Алдаркөсе Алдаркөсе - қазақ ауыз әдебиетіндегі халық арасына көп
тараған ұнамды, күлдіргі кейіпкер. Ор кезде өмір сүрген
акылды да айлакер, тура да тапқыр, жарлы-жакыбайдың
камын жеген діл адамның жиынтық бейнесі. Ол бірде жү-
сырткадан жүн қырыққан дүниеқоңыз Шықбермес Шы.
габайдың басын шыр айналдырса, бірде тиыннан теңге
күраған саудагердің өзін мұзға отырғызып кетеді.
Халық пасық. надан балаларға, суайт саудагерлерге өз
өкілі - Алдаркөсені қарсы қояды. Сөйтіп, ел өз көзқарасын,
тілегін Алдаркөсе арқылы танытып отырған.
«Ол кім? Бұл не?» кітабынан
А) кейіпкерге қатысты маңызды ақпараттарды жаз
а) «Суайте сезінің мағынасын жаз
Б) Мәтіннен күрделі мүшелі бір сөйлемді тауып, жаз
В) Мәтінен бір уай мүшелерді тап, астын сыз
Сызба бойынша бірыңғай мүшелері бар сөйлем құрап жаз
Бұл көне түркі тілінде жазылған, түркі тектес халықтардың ортақ қазынасы.
Көптеген зерттеушілер бұл поэманы саясат, мемлекет басқару, әскери іс жөніндегі философиялық трактат деп жүр. Шындығында да, бұл жалаң әдеби дүние емес. Бұл бүтін бір тарихи кезеңнің мінез құлқын бойына сіңірген, қоғамдық саяси, әлеуметтік бітімі қанық, моральдық этикалық, рухани қазынамыздың негізі, арқау боларлық дүние. Ондағы бүгінгі тілімізге, ой толғамымызға төркіндес, етене жақын орамдарды көргенде, қазақ әдебиетінің солармен тікелей сабақтаса жалғасқан дидактикалық поэзия мен шешендік сөздердің, билердің орағытып, ой тастайтын кең тынысты толғамдарының дәстүрлі бірлігі «мен мұндалап» тұрады.
Күлтегін жазуы —ежелгі түркі жазба ескерткіші. Моңғолиядағы Қарабаласаған қаласының қираған орнынан солтүстікке қарай 40 км жерге, Орхон өзені бойындағы Эрдени Цзу монастырының (8 ғасыр) жанына орнатылған. Ескерткіштің биіктігі 3,15 м., ені 1,34, қалыңдығы 0,41 м. Тас бағана бес бұрышты қалқан тәрізді, қырларында айдаһардың суреттері мен қаған таңбалары бейнеленген. Күлтегін ескерткіші туралы алғашқы мәліметтер 19 ғасырдағы батыс зерттеушілерінің еңбектерінде жариялана бастады. Екі құлпытастағы құпия жазуларды түркітанушылар көпке дейін оқи алмай келді. Ғалымдар арасында тастағы белгісіз жазуларды көне кельт, гот, грек, славян, Скандинавия, финн, тіпті моңғол немесе қалмақ жазулары деген тұжырымдар болды. 1893 жылы 25 қарашада Дания ғылым академиясының мәжілісінде В.Томсен Орхон жазба жәдігерлерін оқудың кілтін тапқандығын әрі оның көне түркі тілінде жазылғандығын,
Объяснение: