Қазақстан тарихы СОР(2-тоқсан)

Объяснение:

Көнерген сөздер:сұрақтар-күнделікті қарым-қатынаста сирек қолданылатын, бірақ тілдің сөздік қорында сақталған, көпшілікке түсінікті сөздер. Мысалы:мағынасы түсініксіз сөздерге-байыз, кежеге, т.б жатады, ал түсінікті сөздерге-бәйбіше, алдаспан, т.б жатады.

Архаизмдер:сұрақтар-халықтың күн-көріс тіршілігіне, салт-санасына, тұрмысына, әдет-ғұрпы, дүниетанымына қарай әр дәуіріде өзгеріп, басқа сөздермен ауысып, ескеріп, пайдаланудан біржола шығып қалған сөздер. Мысалы:дағара, түмен, дүрия, патсайы, т.б.

Тарихи сөздер:сұрақтар-тарихи сөздердің көнеруі лауазымдық атаулардың, қоғамдық құбылыстардың жойылуымен, сондай-ақ әскери қару-жарақ, өндірістік құрал-жабдықтардың қолданыстан шығып қалуымен байланысты. Мысалы:барымда, айбалта, балыс, сұлтан, адырна, т.б.

1.Берілген тұрақты тіркестерінің мағыналарын түсіндір

Қас пен көздің арасында жоқ болды. Бетінен оты шықты. Ағаштан түйін түю. Қырға қабақ болу. Жүрегі зу ету.

2.Төмендегі тұрақты тіркестерін қатыстырып сөйлемдер құрап жаз.

Көзін жеткізу. Қолды болу. Мысы құру. Қыр көрсету. Сабасынан түсу. Көңіліне келу.

ІІ деңгей

1.Берілген тұрақты тіркестердің мағынасын жаз.

Санын соғып қалу –

Ит өлген жер –

Аузына құм құйылды –

Көзді ашып-жұмғанша –

Екі аяғын бір етікке тықты –

Жегенін желкесінен шығарды –

Ескі жараның аузын ашу –

Қой аузына шөп алмас –

Зәресі кету –

Сөзіне құлақ аспау –

Он саусағынан өнер тамған –

Ит терісін басына қаптау –

Үріп ауызға салғандай –

Төбеге жай түскендей –

Су жүрек –

Ала көзімен атты –

Арқасы мұздап қоя берді –

Дәм-тұзы жараспады –

Ереуіл атқа ер салу –

Иненің көзінен өткендей –

ІІІ деңгей

1. Тест сұрақтарына жауап бер.

1. Тұрақты тіркесті көрсетіңіз.

A) Қала мен ауыл арасы.

B) Алты қанат ақ үй.

C) Ит терісін басына қаптады.

D) Көпке тараған күй.

E) Тез келді.

2. “Әсем” сөзінің синонимдік тұрақты тіркесін көрсетіңіз.

A) Азар да безер болды.

B) Тайға таңба басқандай.

C) Бетінен оты шықты.

D) Ай оңынан туды.

E) Қыздың жиған жүгіндей.

3. Тұрақты тіркесін көрсетіңіз.

A) Ырыс – алды ынтымақ.

B) бойшаң қыз.

C) ат ізін салмау.

D) туған жер.

E) түйме тағу.

4. “Төбесі көкке жету” тұрақты тіркесінің мағынасын көрсетіңіз.

A) өкіну.

B) қуану.

C) ұйықтау.

D) ұшу.

E) ойнау.

5.Тұрақты тіркесін көрсетіңіз.

A) қоян жүрек.

B) адамның жүрегі.

C) жүрегі соқты.

D) жүрегі лүпілдеді.

E) жүрек ауруы.

2. Тұрақты тіркестерді қатыстырып шағын мәтін құрастыр.

№ 2

І деңгей

1.1.Берілген сөздерді жақша ішіндегі сөздермен тіркестір. Қандай мағынада қолданылып тұрғанын ажыратып жаз.

Терең (өзен, білім, ой); қатты (сөз, құрт); қара (көйлек, жұмыс, су, өлең, ниет); жұмсақ (адам, мінез, орындық).

Тура мағыналы сөз

Ауыспалы мағыналы сөз

Терең өзен

Терең білім

1.2.Сөйлемдерді көшіріп, тура және ауыспалы мағыналы сөздердің астын сыз.

Қанат – құстар мен шыбын-шіркейлердің ұшып-қонатын дене мүшесі, алдымен қанат ақ орданы тігуге кірісті. Біз футбол алаңының оң қанатына отырдық. Қазір иненің көзіне жіпті өткізе де алмаймын. Көзім ауырып, дәрігерге қаралып жүрмін. Жұмыстың көзін тапсақ, тез бітірер едік.

1.3.Ыстық, ауыр сөздері қандай мағынада қолданған.

1

Маржан ауыр жүк көтерді.

2

Ол – сыныбымыздағы мінезі ауыр баланың бірі.

3

Дастарқанға ыстық тамақ келді.

4

Қуаныштан оның бойын ыстық сезім биледі.

ІІ деңгей