғаты осындай әсем, әрі көркем.