8.тапсырма. «бесік жы.
- жырын» айту қазіргі қазақ по
к дәстүрінде
бар ма? төменге пікіріңді жаз (уақыт мөлшері: 7-8 минут).
1. өзіндік пікір (идея) – бір сөйлем.
2. дәлел – екі сөйлеммен келтіру керек.
3. өз пікірін дәлелдейтін мысал – екі сөйлем.
4. өз пікіріне қарсы пікір – бір сөйлем.
5. қарсы дәлелді жоққа шығаратын мысал – екі сөйле.
тұру керек.
6. қорытынды – екі сөйлемнен тұрады.
кі сөйлемнең
Зат есім - заттың, құбылыстың атын білдіріп, кім? не? деген сұраққа жауап беретін сөз табы. Күнделікті өмірде кездесетін, әдеттегі жай нәрселерді ғана емес, табиғат пен қоғамдық өмірдегі ұшырасатын әр алуан құбылыстар мен уақиғаларды, ұғымдар мен түсініктерді де қамтиды.
Мысалы:құс, тас, су, шыны, адам, қол деген сөздермен қатар, жаңбыр, найзағай, сайлау, жүріс, капитализм, эволюция, ұғым, ақыл, сана деген сөздер де зат есімге жатады.
Сын есім деп заттың сапасын, сипатын, қасиетін, көлемін, салмағын, түсін (түр-реңін), дәмін және басқа сол сияқты сыр-сипаттарын білдіретін лексика-грамматикалық сөз табын айтамыз.
Керекті сөздерді пайдаланып мақал-мәтелдерді толықтыру,мағыналарын түсіндіру:
1) Ағашты жердің ырысы мол,
Бауырмашылдың туысы мол.
Мағынасы: Ағашы көп жерде молшылық,береке болады.Ал бауырмашыл болсаң туысың мен жақындарың көп болады.Сондықтан да бауырмашыл болу қажет.
2) Ағаштың жемісін жеймін десең,түбіне балта шаппа.
Мағынасы: Бұл мақалды отбасы тәрбиесіне қарастырып түсіндірсе болады.Мысалы,балаңның жеңісін,қуанышын, жетістігін көрем десең,оның қанатын сындырмай,дегеніне жеткізуге көмектесе білу керек,оған сүйеніп болып,қолдау керек.
3) Қураған ағаш иілмес,қураған шыбық егілмес.
Мағынасы: Бұл өмірді қураған ағаш пен шыбық секілді өмір сүрсек біз ешнәрсеге қол жеткізбейміз.Керісінше сәтсіздіктерге тап боламыз.Сондықтан да үнемі жадырап, жайнап,белсенді жүру керек.
4) Бабалар еккен шынарды балалар саялайды.
Мағынасы: Біздің ата-бабамыз ұзақ жылдар бойы жаумен күресіп осынау байтақ даланы,тәуелсіздікке алып берді,бізге мұра етіп қалдырды.Біз енді соның жемісін,рақатын көріп,бақытты өмір сүрудеміз.