Қазақ тілі» пәнінен 5-сыныпқа арналған «Ежелгі көшпелілер мәдениеті» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 5.5.1.1 мәтін мазмұнына сай сұрау есімдіктерімен сұрақтар құрастырады
5.1.3.1 тақырыпқа байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
5.1.5.1 тақырыпқа сай жіктеу есімдіктерін таба алады.
Тыңдалым
Мәтінді оқы. Тапсырмаларды орында.
Томирис біздің заманымызға дейінгі VI ғасырды өмір сүрген патшайым. Томиристің әкесі Сыпыр данышпан қолбасшы, басшы болған. Анасы Томиристі сәби кезінде кайтыс болады. Томирис бала күннен жаугер болып өседі.
Шамамен б.з.д. 530-529 жылдары Мидия патшасы Кир көрші мемлекеттердің басым бөлігін өзіне қаратып, сақтарға басқыншылық жасағысы келеді. Осы бір жорықта Парсы патшасы Томиристің күйеуі Рүстемді өлтіреді. Ал тұтқындалған түскен ұлы Спаргапис өз-өзіне қол жұмсайды. Томирис қанша қайғыға батса да, жауға қарсы шайқасқа шығады.
Жаумен шешуші шайқаста Томирис патшайымымен бірге көшпелілер Кир әскерін жеңеді. Шайқаста Кир патша да өлім құшады. Соғыста ерекше төзімділік пен ептілік танытқан сақ қыздарын тарихшы Геродот "ең қатыгез және ұлы" деп атаған. Грек тарихшысы Томирис патшайымның ерлігін қағазға түсіріп, осы күнге жеткізіп отыр.
1-тапсырма. Жазылым. Белгіленген сөздерге сұрақ құрастыр.
1 Томиристің әкесі Сыпыр данышпан қолбасшы болған.
2 Шайқаста Кир патша өлім құшады.
3 Сақ қыздарын тарихшы Геродот "ең қатыгез және ұлы" деп атаған
4 Мидия патшасы Кир б.з.д. 530-529 жылдары сақтарға басқыншылық жасағысы келеді.
2-тапсырма. Жазылым. Қажетті жіктеу есімдіктерін қойып жаз:
жеңеді билігін бергенсіздер
тұтқындаймыз басқыншысыңдар
шегінесің көшпелімін
3-тапсырма. Оқылым. Мәтін бойынша ақпараттарды өзара байланыстыр.
1) Спаргапис
Ақылды адам, басшы
2) патшайым
Томиристің күйеуі
3) қолбасшы
"Ең қатыгез және ұлы"
4) сақ қыздары
Томиристің ұлы
5) Рүстем
Ел басшысы
сделать сор па казахскому
ответ:1940 жылы 6 шілдеде Іле Алатауының баурайындағы Үшқоңыр жайлауында Әбіш пен Әлжан Назарбаевтардың шаңырағында көптен күткен ұл өмірге келді. Оған әке-шешесі Нұрсұлтан деп ат қойды. Сәбиге ат таңдаудың өзі жатқан бір хикаяға айналды. Тойға жиналған ағайын-туыс түрлі есімдерді тұс-тұстан айтып жатты. Ең ақырында жаңа туған ұлдың әжесі Мырзабала мынадай ұсыныс білдірді: «Менің сүйікті немерем екі бірдей есімді алып жүрсін. Оның аты Нұрсұлтан болсын». Әлемдегі барлық әжелер секілді Мырзабала да немересінің азамат болып қалыптасуына ерекше еңбек сіңірді. Нұрсұлтанның анасы Әлжан Мырзабаланың балалары мен келіндеріне ақыл-кеңес беріп, халықтың байырғы дәстүрлері мен жоралғылары туралы әңгімелейтінін, немересі Нұрсұлтанның тәрбиесіне аса белсеніп кіріскенін еске алады.1991 жылғы 1 желтоқсанда республика президентінің алғашқы бүкілхалықтық сайлауы өтіп, оның барысында Назарбаев сайлаушыларының толық қолдауына ие болды. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі 1991 жылғы 10 желтоқсанда Қазақ КСР атауын Қазақстан Республикасы деп өзгерту туралы заң қабылдады және Қазақстан Президентін ұлықтау рәсімін өткізді. 1991 жылғы 16 желтоқсанда Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі республиканың мемлекеттік тәуелсіздігін жария етті. Нұрсұлтан Назарбаев тәуелсіз Қазақстан Республикасының Президенті қызметіне кірісті. Тәуелсіз Қазақстанның жаңа дәуірі басталды. Ардақты ұлын ұлықтаған ұлағатты ұлтымыз айнымас басшысының еңбегін жоғары бағалады. Қазақстан Республикасының қайта қабылданғанКонституциялық заңы негізінде 2010 жылы 15 маусымда Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа Елбасы (Ұлт Көшбасшысы) мәртебесі берілді.
Алакөл көлі-Қазақстандағы ең әдемі орындардың бірі. Бұл бірегей көл Қазақстанның ішкі су айдындары арасында көлемі жағынан екінші болып табылады және республиканың ағынсыз көлдері арасында жалғыз терең көл өзінің емдік қасиеттерімен және қолайлы энергетикасымен танымал. Кристалды таза су қызықтырады, ал қара галька аяқпен жақсы шуршит. Бұл жерде өзекті мәселелер туралы оңай ұмытып, тыныштық пен үйлесім атмосферасына басымен үңілуге болады.
Алакөл суы тұзды, теңіз. Судың құрамы хлоридті-натрийлі сипатқа ие, химиялық құрамы бойынша ол Қара теңіз суларымен салыстырылады және Менделеевтің бүкіл кестесін қамтиды, йодтан басқа, бұл көптеген ауруларды емдеуге мүмкіндік береді. Білімпаздар Алакөлге тек емдік қасиеттер жатады. Сонымен қатар, бұл жерде күкіртсутекті балшықтар да, минералды тұздарға бай құрғақ таза дала ауасы да бар.Жыл сайын көл жағасында жүз мыңнан астам адам демалады. Көлдің бойында жағалаудағы отбасылық демалыс үшін жақсы жағдай жасайтын ондаған демалыс базалары мен пансионаттар бар. Ақши мен Көктума Қабанбай ауылына жақын жерде туристер үшін ең тартымды орын болып саналады.