Жалқы есім — жеке заттың, құбылыстың атауы болатын сөз, сөз тіркесі. Жалқы есімге адам аттары антропонимдер), географиялық атаулар (топонимдер), діни атаулар (теонимдер), жануарлар атаулары (зоонимдер), аспан денелерінің атаулары (астронимдер), тарихи уақиғалармен байланысты мезгіл атаулары (хрононимдер), рухани нысандар атаулары (идеонимдер) т. б. жатады. Жалқы есімдер бас әріптен жазылады.
Мысалы: Қазақстан Республикасы, Балқаш көлі, Бауыржан Момышұлы, "Балдырған" журналы т.б.
Тәуелдік жалғау – сөзді қатынасқа түсіретін қосымшаның бір түрі. Тәуелдік жалғау заттың біреуге немесе бір нәрсеге тәуелді ( меншікті) екенін білдіреді. Тәуелденетін зат 3 жақтың біріне меншікті болып тұрады. Сол себепті,тәуелдік жалғауының 3 жағы және әр жақтың өзіне тән жалғаулары болады. Мысалы:
Жекеше түрі
І жақ–ым, -ім, -м
ІІ жақ-ың, -ің, -ң
-ыңыз,-іңіз,-ңыз,-ңіз
ІІІ жақ-сы, -сі, -ы, -і
Көпше түрі
І жақ-мыз, -ымыз, -міз, -іміз
ІІ жақ – тарың, -терің, -дарың, -дерің, -ларың, -лерің
Жалқы есім — жеке заттың, құбылыстың атауы болатын сөз, сөз тіркесі. Жалқы есімге адам аттары антропонимдер), географиялық атаулар (топонимдер), діни атаулар (теонимдер), жануарлар атаулары (зоонимдер), аспан денелерінің атаулары (астронимдер), тарихи уақиғалармен байланысты мезгіл атаулары (хрононимдер), рухани нысандар атаулары (идеонимдер) т. б. жатады. Жалқы есімдер бас әріптен жазылады.
Мысалы: Қазақстан Республикасы, Балқаш көлі, Бауыржан Момышұлы, "Балдырған" журналы т.б.
Тәуелдік жалғау – сөзді қатынасқа түсіретін қосымшаның бір түрі. Тәуелдік жалғау заттың біреуге немесе бір нәрсеге тәуелді ( меншікті) екенін білдіреді. Тәуелденетін зат 3 жақтың біріне меншікті болып тұрады. Сол себепті,тәуелдік жалғауының 3 жағы және әр жақтың өзіне тән жалғаулары болады. Мысалы:
Жекеше түрі
І жақ–ым, -ім, -м
ІІ жақ-ың, -ің, -ң
-ыңыз,-іңіз,-ңыз,-ңіз
ІІІ жақ-сы, -сі, -ы, -і
Көпше түрі
І жақ-мыз, -ымыз, -міз, -іміз
ІІ жақ – тарың, -терің, -дарың, -дерің, -ларың, -лерің
-тарыңыз, -теріңіз, -дарыңыз, -деріңіз, -ларыңыз, -леріңіз
ІІІ жақ-сы, -сі, -ы, -і.
Менің кітабым
Сенің кітабың
Сіздің кітабыңыз
Оның кітабы
Біздің кітабымыз
Сендердің кітаптарың
Сіздердің кітаптарыңыз
Олардың кітаптары
«Автобус» сөзінің фонетикалық талдауы.
Автобус: 3 буын – ав - тұйық, то – ашық, бус – бітеу.
А - дауысты, жуан, ашық, езулік;
В – дауыссыз, ұяң;
Т - дауыссыз, қатаң;
О - дауысты, жуан, ашық, еріндік;
Б – дауыссыз, ұяң;
У дауысты, жуан, қысаң, еріндік;
С - дауыссыз, қатаң.
Сөзде 7 әріп, 7 дыбыс бар.
«Велосипед» сөзінің фонетикалық талдауы.
Велосипед: 4 буын: ве – ашық, ло – ашық, си – ашық, пед – бітеу.
В – дауыссыз, ұяң;
Е – дауысты, жіңішке, ашық, езулік;
Л - дауыссыз, үнді;
О - дауысты, жуан, ашық, еріндік;
С - дауыссыз, қатаң;
И – дауысты, жіңішке, қысаң, езулік;
П - дауыссыз, қатаң;
Е – дауысты, жіңішке, ашық, езулік;
Д - дауыссыз, ұяң.
Сөзде 9 әріп, 9 дыбыс бар.
«Автомобиль» сөзінің фонетикалық талдауы.
Автомобиль: 4 буын: ав – тұйық, то – ашық, мо – ашық, биль – бітеу.
А - дауысты, жуан, ашық, езулік;
В – дауыссыз, ұяң;
Т - дауыссыз, қатаң;
О - дауысты, жуан, ашық, еріндік;
М - дауыссыз, үнді;
О - дауысты, жуан, ашық, еріндік;
Б – дауыссыз, ұяң;
И – дауысты, жіңішке, қысаң, езулік;
Л - дауыссыз, үнді;
Ь – дыбыссыз.
Сөзде 10 әріп, 9 дыбыс бар.
«Трамвай» сөзінің фонетикалық талдауы.
Трамвай: 2 буын: трам – бітеу, вай – бітеу.
Т - дауыссыз, қатаң;
Р – дауыссыз, үнді;
А - дауысты, жуан, ашық, езулік;
М - дауыссыз, үнді;
В – дауыссыз, ұяң;
А - дауысты, жуан, ашық, езулік;
Й – дауыссыз, үнді.
Сөзде 7 әріп, 7 дыбыс бар.