873. Көк аспан 1. Берілген тірек сөздер арқылы бүгінгі тақырыпты болжап, сұхбат құрыңдар.
Тірек сөздер: көк аспан, ауа қабаты, атмосфера,бұлтты аспан, ашық аспан.
2. Мәтінді бір-біріңе оқып беріп, түсіндіріңдер. Түсіндірмелерің мен мәтін арасындағы
айырмашылықты анықтаңдар.
Аспан неге көгілдір?
Жерді ауа қабаты – атмосфера қоршап тұр. Ол жерді суықтан, зиянды сәу-
лелерден және ғарыш тастары метеориттерден қорғайды. Атмосфераны «ауа
мұхиты» деп те атауға болады.
Aya Жерді қоршап тұрған көзге көрінбейтін газдардың қо . Ол түс-
сіз, оның иісі жоқ. Біз ауаның ағынын сеземіз. Қозғалатын ауаны «жел» деп
атайды. Жел ауа райына байланысты суық, жылы және ылғалды болады. Ауа
барлық тіршілік атаулыға тыныс алу үшін қажет.
Күн сәулесі ауа қабаты арқылы өткенде, өзінің жарықтығын жоғалтады.
Сөйтіп, аспан көгілдір болады. Ауада шаң бөліктері, түтін көп болса, аспан
ақшыл, кейде қызылдау болып көрінеді.
( «Менің алғашқы энциклопедиям» жинағынан)
Маңғыстау таулары-Маңғыстау түбегіндегі аласа таулар тізбегі.Біз осы таулардың Жер бедері жайлы қысқаша айта өтейік. Каспий теңізі жағалауынан солтүстік-солтүстік-батысқа, шығыс-оңтүстік-шығысқа қарай тізбектеле жатқан үш жотадан тұрады. Ең ірісі — орта тұсындағы Қаратау жотасының ұзындығы 130 км, биіктігі 350 — 450 м, ең биік жері — Бесшоқы тауы (556 м). Қаратау көлденең жатқан бірнеше ойпаңдар арқылы Шығыс Қаратау, Батыс Қаратау және Қаратаушыққа бөлінеді. Солтүстік Ақтау басқаларына қарағанда көбірек тілімделген және биіктеу (322 м). Терең жыралардың түбінен шағын бұлақтар (Аманбұлақ, Тұщыбек, Шоң, Оңды, Дойдан, Ағашты, т.б.) кездеседі.Және оның Геологиялық құрылымы жайлы да әңгіме қозғай өтейік. Қаратау жоталары пермь мен триастың қатпарланған құмтас, тақтатас, әктас және конгломерат жыныстарынан түзілген. Төбесі тегіс немесе сәл белесті келеді. Аласа таулы қырқаларды юра мен бордың құмды-сазды жыныстары жапқан ойысты жерлер қоршап жатыр. Екі жағынан Солтүстік және Оңтүстік Ақтау жоталары өтеді. Олар Маңғыстау мегантинклиналінің қанаттарына сәйкес келетін куэсталардан тұрады.
Ал Кен байлықтары жайлы айтсақ,
Маңғыстау тауларында мұнай, тас көмір, фосфорит, марганец, мыс және темір кен орындары барланған. Беткейлердің етегінде тасбұйырғын, Солтүстік және Оңтүстік Ақтау жоталарында жусан басым өсетін шөлді өңір жатыр. Жыл бойы мал жайылады.
Абайдың Семейдегі мемлекеттік-қорық мұражайында Ұлы ақынның 170 жылдығына, Қазақстан Халқы Ассамблеясының 20 жылдығына орай 24 сәуірде «Абай - әлем тілдерінде» атты көрме ашылды.
«Ең басты мақсат – Абай әлемінің бар құдіретін, болмыс-құпиясын төтркүл дүниеге барынша мол таныту. Абайды жете таныту арқылы туған халқымыздың мәдени келбетін, қадыр-қасиетін, шыққан биігін, рухани жетістіктерін әлемге әйгілеу», - деп Елбасы Н.Назарбаев айтқандай көрмеде Абай мұрасын жан-жақты танытуға баса назар аударылды.
Объяснение: