Айтылым 9-тапсырма. «ПОПС» формуласын қолданып, мәтіндегі ақпараттар бойын- ша өз пікірлеріңді дәлелдеңдер. Бірінші сөйлем. «Менің ойымша, …». Екінші сөйлем. «Себебі… ескерукерек. Үшінші сөйлем. «Онымен… сияңты фактілермен, мысалдармендәлелдей аламын». Соңғы сөйлем. «Осыған байланысты мен « … » деген шешімге келдім». текст-
Қозы Қарабайдың ауылына келіп, малын бағады. Өзінің кім екенін Баян
сүлуға сездіруүшін бір күні Қодар жоқта киіз үйдің есігінің алдында отырып, әдемі күй тартып, ән салады. Екеуінің жас күнінен атастырылған тарихын баяндайды.
Екеуі құшақтасып, Баян өксігін басады, үй-іші: «Күйеу келді!» - деп қуанады. Оларға тоғыз қанат ақ оттау тігіп береді. Бұл Қодарға ұнамайды. ол барлық елді өзіне бағындырып, Қозы Көрпешпен соғыспақшы болады. Қозы Көрпеш онымен алысады. «Елдің шырқын бүзбайын». - деп тез аттанып, Шоқтерекке қайтып барып жатады. Осы арада Қодардың қолынан
өледі.
…Қозыне нашарланып құлап қалды, Ақырет жастығына кетті жүріп. …Қозынені құшақтап Баян ширақ. Жыламай, иман салып отырды ол, Келгенше ел шақырып бәрін жинап. Осылай Баян пақыр еңірер зар, Ас-суішпей, жеті нүн жатып алды, Еш нәрсеге бермейді мойыны жар. Баян бір бекінеді ойға келіп, Зиратын жасатпаңқа көзбен көріп. …Баянның айтқанындай бейіт болды. Өзіне әбден көрсетіп, көңілі толды. …«Қозы Көрпеш-Баян» деп ат жаздырды, Кейінгілер көрмекне хат жаздырды. …Күн батып, зауал кезі болып жетті. Бұйда пышаң қойнына тығып алып, Бейітіне Қозы Көрпеш келді епті. Ені жақта қайран ел, аман бол!», - деп, Құшақтап ғашығының мойынынан, Пышақтап өз жүрегін тіліп сөкті («Бабалар сөзі» сериясынан алынды). Ескерту: мәтіндегі курсивпен берілген жерлер Әлкей Марғұланның «Екі мың жыл жүректі тербеткен жыр» атты еңбегінен алынды).
Күшігім еркелей білетін,
Кейде ол шәуілдеп үретін.
Жата қап аяғын көтерсе
Көргендер еріксіз күлетін.
Тойған соң томпайып жататын,
Бір тәтті ұйқыға бататын.
Түсінде мысықпен алысып,
Жүретін бөлмеде жарысып.
Қарасам, міне енді өсіпті,
Ит бопты кәдімгі қабаған.
Әуелі өзіме өшікті
Күнәм жоқ бір рет сабаған.
Мақтайды біреулер даурығып,
Қасқыр деп итімді қабаған.
Мен жүрмін кете алмай айығып,
Өз итім түсірген жарадан,
***
Отырсам үндемей үйімде,
Тоқмейіл, ақпейіл күйімде.
Келуші көбейіп кетеді
Шашымның ағынан сүюге.
Мақтауға бәрі әзір, жайдары
Мейрімнің ағаға шегі жоқ.
Ақтарар сырларын қайдағы,
Бірінің дығы жоқ, кегі жоқ.
Сәл ғана өзгеріп қалпымнан,
Әділдік сөйлесем болғаны,
Біреуі алып қап алқымнан,
Союға әзір тұр қалғаны...
Тойған соң жататын пырылдап
Мен мысық емеспін, достарым,
Жан болып жүрген сон, шырылдап
Айтамын арымның қосканын
Әдепті болу. Әдеп-қалыптасқан ұлттық мәдениеттің белгісі. Игі әдеттен әдет-ғұрып қалыптасып, одан әдеп пайда болады . «Әдеппен сөйлеп әдеттен» деп, халық сөйлеу мәдениетін талап етеді. «Әдепті бала –арлы бала, әдепсіз бала-сорлы бала» деп, халық әдепсіздікті қатты сынайды. «Көп сөйлеп созбайын, әдептен озбайын » деп , Абай дана көп сөйлеудің өзі әдепсіздік екенін ашық айтады. Мінез әдебі, жүріс-тұрыс әдебі, өнер әдебі, іс-әрекет әдебі, шығармашылық әдеп ұлттық тұлғаның ішкі және сыртқы тұлғаның мәдениетін көрсетеді. Жалпы ұлттық әдеп- ғасырлар бойы қалыптасқан мәдени құндылық болып табылады. Әдепті болу, яғни мәдениетті болу әрбір тұлғаның ұлттық борышы.