6-тапсырма. Тірек сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, мәтіннен қажетті сөйлемдерді тауып, ретімен толықтырып жаз.
биікке, әлемге, тұғырда
мүсіндері тұр, халық шежіресін Ж

70 жыл жүрегіме жара салған,

Тілім мен дінімді алған дүние жалған.

Тәуелсіздік аңсаған бабаларым,

Қасіретті күндерді басы шалған.

Анамның ақ сүтімен келген білім,

Босағада боздап-ай жылап тұрған.

Дінім мен иманым да сол күндерде,

Христостың аяғында болған құрбан.

Жетім бала сатылып көрші елге,

Қазақтың сәбилері көп жылаған.

Қарттар үйі көбейіп, ана жылап,

Туған жердің тағдыры күлкі болған.

Әсіресе, айырылып бостандықтан,

Қазақ елі қайырылды қанатынан.

Өктемдігі ресейдің жан шошырлық,

Ата-баба ақ жолы ұмыт болған.

Колбин деген бәлесін сайламақ боп,

Елбасына сол күні қатер төнген.

Дінмұхаммед атаның еңбегіне,

Көз алартып кеңестен, қайғы енген.

Сен үшін қанша адам болған құрбан,

Сен үшін жылады екен қанша ана?

Қанша адам қырылып қанға бөккен.

Желтоқсанның ызғары зарлы екен.

Қайрат, Ләззат, Сәбираға баға жетпес,

Асылдар алып берген тәуелсіздік.

Сен үшін менің мынау жаным құрбан,

Тәуелсіз ел – Отаным құдай берген.

Назарбаев ағамды жақсы көрем,

Көрегендік, жақсылық ойлап жүрер.

Ең алғаш егемендік ту ұстаған,

Мәңгілік жүректерде нұр боп енер.

Қазақ елі дамыды күндер санап,

Әрбір таңын егемендік жырға балап.

Қара жерге табынып өсе бердік,

Көк туымыз қолымызда әнді жалғап.

Әртүрлі салалар бар өркен жайған,

Білімді, мәдениетті дамытты адам.

Жасампаз миллион жұрты қазағымның,

Жарқылдады үміті көрік шашқан.

Табынып Бекет ата тұрағына,

Үш жүз алпыс әулиеге тәуеп еттім.

Тәуелсіздік қыраны самғады ғой,

Мен бақытты екенмін дәл осы күн!

Сөйлем мүшелері сөйлемдегі маңызына, қызметіне қарай тұрлаулы мүшелер жәнетұрлаусыз мүшелер болып екі топқа бөлінеді.

Сөйлемде сөздер бір-бірімен грамматикалық байланысқа түсіп, белгілі мағынаны, ұғымды білдіріп, ой білдіруге себебін тигізіп тұрады. Сөйлем ішінде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түсіп, белгілі бір сұраққа жауап бере алатын мағыналы сөзді я сөз тізбегін сөйлем мүшесі дейміз. Сөйлем мүшелері атқаратын қызметі жағынан бастауыш, баяндауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш болып беске бөлінеді. Олар сөйлем құрай алу қасиетіне байланысты тұрлаулы мүше және тұрлаусыз мүше болады. Бастауыш пен баяндауышты тұрлаулы мүшелер, ал анықтауышты, толықтауышты, пысықтауышты тұрлаусыз мүшелер дейміз Бастауыш - сөйлемде атау септігінде тұрып, ойдың кім, не жайында екенін білдіріп, баяндауышпен қиыса байланысатын тұрлаулы мүше. *Бастауыш* кім? не? кімдер? нелер? кімім? нем? кімі? несі? және басқа сөз топтарының заттанып, атау септігіндегі сұрақтарына жауап береді. Бастауыш атау септігінде зат есім мен есімдіктен болады: Бәйге бригадаға берілді. Сіз өз басыңызды ғана ойламаңыз. (Ғ. Мұст) Атау септігінде тұрып заттанған басқа сөз топтары да (сын есім, зат есім, етістіктің есімше, тұйық етістік түрлері т.б.) бастауыш қызметін атқарады.

*Баяндауыш* - сөйлемде жіктеліп келіп бастауыштың қимылын іс-әрекетін, кім екенін білдіріп, онымен жақ жағынан, кейде жекеше, көпше (1-2 жақта) түрде қиыса байланысын қолданылатын тұрлаулы мүше. Баяндауыш не істеді? қайтті? неғылды? деген сұрақтарға жауап береді. Кейде сөйлемде бастауыш тасаланып жасырын да тұрады, ал оның қай сөз екенін баяндауыштан анықтауға болады.

На казахском "Тұрлаулы мүшелер "- на русском "Главные члены предложения "

Желаю удачи ! Сәттілік тілеймін ))