Арындасымның сәлемдемесін бердім. В) Ағасының жүрегі тулап қоя берді. С) Ата-анамның аманаты еді ғой. Д) Қара ала сиырды айдап жіберді.
Е) Жиналыс бастықсыз өтпейді.
33.Етістіктің қай түріне септік жалғауы жалғанады?
А) аңғармаса В) айтқыз С) тазалап Д) сүрткен Е) барғалы
34.Тәуелдік жалғауы жалғанған сөзді көрсетіңіз
А) бұрым В) келдім С) білім Д) өлеңім Е) киім
35.Көмекші есімді көрсетіңіз
А) Жүрегінің түгі бар. В) Сыртқа шығып кетті. С) Артқа шегінеге болмайды.
Д) Сабақтан кейін барамын. Е) Үстел үстін сүртті.
36.Жалаң сөйлемді табыңыз.
А) Таң сарғая қорғанның артына керуендер жиналды. В) Бұлар жүріп кетті.
С) Бұдан еш нәрсе түсініп болмайсың. Д) Біркелкі, жақсы өсіпті. Е) Жайлауға шықты.
37.Антонимдік қатарды белгілеңіз.
А) ақиқат, шындық В) қате, дұрыс С) алыс, ұзақ Д) әдемі, сұлу, көрікті
Е) кенеттен, тосыннан
38.Үстеудің сөйлемдегі атқаратын қызметін анықтаңыз.
А) бастауыш В) баяндауыш С) анықтауыш Д) толықтауыш Е) пысықтауыш
39.Ауыспалы өткен шақтың жұрнағын белгілеңіз.
А) –ды,-ді, -ты, -ті В) –ған, -ген, -қан, -кен С) –атын, -етін, -йтін, -йтын
Д) –мақ, - мек,-бақ, -бек Е) –ар, -ер, -р, -с
40.Жалпылау есімдігін табыңыз
А) әрқашан В) еш нәрсе С) барлығы Д) жалпы Е) біресе
41.Күрделі етістікті сөз қайсы?
А) жүр В) келе жатыр С) әзер берді Д) көбірек алды Е) біршама бар
42.«Орфоэпия» терминінің анықтамасы қайсы?
А) дұрыс жазу ережелері В) дауысты дыбыстардың үндесуі С) дұрыс айту ережелері
Д) тыныс белгілері Е) дауыссыз дыбыстар жүйесі
43.Салаластың түріне жатпайтынын белгілеңіз.
А) кезектес В) ыңғайлас С) түсіндірмелі Д) шартты Е) қарсылықты
44.Біреудің өзгертілмей айтылған айтылған сөзінің атауын белгілеңіз.
А) диалог В) төлеу сөз С) автор сөзі Д) монолог Е) төл сөз
45.Термин сөзді белгілеңіз.
А) әдебиет В) дәрігер С) жанр Д) торсық Е) дүкен
46.Өлшем атауына дұрыс жалғанған қосымшаны табыңыз:
А) см-ден В) смге С) ГАЗ-51 ге Д ) Ил-86 мен Е) см.ден
47. Қосымшаның қанша болатынын көрсетіңіз:
А) 1 В) 3 С) 4 Д) 5 Е) 2
48.. Тәуелдік жалғауының екінші жағында, сыпайы түрде тұрған сөзді табыңыз:
А) Кәсіпорындарыңда В) Ұлттарымыз С) Қазынаңыз Д) Үйіміздегі Е) Қалам
49. Көмектес септігіндегі сөзді табыңыз.
А) Қаламым, қолым, еңбегі В) инженермен, электрикпен, батырмен
С) желінің, зарядқа, тұтынушығаД) студентсің, ұстазбын, ақылдысың Е) тұтынушыдан, электриктен, орталықтан
50. Туынды сөзді табыңыз:
А) Еңбекші В) Еңбекті С) Еңбегің Д) Еңбектен Е) Еңбекпен
51. Сөз түрлендіруші жұрнағы бар сөзді көрсетіңіз:
А) Көрме В) Үрле С) Күлкілі Д) Қызғылт Е) Бағала
52. Жіктік жалғауында тұрған сөзді табыңыз:
А) Кеншінің В) Табалдырық С) Диспетчер Д) Кеншінің Е) Ауылданбыз
53. Септік жалғауы жалғанған сөзді көрсетіңіз:
А) Көріксіз В) Экономикалық С) Орталықтандырылған Д) Қашты Е) Қағазды
54. Қосарлама қос сөзді табыңыз:
А) Бақа-шаян В) Сұп-сұр С) Өзіне-өзі Д) Медпункт Е) Қайта-қайта
55. Қай сөз жіктелмейтінін белгілеңіз:
А) Көз В) Студент С) Маман Д) Инженер Е) Сезімтал
56. Күрделі сөздер қатарын белгілеңіз:
А) Сен-ақ, үп-үлкен В) Кірпіш, доп С) Сары жайлау, туыстас Д) киім-кешек, ер-тұрман
Е) шөпшек, үйшік
57. Мына сөздерге көптік жалғауының дұрыс жалғанғанын табыңыз:
А) Бірнеше кісілер В) Студенттер С) 250 қойлар Д) Екі құрттар Е) Сүттер
58. Септік жалғаулы сөзді көрсетіңіз: Жылу электр орталығының құрылысы басталды
А) Электр В) Жылу С) Орталығының Д) Басталды Е) Құрылысы
59. Біріккен сөздердің қалай жазылатынын белгілеңіз:
А) Дефис арқылы В) БіргеС) Бөлек Д) Сызықша арқылы Е) Үтір арқылы
60. «Арманыма» сөзіндегі соңғы қосымшаны табыңыз:
А) Тәуелдік жалғауВ) Барыс септік С) Көптік жалғау Д) Жіктік жалғау Е) Жұрнақ
61.Қай сөз лат​

