Қорғалжын қорығы целиноград облысының даласында орналасқан және қорғалжын тұщы көлі, нұра және құлақұтнес өзендерінің төменгі жағында орналасқан жағалау учаскелерімен бірге тэнгиз тұзды көлінің бір бөлігін алып жатыр. қорықтың ауданы 193,5 мың га.ол 1968 жылы қазақстан аймағының учаскесін және құстардың сирек ұяларын - қызғылт фламингоны сақтау мақсатында ұйымдастырылған. қорықтың басым аумағы (107.7 мың га.) қорғалжын және тэнгиз көлдерінің және батпақты жағалаулардың бетін алып жатыр. қорығы сондай-ақ қорғалджин көліне және оның қалың қамыс шоқылары бар жағалауына жанасатын типчак-беткейлі даланың тар жолағын да қамтиды. мұнда суда жүзетін құстардың ұялары, әсіресе қаздар мен үйректер, аққулар көп. кейде жай дуадақ, жек дуадақ және стрепеттер кездеседі. сирек ақ цапля ұясы. тэнгиз көлінде әлемдегі ең солтүстік қызғылт фламинго құстарының ұясы бар. құрақ ұлпаларында қабандар кездеседі. теңіз-қорғалжын көлдері көктемгі ұшулар кезінде суда жүзетін құстардың көп шоғырланатын орындары, соның арқасында қорғалжын қорығы әлемдік танымалдыққа ие болды. ол батпақты-көлдік жерлердің ерекше қорғалатын ландшафты ретінде юнеско тізіміне енгізілген.
Қазақ халқының көнеден келе жатқан салт-дəстүрлері, көнеден бастау алатын сан қырлы мəдениеті, өзіндік игі əдет-ғұрыптары бар. Олардың ішіндегі ең өміршеңі отбасылық салт-дəстүрлер мен əдет-ғұрыптар болып отыр. Өзінің ұзақ тарихында кең даланың тұрғындары баланың дүниеге келіп, ержетуіне, қонақ күту, тұрмыстағы əр түрлі ғұрыптарға жəне адамның үйленуі мен қайтыс болуына байланысты отбасылық өмірдің тұтас бір ритуалдық жүйесін құра алды. Біздің мақсатымыз — осы тұтас ритуалдар ішінен бүгінгі күнге дейін маңызын жоғалтпай, негізінен берік жəне толық сақталып отырған баланың туылуы мен тəрбиесіне жəне жерлеуге қатысты отбасылық ғұрыптарды қарастыру.
Атам қазақ «Балалы үй — базар, баласыз үй — қу мазар» деп айтқандай, қазақ əйелдерінің тұрмысқа шыққан соңғы басты міндеті көп баланы дүниеге əкелу болып табылды. Əйелдің бедеулігі өзі мен ері үшін үлкен бақытсыздық саналды. Сондықтан қазақ халқы əйелдің қалыңдық болып, оң босағадан аттап шыққан кезінен бастап, барлық маңызды кезеңде оны, ең алдымен, болашақ баласыздықтан сақтау үшін көзден, тіл-сұқтан, зиянкестен қорғау шараларын қарастырған. Олардың қатарына қызды үйінен басынан тұз айналдырып шығару, қалыңдық қайын атасының үйіне алғаш кіргенде отпен аластау, бөстекке отырғызу жəне оның бет-жүзін бүркемелеп ешкімге көрсетпеу жатады. Сонымен бірге үйлену тойы барысында ырыммен бедеу, айықпас ауруы бар, кесапат саналатын əйелдер маңызды істерге араластырылмайды. Этнограф-ғалым Р.Снесарев атап көрсеткендей, «бедеуліктен құтылудың жолы оны екінші əйелге өткізу» [1]. Үйленуге байланысты көптеген əдет-ғұрыптарды өсіп-өнген, балалы-шағалы əйелдердің атқаруы осындай сенімге байланысты келіп шыққан.
Қазақ мəдениетінде аяғы ауырлаған келінге, бір жағынан, қамқорлық жасалғанымен, екінші жағынан, ол барлық үй шаруасын көп жағдайларда ауыр жұмыстармен қосып атқаруын жалғастыра берген. И.Ибрагимовтың көрсетуінше, «қазақтарда жүкті əйел тіпті өзінің жүктілігінің соңғы күніне дейін жұмысын жалғастыра береді. Мықты
Қазақ халқының көнеден келе жатқан салт-дəстүрлері, көнеден бастау алатын сан қырлы мəдениеті, өзіндік игі əдет-ғұрыптары бар. Олардың ішіндегі ең өміршеңі отбасылық салт-дəстүрлер мен əдет-ғұрыптар болып отыр. Өзінің ұзақ тарихында кең даланың тұрғындары баланың дүниеге келіп, ержетуіне, қонақ күту, тұрмыстағы əр түрлі ғұрыптарға жəне адамның үйленуі мен қайтыс болуына байланысты отбасылық өмірдің тұтас бір ритуалдық жүйесін құра алды. Біздің мақсатымыз — осы тұтас ритуалдар ішінен бүгінгі күнге дейін маңызын жоғалтпай, негізінен берік жəне толық сақталып отырған баланың туылуы мен тəрбиесіне жəне жерлеуге қатысты отбасылық ғұрыптарды қарастыру.
Атам қазақ «Балалы үй — базар, баласыз үй — қу мазар» деп айтқандай, қазақ əйелдерінің тұрмысқа шыққан соңғы басты міндеті көп баланы дүниеге əкелу болып табылды. Əйелдің бедеулігі өзі мен ері үшін үлкен бақытсыздық саналды. Сондықтан қазақ халқы əйелдің қалыңдық болып, оң босағадан аттап шыққан кезінен бастап, барлық маңызды кезеңде оны, ең алдымен, болашақ баласыздықтан сақтау үшін көзден, тіл-сұқтан, зиянкестен қорғау шараларын қарастырған. Олардың қатарына қызды үйінен басынан тұз айналдырып шығару, қалыңдық қайын атасының үйіне алғаш кіргенде отпен аластау, бөстекке отырғызу жəне оның бет-жүзін бүркемелеп ешкімге көрсетпеу жатады. Сонымен бірге үйлену тойы барысында ырыммен бедеу, айықпас ауруы бар, кесапат саналатын əйелдер маңызды істерге араластырылмайды. Этнограф-ғалым Р.Снесарев атап көрсеткендей, «бедеуліктен құтылудың жолы оны екінші əйелге өткізу» [1]. Үйленуге байланысты көптеген əдет-ғұрыптарды өсіп-өнген, балалы-шағалы əйелдердің атқаруы осындай сенімге байланысты келіп шыққан.
Қазақ мəдениетінде аяғы ауырлаған келінге, бір жағынан, қамқорлық жасалғанымен, екінші жағынан, ол барлық үй шаруасын көп жағдайларда ауыр жұмыстармен қосып атқаруын жалғастыра берген. И.Ибрагимовтың көрсетуінше, «қазақтарда жүкті əйел тіпті өзінің жүктілігінің соңғы күніне дейін жұмысын жалғастыра береді. Мықты