«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары Жиынтық бағалауға шолу
Денсаулық – зор байлық. Менің тәуелсіз Қазақстаным. Аспан әлемінің құпиясы.
Компьютердің тілін табу – өнер.
Тыңдалым
Денсаулық – зор байлық
Денсаулық – баға жетпейтін асыл дүние. Ол жақсы болу үшін уақытты, күш жігерді, еңбекті,тіпті барлық дүниені аямай жұмсау керек.
Денсаулық адам өміріндегі ең жоғарғы бағалы дүние болғандықтан әр адам өз денсаулығына көңіл бөле қарау қажет. Біз денсаулығымызға немқұрайлы қарап оған үлкен зиян келтіреміз. Әркім өзінің денсаулығының нашарлануына өзі кінәлі. Сол себептен әр адам салауатты өмір салтын қалыптастыру керек. Салауатты өмір салтын қалыптастыруымыз үшін әрқайсысымыз дене тәрбиесімен айналысуымыз, дұрыс тамақтануымыз, зиянды әркеттерден аулақ болып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымыз керек. Денсаулық сақтаудың алдын алуға болады. Ол үшін дұрыс тамақтануға, уақытында демалуға, дене қимылымен айналысуға көп көңіл бөлу қажет. Денсаулық сақтауда дұрыс тамақтаудың маңызы зор. Ал спортпен айналысу - денсаулықты жақсартады. Спорттың ең қарапайым түрі - жүгіру. Күн сайын таңертең үйдің маңайында, саябақта жарты сағатгай жүгіруе болады. Егер жүгіруге дәрігер рұқсат етпесе, таңғы таза ауада серуендеуге болады. Әр түрлі жаттығулар жасауға болады.
1. Спорттың ең қарапайым түрі?
А) дұрыс тамақтану В) жүгіру С) демалу Д) тазалық сақтау
[ 1]
2. Адам өміріндегі баға жетпес байлық?
А) денсаулық В) спорт С) серуен Д) байлық
3 .Берілген ақпараттардың ішінен мәтін мазмұнына сай келетін 3 дұрыс тұжырымды анықтаңыз.
[3]
Ақпараттар +дұрыс - бұрыс
Денсаулықты сақтаудың алдын алуға болмайды.
Әркім өзінің денсаулығының нашарлауына өзі кінәлі.
Денсаулық жақсы болу үшін спортпен айналысудың қажеті жоқ.
Денсаулық сақтауда дұрыс тамақтаудың маңызы зор.
Әр адам салауатты өмір салтын қалыптастырғаны дұрыс.
Оқылым
1-мәтін 2-мәтін
Тәуелсіздік оңай бізге келген жоқ,
Ұл-қыздарым оны қолдан берген жоқ.
Отан үшін құрбан болған боздақтар,
Ел есінде қалды мәңгі өлген жоқ.
Әрқашанда тыныш болсын түніміз,
Шуақ шашсын ашық аспан күніміз.
Кеше ғана азаттықты аңсаған,
Бүгін міне, ірі елдердің біріміз.
Жалыным бар ешкім оны сөндірмес,
Бұл әлемде қазақ жерін кім білмес.
Қонақжайлы, азат елді, көп ұлтты,
Қазақстан еліне ешкім тең келмес!
Ата-бабаларымыздың асыл арманы – тәуелсіздік тұғыры қолымызға ақыры бұйырып, соның рахатын қазіргі ұрпақ көріп жатыр. Осы бақытты күндердің ұзағынан болуы өзімізге байланысты. Ол үшін жастар оқып, терең білім алса, елге адал қызмет атқаратыны даусыз. Тәуелсіздік үшін Қазақстанның әр азаматы еңбек етуі керек.
Тәуелсіздіктің арқасында мемлекет ретінде әлемге танылдық. Тәуелсіздікпен Қазақстан да танылды. Әлем бізді осы тәуелсіздіктің арқасында көріп, білді. Біздің халық қастерлі тәуелсіздіктің, еркін егемендіктің арқасында бейбіт күнге қол жеткізіп отыр.
4. Тапсырма
1.Екі мәтінге ортақ тақырыпты анықтаңыз.
А) Тәуелсіз Қазақстан В) Ұлттық теңге
С) Мемлекеттік рәміздер Д) Астана- бас қала
[1]
5. Берілген ақпараттардың қай мәтінге қатысты екенін анықтаңыз.
[2]
Ақпараттар 1-мәтін 2-мәтін
Тәуелсіздігіміздің арқасында мемлекетімізді әлем таныды.
Қонақжайлы, көп ұлтты Қазақстан еліне ешкім тең келмейді.
Отан үшін құрбан болған боздақтар ел есінде мәңгі қалады.
Тәуелсіздік үшін Қазақстанның әр азаматы еңбек етуі керек.
