9-тапсырма. Мәтіннен үш құрмалас және үш күрделі сөйлемді тауып жазып, сөйлем мүшелеріне талдаңдар. Олардың құрмалас (неше сөйлемнен тұратынын, сөйлемдер арасындағы мағыналық қатынасты анықтаңдар) және күрделенген жай сөйлем екенін дәлелдеңдер.
Қыс малыңды бақ, жаз жерінді шап.Зимою пасти скот, летом землю полоть.Жер қөңді сүйеді, ат жемді сүйеді.Конь любит овес, а земля — навоз.Су аққан жерінен ағады, шөп шыққан жеріне шығады.Вода течет, где всегда текла, трава растет, где всегда росла.Жақсы туса — елдің ырысы, жаңбыр жауса — жердің ырысы.Дождь с небес проливается — счастье на землю спускается, хороший человек рождается — счастье народу является.Бұлақ болмаса, өзен болмас еді.Если б не источник, засохла бы река.Жері қатты болса, малы сүтті болады.Если благодатная земля, у коровы будет много молока.Тоқтатсаң жерге қалың қар, дей бер жақсы өнім бар.Землю снег питает, а земля урожай рождает.Бір ағаш кессең, орнына он ағаш отырғыз.Если дерево срубил одно, десять посади вместо него.Жердің көркі тал болар, елдің көркі мал болар.Земля деревьями богата, скотом богат народ.Жер — семіз, от — арық.Земля одаряет, огонь все пожирает.Тамшыдан тама берсе, дария болар.Капля за каплей собирается, река появляется.Күріш арқасында күрмек су ішеді.Когда рис поливают - сорняк тоже воду пьет
Дос адам жанының айнасы тәрізді. Себебі адам өзі қандай болса, дәл сондай өзі сияқты жанына жақын жанды іздейді. Ойы, арман - тілегі, мақсат, ең бастысы өмірдегі құндылығы бір адамдардың шынайы дос болып, өмір бойы араларынан қыл өтпейді.
Менің ең жақын досымның есімі – Аружан. Екеуміз ата – аналарымыз арқылы танысқан болатынбыз – біздің аналарымыз мектептен бері жақын құрбылар. Енді міне сол достықтары бүгінгі күнге шейін ұласып, өз балаларында жалғасын тапты. Біздің достығымыздың өзі он жылға жуық жалғасып келеді, Аружан екеуміз осы уақытқа дейін еш ренжісіп көрмеппіз, себебі менің құрбымның мінезі сабырлы, байсалды, бәрін ақылмен шешуге тырысады, ашуға жол бермейді. Бірақ бір ренжіген соң қатты ренжиді. Сондықтан мен оның көңілін қалдырмауға тырысамын.
"Дос тұтқанды қадірле" демекші, мен өз досымды бағалаймын, екеуміздің достығымызды мақтан тұтамын.
Аружан - оқу озаты әрі мектепте үлгілі, сыпайы оқушы.
Үйінде бауырларына қамқор, ата - анасына көмекші.
Өмірде осындай, Аружан сияқты досым бар мен бақыттымын. Өмірде дос таңдаудан жаңылмадым деп есептеймін. Достығымыз мәңгілік болып, біздің балаларымыз да өзіміз секілді жақын дос болсын деп тілеймін!
Шынайы достық туралы.
Дос адам жанының айнасы тәрізді. Себебі адам өзі қандай болса, дәл сондай өзі сияқты жанына жақын жанды іздейді. Ойы, арман - тілегі, мақсат, ең бастысы өмірдегі құндылығы бір адамдардың шынайы дос болып, өмір бойы араларынан қыл өтпейді.
Менің ең жақын досымның есімі – Аружан. Екеуміз ата – аналарымыз арқылы танысқан болатынбыз – біздің аналарымыз мектептен бері жақын құрбылар. Енді міне сол достықтары бүгінгі күнге шейін ұласып, өз балаларында жалғасын тапты. Біздің достығымыздың өзі он жылға жуық жалғасып келеді, Аружан екеуміз осы уақытқа дейін еш ренжісіп көрмеппіз, себебі менің құрбымның мінезі сабырлы, байсалды, бәрін ақылмен шешуге тырысады, ашуға жол бермейді. Бірақ бір ренжіген соң қатты ренжиді. Сондықтан мен оның көңілін қалдырмауға тырысамын.
"Дос тұтқанды қадірле" демекші, мен өз досымды бағалаймын, екеуміздің достығымызды мақтан тұтамын.
Аружан - оқу озаты әрі мектепте үлгілі, сыпайы оқушы.
Үйінде бауырларына қамқор, ата - анасына көмекші.
Өмірде осындай, Аружан сияқты досым бар мен бақыттымын. Өмірде дос таңдаудан жаңылмадым деп есептеймін. Достығымыз мәңгілік болып, біздің балаларымыз да өзіміз секілді жақын дос болсын деп тілеймін!