I бөлім

Кішкентай Аян жастайынан шешесінен айырылып, әжесімен бірге бір ауылға көшіп келеді. Осы ауылдың балалары ойнап жүріп жаңа баланы кездестіреді. Балалар Аянмен тез достасып, Аян екінші атаман атанады. Ол ақкөңіл,ақылды бала болған. Негізі ол ешкіммен төбелеспейтін бала еді. Бірақ бір күні Есікбай Аянға өзі тиісіп, төбелесе бастады. Бәрібір соңында Аян барлық күшін жинап, жеңді. Аян мектепте де өзінің зеректілігін бірінші күннен бастап көрсетеді. Ол ең бірінші хат танып, балаларға көмектескен. Бірде Аян өрісте мал қайырып жүріп тобығы тайып, одан кейін аяғы тайғыш болып қалды.

II бөлім

Бұл бөлімде Аянның әжесінен айырылғаны, ертегілері баяндалады. Әжесі қайтыс болғаннан кейін оны Бапай атты туысы асырап алады. Бірақ оған дұрыс күтім жасамайды. Әжесі өмірден кетсе де, баланың қамықпауы бәрін таң қалдырады. Балалар күнде оның ертегісін тыңдауды әдет қылдырған. Ауа райы суық болса да Аянның ертегісін өткізуге болмайды. Ол күнде бір ертегі ойлап тауып, күннің батқанын күтіп, бәріне айтып береді. Оның ертегісінің қызық болғаны соншалық, оның ертегісін тыңдаған балалар ертегіге кіріп кетеді. Бұл кезде олар соғыстағы аға-әкелерін естеріне түсіріп, оларды тауып алып, бірге соғысуды армандайды.

III бөлім

Аянның мінезі өте қызық еді. Бірде ол тұйық мінезді, бірде өзін мүлде танымай қаласың. Ол көп ойынға араласа бермеуші еді. Бірақ осы кеште ол бәрін таң қалдырады. Оның шанасына қанат біткендей болады. Осыны көріп Сайын Мұратбеков онымен бірге шана тепкісі келеді. Ол үйде шанасын іздеп жатқанда, әжесі оны ұстап алып, төсегіне жатқызады. Осы кештен кейін Аян дағдылы шана тебетін болды. Ол балаларға ертегісін айтып, тәмәмдаған соң, біреуімізден шана сұрап, сырғанақта жападан жалғыз түнге дейін ойнайтын болды. Бір күні барлық ауыл балалары Аянның ертегісін тыңдауға жиналғанда, Аян көкесінің, өзінің киімінен жусанның иісі шығатынын айта бастады. Оның көңіл- күйі өте жақсы еді. Одан соң балалар Аянға шана беру кімнің кезегі жөнінде килігеді. Аян осы түні ерекше қызықты: бір көзді дәу туралы ертегісін бастайды. Барлық балалардың үрейлері ұшады. Сөйтіп отырғанда шөптің арғы жағынан өрт шығады. Балалардың барлығы қора үстінен секіріп, қаша жөнеледі. Ең соңында Аян қалып қойып, қора үстінен секіріп жатқанда аяғын ауыртып алады. Осы кезде ауыл бригадирі Тұржан келіп, Аянды соққыға жығады. Ауыл адамдары Тұржанға наразылық білдіреді. Осыдан кейін Аян аяғынан тұра алмай төсек тартып, жатып қалады. Біраз уақыт өткеннен кейін Аян жазыла бастайды, бірақ ол енді бұрынғыдай мүлде ойнамайтын болады.