6. Дұрыс нұсқасын қойыңыз. [2]
1. Ежелгі Мысырда (жұлдызшылар, жөндеушілер, балгерлер) болған.
2. Олар аспан құбылыстарын (тексерген, зерттеген, оқыған).
Жазылым
7. Тірек сөздерді қолдана отырып, компьютердің зияны мен пайдасы жайлы 5-6 сөйлемнен тұратын мәтін жазыңыз.
Тірек сөздер:ақпарат, жылдам, тарату, электронды пошта, адам ағзасына, көздің көру қабілеті, құмарпаз, шкетен тыс, тәуелділік. [10]
Айтылым
8. Тірек сөздерді қолдана отырып, суреттегі жағдаятты сипаттап, ауызша мәтін құрап айтыңыз. 5-7 сөйлем. [10]
Салауаттылық, денсаулық, пайдасы, спорт, дене жаттығулары, дәрумен, шектен тыс, сақтау.
Шоқжұлдыздар, аспан әлемі, құпия, қызықты, зерттеу, астроном, ғарышкер, ғаламшарлар.
Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі жолмен байланысады.
1. Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.
2. Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.
Ыңғайлас мәнді да, де,та, әрі, және , мен жалғаулық шылаулар.
Қарсылық мәнді бірақ, алайда , дегенмен, сонда да, әйтсе де, сөйткенмен, ал тәрізді жалғаулық шылаулар.
Себеп – салдар мәнді өйткені , себебі, сол себепті, сондықтан, неге десеңіз тәрізді жалғаулық шылаулар;
Талғау мәнді не, немесе, я, яки, не болмаса, я болмаса, яеи болмаса, әлде тәрізді жалғаулық шылаулар.
Кезектес мәнді кейде, бірде , біресе тәрізді жалғаулық шылаулар.
3. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері .
Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :
1. Ыңғайлас салалас.
2 Қарсылықты салалс.
3. Себеп – салдар салалас.
4. Ілектес салалас.
5. Талғаулы салалас.
6. Кезектес салалас.
Мағауин Мұхтар Мұқанұлы 2.2.1940, Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданы — жазушы, әдебиет зерттеушісі, ғалым. Мемлекет сыйлығының лауреаты (1984), Қазақстанның халық жазушысы (1996). ҚазМУ-ды (1962), осы университеттің аспирантурасын бітірген (1965). 1965 — 86 ж. «Қазақ әдебиеті» газетінде бөлім меңгерушісі, «Жазушы» ба Жалын» альманағында бас редактордың орынбасары, Әдебиет және өнер институтында, ҚазПИ-да аға ғылым қызметкер, доцент, «Жазушы» ба бас редактор қызметтерін атқарған. 1988 жылдан «Жұлдыз» журналының бас редакторы. «Кешқұрым» атты тұңғыш әңгімесі «Жұлдыз» журналында жарияланды (1964). Соғыстан кейінгі ел өмірі бейнеленген
«Ақша қар» (1969);
«Бір атаның балалары» (1973);
«Қияндағы қыстау» (1977);
«Көк кептер» (1979) әңгіме, повестер жинақтары мен;
«Көк мұнар» (1971);
«Шақан шері» (1984).
романдары басылып шықты. Қазақ халқының көрші мемлекеттермен дипломатиялық қарым-қатынасы тарихи-көркемдік тұрғыдан тұңғыш рет суреттелген «Аласапыран» тарихи дилогиясы 1981—83 ж. жарық көрді. Романда қазақ ордасын Тәуекел хан басқарған тұстағы (16 — 17 ғ-лар) қоғамдық-әлеуметтік жағдай көрініс тапқан. Хан мұрагері Ораз-Мұхаммед пен оқымысты Қыдырғали Жалайыридың, Едіге би ұрпағы Петр Урусовтың көркем бейнелері сомдалған. Томан би, Манақ батыр, Ділшат, Ай-Шешек бегім, секілді кейіпкерлерді суреттеу арқылы қаламгер Ораз-Мұхаммед тұлғасын даралай түседі. Романда көшпелі тұрмыс көріністері, аңшылық, саятшылық сынды ұлттық дәстүрлер көрініс тауып, Қазақ хандығының Ресей, Иран, Бұқар, Сібір хандықтарымен өзара қатынастары, ішкі-сыртқы саяси жағдайлары сипатталған. Жазушы шығармаларында 20 ғ-дағы ауыл, қала тұрмысы, түрлі әлеуметтік топ өкілдерінің тағдыры психология-философия тереңдікпен көркем бейнеленген. «Қобыз сарыны» (1968) монографиясында хандық дәуірде өмір сүрген ақын-жыраулар шығармаларын (15 — 18 ғ-лар) жүйелі түрде талдады.