Достық - адамдардың бір-біріне мүлтіксіз сеніп, ортақ көз қараста болатын қасиеті. Менің достарым өте көп. Достық өзара жауапкершілік пен қамқорлықтың рухани белгісі. Дос-жарандарымыздың әр түрлі мінезді болуы мүмкін. Достың біреуі жақсы мінезді болса, екіншісінің мінезі қызбалаң болса онда оны нағыз досқа айналдыруға болады. Дұрыс дос таңдай білу - өмірлік мақсаттың бірі. Достық бұл өмірдегі ешнәрсемен бағаланбайтын құндылық. Әр адам біреумен достасқан кезде, достықты берік сақтау керек. Адам шынайы дос болса, онда оның достары да өте көп болады. Адамның досы болмаса ешқашан жалғыз сезінбейді. Адамның досы болмаса ешқашан көңілді жүре алмайды. Досың жоқ болса, тұссыз ас ішкендей. Адам өзін жалғыз сезінбеу үшін дос тауып, ол досымен бірге өмір бойы адал дос болу қажет.
Махамбет- таңғаларлықтай табиғи үйлесім тапқан ақындығы мен батырлығын бір ғана мақсат жолына- туған халқының бостандығы мен еркіндігі жолындағы жанкешті күреске арнаған даңқты тұлға.
Ақынның: «Өтемістен туған он едік, онымыз атқа мінгенде, жер қайысқан қол едік»- деуінің өзі өнегелі ортада өскен текті атаның баласы екені көрінеді.
Біз ақын поэзиясынан батыр өмір сүрген орта мен дәуір сипатын, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан елдік діл мен ерлік күрес дәстүрін танимыз.
Махамбет өлеңдері көтеріліс, күрес, тартыс үстінде туды. Оның өлеңдері сол көтерілістің ақындық үні, шежіресі болды.
Махамбет өлеңдері көбінде шешендік өрнекке құрылған- нақыл, терме, толғау түрінде келеді. Мысалы:
Аз сөйлер де көп тыңдар
Хас асылдың баласы...
Жаманнан туған жақсы бар
Атасын айтса нанғысыз,-
деген өлең жолдары қанатты сөзге айналып кеткен.
Дауылпаз ақын: «Халқының қамын ойламаған азамат- азамат емес, жігіт- жігіт емес»- дейді. Қаншама жалғыздық тауқыметін, жеңіліс қасіретін бастан өткерген ақынның жүрегінен шыққан сөзі- туған елге, атамекенге деген сүйіспеншілігі екенін байқаймыз.
Абайламай айырылдым,
Ар жақтағы елімнен –
Анау Нарын деген жерімнен.
Тірі кеттім демеймін,
Кем болмады өлімнен,-
деген сөздері кімнің болса да сай- сүйегін сырқырататыны сөзсіз. Тегінде ақын туған елді, жерді осылай сүймесе, халқын азаттыққа, елін еркіндікке бастамас еді.
Махамбет ерлік жайында қай ақыннан да асыра, жеріне жеткізе жырлаған. «Ереулі атқа ер салмай» өлеңінде:
Ереулі атқа ер салмай,
Егеулі найза қолға алмай,
Еңку-еңку жер шалмай,
Қоңыр салқын төске алмай,
Ерлердің ісі бітер ме?-
деп, бойындағы бар жігер- қайратын сездіреді. «Ұл туса» өлеңінде де:
Асылдан болат ұл туса,
Екі жақ болып тұрғанда,
Егескен жерде шарт кетер,
Жауырынынан өтіп алса да,
Жамандарға жалынбас -
деп, сын сағатта шыдас беретін өжеттікті, өрлікті, намысқойлықты мадақтайды. Ісіне адалдық, алған бетінен айнымау, сенімділік, батырлық секілді қасиеттер- азаматтың асыл қасиеті дейді ақын.
Бір ғажабы, ердің ері ғана өте алатын ауыр жолдардан Махамбеттің өзі өткен, ердің ері ғана шыдайтын сынақтарда Махамбеттің өзі шыдас берген.
Жырларын көпшілік мүддесі үшін жұмсаған Махамбет- асыл сөздің кені, көркем тілдің ұстасы, ерлікке үндейтін жалынды үгітшісі.
