Қадым замандардан бері Жер бетін мекендеп келе жатқан халықтардың көпшілігі жеті санында сиқырлы күш бар деп санаған. Оны кие тұтып, қастерлеген небір ұлттар да болды. Соның бірі – қазақ халқы. Біздің ата-бабаларымыз да жеті санын қастерлеп, бірқатар таным-түсінігі мен табиғат құбылыстарын, аспан денелерін жеті санымен атап, ата заңдарына, салт-дәстүріне арқау етіп келеді.
Жеті ата. Бұл – қазақ халқының дәстүрлі салт-санасында адамның ата жағынан тегін таратудың нақты жүйесі. Әрбір қазақ баласы өзінен бастап жеті атасының аты-жөнін білуге міндетті. Мұны әке-шешесі, ата-әжесі үйретіп, жаттатуға тиіс. "Жеті атасын білмеген жетесіз" деген аталы сөзді өзіңіз де білетін боларсыз.
Өйткені қазақта жеті атаға дейін қыз алыспайды, оған дейінгі ұрпақ бір атаның баласы – туыс саналады. Қазақтар негізінен жеті атаны былайша таратады: 1. Бала. 2. Әке. 3. Ата. 4. Үлкен ата. 5. Баба. 6. Түп ата. 7. Тек ата.
Жеті жұт. 1. Құрғақшылық. 2. Жұт (мал қырылу). 3. Өрт. 4. Оба (ауру). 5. Соғыс. 6. Топан су. 7. Зілзала (жер сілкіну). Жеті жоқ. 1. Жерде өлшеу жоқ. 2. Аспанда тіреуіш жоқ. 3. Таста тамыр жоқ. 4. Тасбақада талақ жоқ. 5. Аллаһта бауыр жоқ. 6. Аққуда сүт жоқ. 7. Жылқыда өт жоқ.
Жеті қазына. Ол жөнінде пікір талас көп. Алайда қазақтар ертеде жеті қазынаға мыналарды жатқызған: 1. Ер жігіт. 2. Сұлу әйел. 3. Ілім-білім. 4. Жүйрік ат. 5. Құмай тазы. 6. Қыран бүркіт. 7. Берен мылтық.
3) Бес асыл іс:талап, еңбек, терең ой,қанағат,рақым.
4) Ғылымды таппай мақтанбау керектігін,бір ғалымды көрсең,ондай бола алмаймын деп айтпа дейді.Болмасаң да,ғалым болуға тырысу керек дейді.Жанбай жатып сөнсеңіз,ғылымды сізге ешкім бермейтіндігін айтады.
Түсіну
1) Адам болу үшін бес нәрседен қашық боп,бес асыл іске асық болу керек.
2) Сен біреу үшін білім үйренсең сенің білгенің бекерге кеткені.Өзің үшін оқып-білу керек.
3) Себебі,сол жақсы қасиеттерден жақсы істер жасалады.
Жинақтау
Өлеңнің басты идеясы - жастардың өнімді еңбек етіп, ғылым мен білімге ұмтылуы,алға қойған мақсатқа жетуде табандылық көрсетуі,міне, осындай асыл қасиеттерді уағыздау.
Жеті ата. Бұл – қазақ халқының дәстүрлі салт-санасында адамның ата жағынан тегін таратудың нақты жүйесі. Әрбір қазақ баласы өзінен бастап жеті атасының аты-жөнін білуге міндетті. Мұны әке-шешесі, ата-әжесі үйретіп, жаттатуға тиіс. "Жеті атасын білмеген жетесіз" деген аталы сөзді өзіңіз де білетін боларсыз.
Өйткені қазақта жеті атаға дейін қыз алыспайды, оған дейінгі ұрпақ бір атаның баласы – туыс саналады. Қазақтар негізінен жеті атаны былайша таратады: 1. Бала. 2. Әке. 3. Ата. 4. Үлкен ата. 5. Баба. 6. Түп ата. 7. Тек ата.
Жеті жұт. 1. Құрғақшылық. 2. Жұт (мал қырылу). 3. Өрт. 4. Оба (ауру). 5. Соғыс. 6. Топан су. 7. Зілзала (жер сілкіну).
Жеті жоқ. 1. Жерде өлшеу жоқ. 2. Аспанда тіреуіш жоқ. 3. Таста тамыр жоқ. 4. Тасбақада талақ жоқ. 5. Аллаһта бауыр жоқ. 6. Аққуда сүт жоқ. 7. Жылқыда өт жоқ.
Жеті қазына. Ол жөнінде пікір талас көп. Алайда қазақтар ертеде жеті қазынаға мыналарды жатқызған: 1. Ер жігіт. 2. Сұлу әйел. 3. Ілім-білім. 4. Жүйрік ат. 5. Құмай тазы. 6. Қыран бүркіт. 7. Берен мылтық.
Жауаптары:
Білу
1) Бес нәрсеге асық,бес нәрседен қашық бол дейді.
2) Бес дұшпан:өсек,өтірік,мақтаншақ,
еріншек,бекер мал шашпақ.
3) Бес асыл іс:талап, еңбек, терең ой,қанағат,рақым.
4) Ғылымды таппай мақтанбау керектігін,бір ғалымды көрсең,ондай бола алмаймын деп айтпа дейді.Болмасаң да,ғалым болуға тырысу керек дейді.Жанбай жатып сөнсеңіз,ғылымды сізге ешкім бермейтіндігін айтады.
Түсіну
1) Адам болу үшін бес нәрседен қашық боп,бес асыл іске асық болу керек.
2) Сен біреу үшін білім үйренсең сенің білгенің бекерге кеткені.Өзің үшін оқып-білу керек.
3) Себебі,сол жақсы қасиеттерден жақсы істер жасалады.
Жинақтау
Өлеңнің басты идеясы - жастардың өнімді еңбек етіп, ғылым мен білімге ұмтылуы,алға қойған мақсатқа жетуде табандылық көрсетуі,міне, осындай асыл қасиеттерді уағыздау.
Қолдану
2) Кестені толтыру
Асыл іс. Бес дұшпан.
1 талап. өсек,
2 еңбек. өтірік,
3 терең ой. мақтаншақ,
4 қанағат еріншек,
5 рақым бекер мал шашпақ.