«Қазақ тілі мен әдебиеті» (Т2) пәні бойынша гимназия мектептері үшін бастапқы бақылау кескіні 5-сынып ІІ нұсқа 1.Семей қаласы қай аймақта орналасқан? a) Шығыс аймақта b) Солтүстік аймақта c) Батыс аймақта d) Оңтүстік аймақта 2.Тиісті жалғауды тап. Қайда? Бурабай..., көше... , Шымкент... a) -де, -та, -те b) -да, -де, -та c) -де, -да, -те d) -да, -де, -те 3.Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздеріне нелер жатады? a) шаңырақ, ту, ұлт b) сурет, ұлт, халық c) Ту, Елтаңба, Әнұран d) Ту, Елтаңба, мемлекет
4.Тиісті қосымшаларды тап. Ту..., түс..., ұлт, рәміз..., әнұран... a) -дар, -тар, -тер, -лер, -лар b) -дар, -дер, -тар, -тер, -лер c) -лар, -тер, -тар, -дер, -дар d) -дар, -тер, -дер, -лар, -лер
5. Қандай құс биік жартасқа ұя салады? a) бұлбұл b) қыран c) торғай d) көгершін
6. Қазақ халқы тұлпарды кімге сыйлаған? a) көршісіне b) балаға c) ата-анасына d) батырға
7. Кімде? деген сұрақ қай сөзге қойылады? a) кітапта b) аюда c) ағамда d) қарындашта
8. Көп нүктенің орнына қойылатын тәуелдік жалғауды тап. Оның ауыл... a) -ім b) -ы c) -і d) -ым
9. Көп нүктенің орнына тиісті қосымшаны жалға. Әлидің көлігі қонақүй... алдында тұр. a) -ім b) -тың c) -лер d) -дің
10. Қолында бар нәрсесімен бөлісетін адамды қалай атайды? a) жомарт адам b) батыр адам c) адал адам d) жауапты адам 11. «Күшті» сөзіне қарсы мағыналы сөзді тап. a) жақсы b) әлсіз c) ауру d) жас
12. «Жаман» сөзіне мәндес сөзді тап. a) мықты b) ақиқат c) дос d) нашар
13. Сөйлемді болымсыз мағынада толықтыр. Бүгін мейрам ғой, сабақ (болу) a) болады b) болсын c) болу керек d) болмайды
14. Көп нүктенің орнына қойылатын тиісті қосымшаны тап. Нұрәлі мен Кемел ата-әжесі... мол базарлық алып келді. a) -дан b) -нен c) -тен d) -нан
15. Тұсауды қандай жіппен кеседі? a) қара b) қысқа c) ала d) жасыл
16. ІІ жақта тұрған жікті жалғаулы сөйлемді тап. a) Мен сахнада ән айттым. b) Сен сахнада ән айттың. c) Біз сахнада ән айттық. d) Ол сахнада ән айтты.
17. Алда болатын қимыл іс-әрекетті білдіретін сөзді тап. a) барды b) барады c) бардым d) бармаймын
18. «Тиін» сөзінде неше әріп бар? a) екі b) үш c) төрт d) бес
19. Буынға дұрыс бөлінген сөзді көрсет. Гүрілдейді a) гүр-іл-дей-ді b) гүр-ілд-ей-ді c) гү-рі-лде-йд-і d) гү-ріл-дей-ді
20. «Кітапхана» сөзінің аудармасы. a) саябақ b) библиотека c) музей d) театр Оқылым Шегіртке мен Құмырсқа Ертеде шырылдауық Шегіртке болыпты. Ол өте сауықшыл әрі жалқау екен. Жаз бойы көңілді өмір сүріпті: ән айтыпты, би билепті.Ол жапырақты тамақ қылады, көрпе етіп жамылады, үй ретінде пайдаланады. Осылайша өтіп, күз келеді. Сауықшыл Шегіртке ештеңе ойламапты. Жаз, күз кетті. Одан соң қыс келеді. Шегіртке қатты тоңыпты, қарны ашыпты. Ол Құмырсқадан көмек сұрайды. - Қарағым, жылытшы, тамақ берші, - деп жалынады. Құмырсқа сонда: «Неге жазда тамақ жинамадың? Неге жазда жұмыс істемедің? Неге жазда үй салмадың?» - деп ренжиді.
21. Шегіртке жазда не істепті? a) жұмыс істепті b) би билепті c) үй салыпты d) гүл теріпті
22. Құмырсқа жазда не істепті? a) ән айтыпты b) тамақ жинамапты c) үй салыпты d) би билепті
23. Шегіртке жазда қалай өмір сүріпті? a) көңілсіз b) көңілді c) мұңды d) жаман
24. «Құмырсқадан» сөзі қай сұраққа жауап береді? a) Кімнен? b) Немен? c) Неден? d) Кіммен?
25. «Ше- гірт- ке» сөзі қандай буындардан тұрады? a) Бітеу, бітеу, тұйық b) Бітеу, ашық, ашық c) Ашық, ашық, бітеу d) Ашық, бітеу, ашық

сұрақ:

1.мұнай өндіруден қазақстан нешінші орында?

2.неше стансы жұмыс істейді?

3-неше тонна мұнай өндіріледі?