2)Адал шынайы достыққа менің ойым:
Достық - адамдардың бір-біріне мүлтіксіз сеніп, ортақ көз қараста болатын қасиеті. Менің достарым өте көп. Достық өзара жауапкершілік пен қамқорлықтың рухани белгісі. Дос-жарандарымыздың әр түрлі мінезді болуы мүмкін. Достың біреуі жақсы мінезді болса, екіншісінің мінезі қызбалаң болса онда оны нағыз досқа айналдыруға болады. Дұрыс дос таңдай білу - өмірлік мақсаттың бірі. Достық бұл өмірдегі ешнәрсемен бағаланбайтын құндылық. Әр адам біреумен достасқан кезде, достықты берік сақтау керек. Адам шынайы дос болса, онда оның достары да өте көп болады. Адамның досы болмаса ешқашан жалғыз сезінбейді. Адамның досы болмаса ешқашан көңілді жүре алмайды. Досың жоқ болса, тұссыз ас ішкендей. Адам өзін жалғыз сезінбеу үшін дос тауып, ол досымен бірге өмір бойы адал дос болу қажет.
Объяснение:
Махамбет- таңғаларлықтай табиғи үйлесім тапқан ақындығы мен батырлығын бір ғана мақсат жолына- туған халқының бостандығы мен еркіндігі жолындағы жанкешті күреске арнаған даңқты тұлға.
Ақынның: «Өтемістен туған он едік, онымыз атқа мінгенде, жер қайысқан қол едік»- деуінің өзі өнегелі ортада өскен текті атаның баласы екені көрінеді.
Біз ақын поэзиясынан батыр өмір сүрген орта мен дәуір сипатын, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан елдік діл мен ерлік күрес дәстүрін танимыз.
Махамбет өлеңдері көтеріліс, күрес, тартыс үстінде туды. Оның өлеңдері сол көтерілістің ақындық үні, шежіресі болды.
Махамбет өлеңдері көбінде шешендік өрнекке құрылған- нақыл, терме, толғау түрінде келеді. Мысалы:
Аз сөйлер де көп тыңдар
Хас асылдың баласы...
Жаманнан туған жақсы бар
Атасын айтса нанғысыз,-
деген өлең жолдары қанатты сөзге айналып кеткен.
Дауылпаз ақын: «Халқының қамын ойламаған азамат- азамат емес, жігіт- жігіт емес»- дейді. Қаншама жалғыздық тауқыметін, жеңіліс қасіретін бастан өткерген ақынның жүрегінен шыққан сөзі- туған елге, атамекенге деген сүйіспеншілігі екенін байқаймыз.
Абайламай айырылдым,
Ар жақтағы елімнен –
Анау Нарын деген жерімнен.
Тірі кеттім демеймін,
Кем болмады өлімнен,-
деген сөздері кімнің болса да сай- сүйегін сырқырататыны сөзсіз. Тегінде ақын туған елді, жерді осылай сүймесе, халқын азаттыққа, елін еркіндікке бастамас еді.
Махамбет ерлік жайында қай ақыннан да асыра, жеріне жеткізе жырлаған. «Ереулі атқа ер салмай» өлеңінде:
Ереулі атқа ер салмай,
Егеулі найза қолға алмай,
Еңку-еңку жер шалмай,
Қоңыр салқын төске алмай,
Ерлердің ісі бітер ме?-
деп, бойындағы бар жігер- қайратын сездіреді. «Ұл туса» өлеңінде де:
Асылдан болат ұл туса,
Екі жақ болып тұрғанда,
Егескен жерде шарт кетер,
Жауырынынан өтіп алса да,
Жамандарға жалынбас -
деп, сын сағатта шыдас беретін өжеттікті, өрлікті, намысқойлықты мадақтайды. Ісіне адалдық, алған бетінен айнымау, сенімділік, батырлық секілді қасиеттер- азаматтың асыл қасиеті дейді ақын.
Бір ғажабы, ердің ері ғана өте алатын ауыр жолдардан Махамбеттің өзі өткен, ердің ері ғана шыдайтын сынақтарда Махамбеттің өзі шыдас берген.
Жырларын көпшілік мүддесі үшін жұмсаған Махамбет- асыл сөздің кені, көркем тілдің ұстасы, ерлікке үндейтін жалынды үгітшісі.