Жомарт Атымтай — Шығыстың көптеген халықтары фольклорында кездесетін кейіпкер, өзінің қайырымдылығы мен жомарттығына сай аты жайылған, халық жадында құрметпен әспеттелетін адам.
6 ғ-да өмір сүрген деген жорамал бар. Түп-төркіні Тай тайпасының ақыны Хатим ибн Абдаллахқа (Хатим-Тай) саяды. Атымтай Жомарт туралы шығармалар ерте кезден белгілі. Олар сюжеттік, жанрлық сипатына қарай үш топқа бөлінеді:
1-топтағы шығармалар хикаяттық сипатта баяндалады. Онда Атымтай Жомарттың өмірі әңгімеленеді, оның жомарт болу себептері баяндалады.
2-топтағы шығармалар — таза қиял-ғажайып ертегілері. Олардың сюжеті бір-бірімен үндес. Мұнда Атымтай Жомарт — асқан бай, таусылмас қазынаның иесі. Оның жомарт болуы осыдан.
3-топтағы шығармалар — тұрмыс-салт ертегілері. Бұларда Атымтай Жомарт — келген қонаққа берер асы жоқ, тақыр кедей. Сонда да жомарт болып бейнеленеді. Адамға деген қайырымдылық, сүйіспеншілік — оның ең басты қасиеті екені ашыла түседі. Атымтай Жомарт туралы аңыз-ертегілер негізінен “Мың бір түннен” бастау алады. Қазақ тіліне аударылып, бірнеше мәрте басылған “Мың бір түн” оқиғалары қазақ оқырмандары арасына кеңінен тараған.[1]
Е.Сарымбаевтың аударып, толықтыруымен жарық көрген “Хикаят дастан Хатым-тайы” (1891; 1892; 1913; көлемі 88 бет) , Атымтай Жомарт аңыз-ертегісінің ішіндегі ең көлемдісі болып табылады. Қ.Шахмарданұлы жазған “Қисса-и Хатымтай — Жомарт” (1897; 1898; көлемі 8 бет), Ш.Жәңгіровтың айтуындағы ертегі жобасы (1914; көлемі 32 бет) баспа бетін көрген туындылар.[2]
- Серік, сен «Табиғатты қорғау одағы» қашан құрылғаның білесін бе ?
- Әрине білемін, 1948 жылы әлемде алғаш рет "Табиғатты қорғау одағы"құрылды.
- Сергей ал сен маған «Қазақстанның Қызыл кітабында» қандай деректер бар екенің айтып бере аласын ба?
- Онда тіркелген жануарлар мен өсімдік түрлері туралы қысқаша қазақша,ағылшынша деректер берілген. Сонымен бірге тіркелген жануардың суреті. Қазақстан аумағында таралу картасы,ол туралы ақпарат көрсетілген.
- Сергей, ал сен «Қазақстанның Қызыл кітабына» қазақ жерінде өсетін қандай өсімдік тір-
келген екенің білесің бе?
- Білемін әрине, "Қазақстанның Қызыл кітабына" өсімдіктердің 307 түрі кірген.
- Ал, Қазақ жерінде мекендейтін қандай жануарлар «Қазақстанның Қызыл кітабына» тіркелген?
- Бүгінде Қазақстанның Қызыл кітабына 40 жануар кірген, оның ішінде Қарқұйрық, Алтай арқары, Қызылқұм арқары, Тоғай бұғысы, Қызыл қасқыр, Қабылан т.б.
- Жақсы біледі екенсін досым, ал мен біздің жерімізде өсетін қызғалдақтардың неше түрі «Қызыл кітапқа» енген екенің айтып берші?
- Тамаша, қызғалдақ гүлінің біздің жерімізде 32 түрі кездеседі.Оған себеп, жерімізде өсетін қызғалдақтардың 18 түрінің « Қызыл кітапқа» енгендігі.
- Рақмет, досым! Көп ақпарат біліп қалдық. Сау бол!
