Дастархан Қазақ халқының ұлттық болмыс-бітімінің бір өзгешелігі –дастархан жайып, кімді болса да адал көңілмен қарсы алатын кең пейілдігінде, меймандостығында. Қазақ үйіне келген адамға дастархан жайып, қонақжайлылық ниет білдірмеген адамды «қазанын қара суға малып отырғандай» деп кемсітетін болған. Сондықтан да қазақ халқы танысын, танымасын үйіне бас сұққан адамға «Қырықтың бірі – Қыдыр» деп қарап, дастархан жайып, барын оның алдына қойған.Қазақ – намысшыл халық. Қонақтан тамақ үшін ақы алу деген оның әдетінде мүлдем жоқ. Бұл көргенсіздік саналып, ырымға жаман деп есептелген. Расында да қазақ «дастарханы қурап тұр» дегізбеу үшін, өзінің ең дәмді асын қонағына сақтап отырады да, реті келгенде, оны дастарханға қояды. Қазақтың ұзақ сақталып, тек қонақ келгенде ғана дастарханға салатын сыйлы асы – сүрленген ет, қазы, шұжық, жент, құрт, қарынға салынып сақталған сары май, тәтті, тары, қант, шай, өрік-мейіз т.б. «Қонақ асы – қазақтың бөлінбеген еншісі» деген сөз бұрынғыдан қалған. Ерулік, қымызмұрындық, сірге мөлдіретер, соғым басы, көңіл шайы, келін шайы т.с.с. бас қосулардың мақсаты, тілек мүдделері қазақтың меймандостық ниетінен туындаған.Қазақ – қонақжай халық., көңіл табуға шебер, дос жинауға құмар. Қазақта келген қонақты «құдайы қонақ», «сый қонақ», «арнайы қонақ» деп түрліше атаған. Бұлардың қайсысына болмасын, қазақ, ең алдымен, мал сойып, қан шығарған. Дастарханның қадірлі асы жаңа сойылған малдың бас-сирағы деп есептелген. Өте қадірлі адамға қазақтар тай да сойған.Сойылатын малды алдымен босағаға әкеліп, қонақтан бата сұраған. Сонан соң ғана ол сойылып, еті қазанға салынған. Етті мол етіп асу, қазыны қазанға бұзбай салу – үй иесінің келген қонаққа деген ниетін білдіреді. Ет піскенше мейманға кең дастархан жайылып, құрт, ірімшік, бауырсақ, жент, сары май қойылады, қаймақты шай құйылады.
Жыл мезгілдері туралы мақал - мәтелдер:
Жазғытұрымғы жел жардай атанды жығар.
* * *
Жаздың бір күні, қыстың мың күні.
* * *
Нөсер алдында найзағай ойнайды.
* * *
Жаңбыр бір жауса,
Терек екі жуады.
* * *
Күркіреген бұлттың жаңбыры аз.
* * *
Таулы жер бұлақсыз болмас,
Сулы жер құрақсыз болмас.
* * *
Туған ай, тураған етпен тең.
* * *
Қаз келсе, жаз келер,
Қарға келсе, қатқақ келер.
* * *
Су аққан жерінен айнымас.
* * *
Сәуір болмай, тәуір болмас.
* * *
Үркерлі айдың бәрі қыс.
* * *
Қыстың көзі қырау.
* * *
Шағала келмей жаз болмас.
Шаңқан келмей, боз болмас.
* * *
Жел түбі азық, жекен түбі қазық.
* * *
Сәуір болса, күн күркірер,
Күн күркіресе, көп дүркірер.
* * *
Мәуесі бардың әуесі бар.
* * *
Қараша қауыс, кәрі-құртанды тауыс.
* * *
Әрнәрсе уақытымен қызықты.