LinaKosarchuk

12.05.2020 23:58 •  Қазақ тiлi

Қазақстан аумағындағы мыс дәуіріндегі ең атақты мәдениеттердің бірі – Ботай мәдениеті.Неолит дәуіріндегі Атбасар мәдениетін дамытқан Солтүстік Қазақстан өңірін мекендеген ежелгі тұрғындар энеолит дәуірінде Ботай мәдениетін дамытты. Ботай мәдениеті Жайықпен Ертіс өзендерінің аралығын алып жатыр. Ботай қонысы.Солтүстік Қазақстанда,Айыртау ауданы,Есіл өзенінің оң жақ саласы, Иманбұрлық өзенінің оң жағасындағы еңіс алаңқайда орналасқан. Ботай үйлерінің қабырғасы бір - біріне жалғастырылып салынған бірнеше тұйықталған бөлшектерден тұрады.
Ботайлықтар шаруашылық құралдарын түрлі тастардан,сүйектерден жасаған. Ботай қонысынан тастан жасалған пышақ,қанжар.гарпун, жебенің, найза ұштарының көптеп табылуы аңшылық кәсіптің маңызды рөл атқарғанын көрсетеді.
Қыштан ыдыс жасау дамып,оның сырты безендірілген. Қыш ыдысқа өрнектер салу үшін арнайы қалыптар дайындалған.
Алғашқы жылқы өсірушілер. Ғалымдардың пайымдауынша, жылқыны қолға үйрету мәдениеті 5500 жыл бұрын болған.Ботай тұрағынан жылқының көптеген сүйегі табылған. Ботайлықтар жылқы сүйектерінен құрал – саймандар мен қару – жарақтар, үйге және табынуға керекті заттар жасаған. Мысалы, жылқының жілігін ұштап, ағаш қашайтын құрал жасаған.
Ботай мәдениетін жасаған адамдардың жылқыны қолға үйреткендігі аса маңызды жаңалық болды. Әлем ғалымдары жылқыны алғаш қолға үйрету ежелгі қазақ даласында болғандығын мойындады.

1 -тапсырма.
Ботай мәдениетін сипаттаңдар,оның ерекшеліктері неде деп ойлайсыңдар?
Ботайлықтар баспаналарды қалай салған?

2-тапсырма.
Мәтіннен ботайлықтарда мал шаруашылығы дамығанын көрсететін дәйектерді табыңыз. Ботайлықтарда мал шаруашылығының дамуын сипаттаңыз.
Дескриптор Білім алушы
- мәтіннен ботайлықтарда мал шаруашылығы дамығанын көрсететін
дәйектерді атайды;
- мал шаруашылығының дамуына сипаттама береді;
- Еуразия даласында алғашқы жылқыны ботайлықтар қолға үйреткенін
атайды.

3- тапсырма
Берілген мəліметтердің ақиқат немесе жалған екенін анықта
Мəлімет Ақиқат Жалған
Ғалымдар бірауыздан Ботай қонысында жылқылар қолға үйретілген деген пікірді ұстанды.
Ботай тұрағынан 70 мың түйенің сүйегі табылып, ғалымдарды таңғалдырды.
Ботай жылқысын зерттеп білуге Солтүстік Қазақстан облысына Новосібір, Мəскеу, Англия, Германия ғалымдары келді.
Еңбек құралдарының арасында темірден жасалған заттар көп кездескен, демек ботайлықтар темірді игерген.
Еңбек құралдарының арасында мыстан жасалғаны да кездеседі. Демек ботайлықтар мысты игере бастаған.

Ботай мәдениетін сипаттаңдар,оның ерекшеліктері неде деп ойлайсыңдар?
Ботайлықтар баспаналарды қалай салған?