Диолог:

Дина-Сəлем,қалайсың

Диас-сəлем ,жпқсы өзің

Дина-ұй тапсырмасын орындадың ба?

Диас-Жоқ орындай алмадым,көмектесе аласың ба?

Дина-Иа,əрине көмектесем,тапсырмаңды көрсетесің бе.

Диас-қазір күте түр,мінекей

Дина-ммм,иа күрделі екен

Диас-иа

Дина-сенен сұрап тұр,қазақыстанда мұнай өндіріле ме деп?

Диас-иа өндіріледі.

Дина-иа дұрыс өндіріледі,неше тонна жəне əлем бойынша нешінші орында?

Диас-ммм 32 милион тонна жəне 18орында.

Дина-дұрыс айтасың,енді осыны дəптеріңе жазып ал.

Диас-рахмет!

Дина-оқасы жоқ,кездескенше!

Қазақ халқына кеңінен танымал көркем жырлар өте көп. Солардың бірі — «Қыз Жібек» жыры. Бұл жырдың негізгі тақырыбы қазақ халқының салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы, дүниеге деген көзқарасы, ұғымы . «Қыз Жібек» жыры қазақ халқының сол кездегі көшпенділігін білдіреді, сондай-ақ

салт- дәстүр орнаған қоғамда туып-өскен адамның көзқарасы қандай екенін көрсетеді.

Лиро-эпостық яғни махаббат жырларында негізінен батырлық, ерлікті жырлаудан гөрі, екі жастың арасындағы шынайы махаббат, халықтың әдет-ғұрпы , салт-дәстүрі көбірек суреттеледі екен. «Қыз Жібек» жыры да солардан кенде емес. Солардың бірі «Қыз көру» (салт). Кейде «қыз таңдау» деп те аталады. Салт бойынша белгілі кісілердің балалары немесе өнерпаздар , сал-сері жігіттер өзіне лайық қыздарды ел ішінен өздері таңдаған. «Пәлен жерде жақсы қыз бар» дегенді естіген жар таңдаған жігіттер өнерлі дос-жолдастарын ертіп қыз аулына барады. Қазақта «Қызды кім көрмейді, қымызды кім ішпейді» деген мақал қыз іздеген жігіттерге жол ашады.

«Бата аяқ» (салт) Құда болған кісі екі жақтың келісімінен кейін жігіт әкесі қыз аулына келіп «бата аяқ » өткізеді. Кейде мұны «сырға тағар» деп те атайды. Осы жолы екі жақ тойды өткізу мерзімі, кәде-жора, қалың мал жөнінде келіседі. Мұны бата, келісуді «баталасу» дейді . Айтыс (дәстүр, өнер) Айтыс - әдебиет жанры болғанымен, ертеден қалыптасқан халықтық дәстүрдің үлкен түрі. Ойын , той, ас, қыз ұзату, келін түсіру сияқты қазақ тойларына жүйрік ат, білекті палуандармен бірге айтыс ақындары да қатысып, олар айтыс арқылы той қызығы мен мәртебесін көтере түскен.

Поэманың екінші бөлігінде ақын Жібекті жаңа рольде көрсеткенде, оның ескі әдет-ғұрыптың бірде-бір әрпін бұзбайтын мүләйім жан ретінде суреттейді. Бұл жағдай Жібектің қара басының қамы үшін ғана емес, ең алдымен елін қоршап алған қалың жау-қалмақтардан құтылудың тура жолы.

Әмеңгерлік (салт) Халқымыздың бұрынғы салты бойынша күйеу қайтыс болғанда оның жесірі "ерден кетсе де, елден кетпек жоқ", "аға өлсе, іні мұра" деген қағидамен әмеңгерлік жолмен күйеуінің аға не інісінің біреуіне өзінің таңдауы бойынша тұрмысқа шығады.

Бата (бата беру, бата алу) ( дәстүр ) Бата - ақ тілеудің белгісі. Ол кез-келген жерде айтыла бермейтін қасиетті ұғым. Ең жақсысын халық "ақ бата" деп қастерлейді Теріс бата. Бұл - бата деп айтылғаны болмаса, қарғыстың қатты, жазаның өте ауыр түрі. Мұндай бата сенімді ақтамаған, өзіне қолы, тілі тиген баласына әкесінің қолын теріс жайып берген батасы. Осы жырда бар теріс бата беремін деген салт...

Арыздасу (ғұрып). Бұл өмірден өтіп бара жатқан адам соңғы сағатында туған-туысқандарымен, бала-шағасымен соңғы рет тілдесіп, олармен қоштасады. Қатесі болса, кешу сұрайды. Өсиетін, арманын айтады. Бүкіл ел-жұртымен, туған елімен қоштасады Сүйінші (салт) Қуанышты хабар хабар жеткізушіге үй иесі «қалағаныңды ал» дейді немесе оған риза болатындай сыйлық ұсынады. Бұл шын қуанудың , ризалықтың белгісі.

Қорыта айтқанда, белгілі ғалым, зерттеуші Р.Бердібаев жырға өзінің мынадай әділ бағасын береді. «Қыз Жібек» — қазақ халқының даналығы туғызған асыл жырлардың бірі. Мұны эпиакалық суреттеу өнерінің ең жетілген кемес нұсқасы десе де болады.