Бүкіл Еуразияның байтақ даласын күн шуақты, алтынды аң тәсілді өнерімен көмкерген Есік қорғанынан табылған Алтын адам. Обада жерленген
еткізген, біртума ескерткіш
мәйіттің басынан аяғына дейін алтынмен апталған. Киім киісіне қарағанда, оның патша
сарайының мүшесі не тайпаның көсемі екені байқалады. Алтын адамның киімі — әлемде
теңдесі жоқ, адамзат тарихындағы ғажайып өнер туындысы. Қазіргі таңда Қазақстан
жерінен жеті алтын адамның табылуы әлемдік сенсация! Ол бұйымдардың жасалу
технологиясы әзірге құпия күйінде қалып отыр. Бұлар — құнды археологиялық олжа ғана
емес, көшпелілердің жоғары мәдениеті мен тарихының белгісі! Бұл мұра
Мәдениеттің алтын тұғыры.
Сақтардың Қазақстан аумағындағы ғана емес, Еуразия құрлығындағы ең көне
мемлекеттігінің (б.з.д. VIII ғ.) жәдігерлері. Шілікті даласында зерттелді. Ұзын саны 200-ден ас
сақ-үйсін мәдениетінің ескерткіштері табылған бұл жазықта сақ патшаларының қырықтан
астам обасы бар. Соңғы кезде үш ірі патшаның обасы зерттелді. «Бәйгетөбе» деп аталатын
обадан алтын киіммен жерленген ертедегі сақ патшасының мүрдесі ашылды. Оба ерте
заманда-ақ тоналып кеткен екен. Тоналғаннан қалған алтын түймелер, қаптырма әшекейл
пен зергерлік бұйымдар саны 4000-нан асады.
.
ұлттық тарих пен
}
сақтар кейінгі ұрпағы мақтанарлықтай өлмес мұралар қалдырды. Соның бірі – әлемді елең выписать падежи​

Сәби күніңізде туған күніңізді қалай сарылып күтетініңізді бір сәт еске түсіріп көріңізші... Не киемін? Кімді шақырамын? Қандай сыйлық алады екенмін? Шіркін, тәттілерге әбден тоятын болдым-ау! Санамызды осы сынды небір ғажап ойлар билеп алушы еді ғой... Айлар өтеді, жылдар өтеді. Біріміз бой жетеміз, енді біріміз ер жетеміз. Неге екені белгісіз, бала күндегі сол бірі қобалжу толы тәтті сезімдер де, балалық қуаныш та жоғалып кетеді екен.Жә, жарар, көңіл-күйді түсіріп қайтеміз!? Одан да туған күннің тарихы, дәстүрлері, ырым-тыйымдары туралы әңгіме қозғап, ой дамытайық. Сіздің туған күніңізді атап өтер күн алыс емес шығар...Тарих және туған күнТуған күнді тойлау дәстүрінің  қашан және қалай пайда болғандығы туралы нақты деректер жоқ. Десе де, есте жоқ ерте замандардан бері а жыл сайын адамның өмір есігін ашқан сағатында оны айналшықтап жүретін теріс күштер болады, олар адамаға жан-жақтан қарғыс айтады деп сенген. Және сол қарғысты қайтаратын тірі адамдардың ақ тілегі деп тапқан да, осы күні дастархан жайып, өзінің ет жақындарын жинап ыстық ықыласты баталарды тыңдайтын болыпты. Ал туған күннің ең басты дәстүрі – туған күн иесіне сыйлық беру – інжіл заманынан бері келе жатыр.
Тағы бір дәстүр – туған күн қарсаңында болатын түс. Иә, кәдімгі түс! Бұл түс – бір жылғы өміріңіздің көрінісі болуы әбден мүмкін. Түс сізге бағдаршы және қателіктерден қорғаушы, өзгерістерге дайындаушы болуы да ғажап емес. Сондықтан, түсіңізге мән беріп, бұлыңғыр түс болса, анықтауға, талқылауға тырысыңыз. Адамдар көбіне марқұм болып кеткен жақындарын көріп жатады. Олардың түсіңізде айтқан сөздеріне де құлақ түріңіз.
Қырық жас және туған күнҚырық жастың төңірегінде алып-қашпа әңгімелер көп. Мәселен, біздің қазекеңдер қырық жасты қайтыс болған кісінің қырқымен байланыстырып, атап өтуге тыйым салып жатады. Қырыққа толған туған күнін атап өткен жағдайда, бәле-жалаға ұрыну қаупі бар деп сенген. Алайда «дәстүр не демейді, ешек не жемейді» дейтіндер қырық жасты дүбірлетіп жасап шығып-ақ бақытты өмір кешіп жатыр. 

. Ұннан жасалатын 
Ересек ер кісі күніне 300-400 грамға жуық, ал ауыр дене жұмысын атқарған кезде 600-800 грамға дейін нан жейді. Нанда 40 пайыздан 50 пайызға дейін углевод, сондай-ақ белок пен аздаған май бар. Бұл – нан күніне 600-1000 килокалория энергияны қамтамасыз етеді деген сөз. Демек, адам тіршілік қызметіне қажетті бүкіл энергияның ¼ бөлігінен 1/3 бөлігіне дейінін наннан алады. Нанның әртүрлі сорттарында 5 пайыздан 8 пайызға дейін белок бар. Адам нанды көп жейтін болғандықтан, оның құрамындағы өсімдік белоктары адамның белок жөніндегі жалпы қажетінің кемінде 20-30 пайызын қамтамасыз етеді.

Нан – ас атасы. Ол бидай ұнынан жасалады. Нанды жерге тастамайды, үстінен аттамайды, үстіне ешбір затты қоймайды. Нанды бір қолмен үзіп жемейді. Қазақтар нанды қасиетті санайды. Мыжыма – ыстық нанды үзіп-үзіп сары маймен шарада араластырып жасайтын тағам. Ашығып келгенде тамақ піскенше мыжыма жеп алсаң, қарның тоқ.

Қиықша – қамырын жұқа илеп, жалпақтау әрі қиық-шалап кесіп алып, бауырсақ тәрізді майға пісіреді. Қиық-шамен шай ішсең дәмі қан-дай тәтті десеңші.

Шелпек – Айт күндерінде, аруақтарды еске алғанда, ас бергенде пісіріледі. Қамырды жұқалап әзірлеп, майға пісіреді. Шелпек жеті нан, тоғыз нан болады. 

Таба нан – тапаға салып пісіріледі. Пісірер алдында қамыр бетіне бармақпен басып ойық жасайды. Қалыпқа салып пісірген наннан таба нан әлдеқайда дәмді де құнарлы.