esketit123

16.12.2020 10:40 •  Қазақ тiлi

«Қазақстанның қызыл кітабы» Қазақстан Республикасы аумағында жойылып кету қаупі төнген және
сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің сипаттамасы
берілген арнайы басылым. 1978 жылдан шығарыла бастады.
Оның омыртқалы жануарларға арналған бірінші бөлімі жеке
кітап болып 1978 жылы жарық көрді. Екінші бөлімі 1981 жылы
өсімдіктерге арналып шығарылды. «Қызыл кітаптың үшінші
басылымында тіркелген омыртқалы жануарлар түрінің
қандай отрядқа, қандай тұқымдасқа жататыны және әрбір
жеке түрге қысқаша қазақша, ағылшынша деректер берілген.
Сонымен бірге әрбір тіркелген түрдің суреті, Қазақстан аумағында таралуын
көрсететін карта және сол жануардың түріне қатысты ақпарат көздері (кітаттар,
мақалалар) көрсетілген. Оның өсімдіктерге арналған бірінші басылымында
өсімдіктердің 307 TYPI тіркелген. Онда жабықтұқымдылардың 288,
ашықтұқымдылардың 2. қырыққұлақ тәрізділердің 3. мүктердің 3.
саңырауқұлақтардың 10, қыналардың 1 тур берілген.
«Қазақстанның Қызыл кітабының» әрі танымдық әрі тәрбиелік мәні зор. Ол
жастарды табиғатты аялай білуге, оның қамқоршысы болуға тәрбиелейді.
1.1. Мәтіннің қорытынды бөлімінде не туралы айтылған?
A) Қызыл кітап туралы түсінік
В) Бірінші бөлімінің жарық көру
C) Екінші бөлімнің жарыққа шығарылуы
Д) Қызыл кітаптың тәрбиелік мәні
E) Үшінші басылымында тіркелген деректер
1.2. Бірінші басылымда өсімдіктердің неше түрі тіркелген?
А) 288
B) 2
C) 10
Д) 3
E) 288
2-тапсырма
Мәтіннен орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін
анықтаңыз. Қателерді сөздіктерге сүйеніп, орфографиялық нормаға сай түзетіңіз.
Өсүмдүксүз жануар да, адам да өмүр сүреалмайды. Өсімдіктердің ен үлкен
маңызының бірі – барлық тіршіліке қажетті оттекiн бөліп шығаруы, өсімдіктер
ауаны әр түрлү шантозаңдардан тазалайды. Қарағай пияз сарымсах сияқты
өсімдіктер ерекше фитонцид деген заты бөліп шықарып, ауру қоздырушы
бактерияларды жояды.
Жербетіндегі барлық тірі ақзалар сияқты өсімдіктерде қорғауды қажететеді.
3-тапсырма
Төмендегі берілген сөздер мен сөз тіркестерінен синоним мен антонимдерді
жіктеңіз. А)Антоним, синонимдер, жүйрік, мөлдір, шипалы, шабан, қасиетті, баяу.
таза,
емдік қасиеті, киелі, тұнық
Ә) Жүйрік, таза, мөлдір сөздеріне тура, ауыспалы мағынаны құрайтындай сөз
тіркестерін құра.​