IV бөлім

Бөлімнің басында, әжесі қайтыс болып, Бапайдың қолына түскен Аянға, оның досы келеді. Аян қуанып өз ертегісін бастайды. Ертегісі «Баяғыда бір жетім бала болыпты...» деп басталушы еді. Бапай да, оның әжесі де олардың әңгімесіне құлақ салмайтын. Бірақ бусанған қарт рақаттана кекіріп қоятын да «Енелеріңді ұрайын, осы екеуінің-ақ сыбыр-күбірі бітпейді екен, ә. Қыз алып қашқалы ақылдасып жүргеннен саусыңдар ма-ей?!» деп әзілдейді. Бір күні балалар екіге бөлініп қар атқыласып ойнамақ болды. Бұл ойынға Аян да қатысқысы келген. Лезде жүгіре алмайтындығынан атаманның екеуі де оны алудан бас тартты. Бұған ашуланған Аян Асылбек шалдан тобығын салып беруді сұрайды. Асылбек шал баланың өтінішін орындайды. Бірақ, амал не, Аян мұнан кейін де тобығын тайдырып алады. Бұл – көктем кезі еді. Сонда Аян өгіз айдап өгізден домалап түскен кезде тобығы тағы тайды. Кейін Аянды балалар үйіне жібереді. Аян халықпен қоштасып «Мен әлі бәріңе де хат жазып тұрамын» деп кетеді.

Объяснение:

1Өрт – бұл адамның өмірі мен денсаулығына, қоғам мен мемлекетке зиянын тигізетін, қоршаған ортаға үлкен материалдық зақым келтіретін, қоршаған ортадағы заттардың бақылаусыз жануы.

2.Өрт қауіпсіздігі – бұл өрт болу мүмкіндігін болдырмау және оның пайда болған кезінде адамдарға, құрылыс және материалдық құндылықтарға өрттің қауіпті факторларының жағымсыз әсерлерін жою үшін қажетті шараларды қолдану болып саналады.

3. құрылыстық-жобалау;

техникалық;,

ұйымдастырушылық;

Құрылыстық-жобалау шаралары - ғимараттар мен құрылыстардың отқа төзімділігімен анықталады (конструкция материалдары жанғыш, қиын жанатын, жанбайтын болып бөлінеді). Отқа төзімділік шегі дегеніміз – бұл оттың әсерінен құрылыс конструкцияларының бірінші сызат пайда болғанға дейінгі шыдайтын уақыт интервалы. Барлық құрылыс конструкциялары отқа төзімділік шегі бойынша 8 деңгейге бөлінеді. Ғимараттардың отқа төзімділік деңгейіне байланысты өрт кезінде эвакуациялау үшін шығатын жерлерге дейінгі қашықтықтар белгіленеді.

Техникалық шаралары:өмірге қажетті жүйелерді (жылу, жарықтандыру, вентиляция т.б.) орнатқан кездерде өрт қауіпсіздігі нормаларын сақтау;

құрал-жабдықтар жұмысының тәртібі мен технологиялық процестер парамертлерін сақтау;

әртүрлі қорғану жүйелерін пайдалану.

Ұйымдастырушылық шаралар - құрамына өрт қауіпсіздігі бойынша оқу өткізу, өрт қауіпсіздігі шараларының сақталуын тексеру кіреді.

4Өрт сөндіру құралдары 2-ге бөлінеді:қол көмегімен жұмыс істейтін құралдар (құм салынған жәшіктер, асбест жабындары, өртке қарсы құрал-саймандары бар тақталар; химиялық көпіршікті от сөндіргіштер; ұнтақты отсөндіргіштер; көміроттекті отсөндіргіштер; хладонды отсөндіргіштер; құрама отсөндіргіштер);

өртке қарсы жүйелер (сумен жабдықтау жүйелері; көпіршікті генераторлар; автоматты сигнал беру құралдарын қолдану арқылы автоматты өрт сөндіру жүйелері).