Жомарт Атымтай — Шығыстың көптеген халықтары фольклорында кездесетін кейіпкер, өзінің қайырымдылығы мен жомарттығына сай аты жайылған, халық жадында құрметпен әспеттелетін адам.
6 ғ-да өмір сүрген деген жорамал бар. Түп-төркіні Тай тайпасының ақыны Хатим ибн Абдаллахқа (Хатим-Тай) саяды. Атымтай Жомарт туралы шығармалар ерте кезден белгілі. Олар сюжеттік, жанрлық сипатына қарай үш топқа бөлінеді:
1-топтағы шығармалар хикаяттық сипатта баяндалады. Онда Атымтай Жомарттың өмірі әңгімеленеді, оның жомарт болу себептері баяндалады.
2-топтағы шығармалар — таза қиял-ғажайып ертегілері. Олардың сюжеті бір-бірімен үндес. Мұнда Атымтай Жомарт — асқан бай, таусылмас қазынаның иесі. Оның жомарт болуы осыдан.
3-топтағы шығармалар — тұрмыс-салт ертегілері. Бұларда Атымтай Жомарт — келген қонаққа берер асы жоқ, тақыр кедей. Сонда да жомарт болып бейнеленеді. Адамға деген қайырымдылық, сүйіспеншілік — оның ең басты қасиеті екені ашыла түседі. Атымтай Жомарт туралы аңыз-ертегілер негізінен “Мың бір түннен” бастау алады. Қазақ тіліне аударылып, бірнеше мәрте басылған “Мың бір түн” оқиғалары қазақ оқырмандары арасына кеңінен тараған.[1]
Е.Сарымбаевтың аударып, толықтыруымен жарық көрген “Хикаят дастан Хатым-тайы” (1891; 1892; 1913; көлемі 88 бет) , Атымтай Жомарт аңыз-ертегісінің ішіндегі ең көлемдісі болып табылады. Қ.Шахмарданұлы жазған “Қисса-и Хатымтай — Жомарт” (1897; 1898; көлемі 8 бет), Ш.Жәңгіровтың айтуындағы ертегі жобасы (1914; көлемі 32 бет) баспа бетін көрген туындылар.[2]
-Сәлем Сергей!
-Сәлем, Серік!
- Серік, сен «Табиғатты қорғау одағы» қашан құрылғаның білесін бе ?
- Әрине білемін, 1948 жылы әлемде алғаш рет "Табиғатты қорғау одағы"құрылды.
- Сергей ал сен маған «Қазақстанның Қызыл кітабында» қандай деректер бар екенің айтып бере аласын ба?
- Онда тіркелген жануарлар мен өсімдік түрлері туралы қысқаша қазақша,ағылшынша деректер берілген. Сонымен бірге тіркелген жануардың суреті. Қазақстан аумағында таралу картасы,ол туралы ақпарат көрсетілген.
- Сергей, ал сен «Қазақстанның Қызыл кітабына» қазақ жерінде өсетін қандай өсімдік тір-
келген екенің білесің бе?
- Білемін әрине, "Қазақстанның Қызыл кітабына" өсімдіктердің 307 түрі кірген.
- Ал, Қазақ жерінде мекендейтін қандай жануарлар «Қазақстанның Қызыл кітабына» тіркелген?
- Бүгінде Қазақстанның Қызыл кітабына 40 жануар кірген, оның ішінде Қарқұйрық, Алтай арқары, Қызылқұм арқары, Тоғай бұғысы, Қызыл қасқыр, Қабылан т.б.
- Жақсы біледі екенсін досым, ал мен біздің жерімізде өсетін қызғалдақтардың неше түрі «Қызыл кітапқа» енген екенің айтып берші?
- Тамаша, қызғалдақ гүлінің біздің жерімізде 32 түрі кездеседі.Оған себеп, жерімізде өсетін қызғалдақтардың 18 түрінің « Қызыл кітапқа» енгендігі.
- Рақмет, досым! Көп ақпарат біліп қалдық. Сау бол!
- Сау бол!
Объяснение: