Білу ( 1 ) 1. Бауыржан Момышұлы кім ? Ол туралы не білдіңдер ? 2. « Ұшқан ұя » шығармасы кімнің атынан баяндалған ? 3. Бауыржанның атасы кім ? Әкесі кім ? Қандай адам болған ? 4. Анасы туралы не айтасыңдар ? 5. Бала Бауыржан кішкентай кезінде қандай болды ? 6. Бала Бауыржанға Имаш бабасы қандай бата берген ?7. Әңгімеде әжесі туралы не айтылған ? Ол қандай кісі болған ? 8. Әжесі айтқан аңыз - әңгімелер , ертегілер мазмұны қандай еді ? 9. Жазушы бала кездерінің қандай елестерін есіне түсіреді ? 10. « Ұшқан ұя » қандай шығармаға жатады ? Үзіндіден ұлт тық тәлім - тәрбиенің қандай үлгісін байқадыңдар ? 11.Ауыл тіршілігі қалай суреттелген ? Оқиғалар қай кезенді қамтиды ? 12. Жазушы балалық шағының күндері туралы қалай еске алады ? Қандай оқиғалар есінде қалған ? Оқиғалар тізбе гін құрыңдар . 13.Әжесі айтқан қандай бесік жыры есінде сақталып қалған ? Тауып беріңдершііі
ответ:Әже - баланың әкесінің, сондай-ақ, анасының шешесін атайтын, туыстық қатынасты білдіретін атау. Одан арғылары үлкен әже немесе ұлы әже деп аталады.[1]
Қазақ отбасындағы әже орны ерекше әрі қадірлі. Әже - отбасының ғана емес, әулеттің де ұйытқысы, ағайын- абысындардың бірлігін, татулығын сақтайтын сыйлы анасы, кейінгі жастардың, келіндердің тәрбиешісі әрі ақылгөйі Қазақ қоғамында әдетте жас отау иелерінің тұңғыш баласын әжесі бауырына салады. Бала ата-әженің кенжесі саналып, немерені әжесі тәрбиелеп, бағып-қағады. Әже мен немере арасындағы туыстық байланыс өте нәзік әрі берік. Балажан қазақ үшін ата мен әжеге жас сәби жай ғана ермек емес, тәрбиеленуші ерекше субъект. Тарихта күллі рулы елге ана болып саналған Айпара әже, Домалақ ене, Зере, Айғаным секілді әжелердің бейнесі аңыз-әңгімелерде, әдеби шығармаларда сомдалған.
Алдымен әже тәрбиесі арқылы бала жақсы-жаманды ажыратып, үлкен-кішіні тани бастайды. Мінез-құлық, тіл тәрбиесі қалыптасып, бала үй шаруасына бейім, елгезек тілалғыш, мейірімді болып өседі. Әженің алдын көрген балаға былайғы жұрт тәрбиелі бала деп баға береді. Әже тәрбиесі көбіне «олай істеме, былай істе», «бүйтсең жаман, өйтсең жақсы»деген вербалды сипатта, ақылгөйлік мазмұнда болып, әженің мейірімі мен жүрек жылуына бөленіп өседі. Осылайша жас бала қазақы ортадағы моральдық-этикалық нормалармен таныса отырып, адами тұлғаның қалыптасуына ғана емес, дәстүрлі ырым-тыйымдар жүйесінің қағидаттарын біртіндеп бойына сіңіре бастайды.
Жеті-тоғыз жастан әрі қарай тұңғыш немере ұлдың тәрбиесі атасының қолына өтеді, Ал қыз немеренің негізгі тәрбиесі әженің қарамағында болады. Бұл кездегі тәрбиенің мазмұны атаға ілесе жүріп, көрген-білгенін көңілге тоқудан құралады. Атасына ілескен бала алыс жерлерді, ел жақсыларын, сыйлы ауылдарды көріп, жиын-тойға т.б. қатысып, соларды ұғынуға, білуге тырысады. Атаның «визуалды» тәрбиесінен өткен баланы былайғы жұрт көргенді бала деп атайды. Қазақ паремеологизмі Атың бар да жер таны желіп жүріп, атаң барда ел таны еріп жүріп деп кеңес береді. Ел тану, жер тану көргенділікке жатады. Қазақтың дәстүрлі бала тәрбиесінде көргенділік тәрбиенің ең жоғарғы формасы болып табылады. Әже мен атадан тәлім алған немеренің рухани жағынан тәрбиелі, көргенді азамат болып, ержетуінің, елдің аузына ілігер көшелі азамат болып қалыптасуының негізі осылайша қаланады
Объяснение:
ответ:Егер мен саяхатшы болсам өзіме әлем мемлекеттерінің астаналарын бір жыл ішінде аралап шығу керек деген мақсат қояр едім. Ол қалаларды тек қана аралап шығып, тамашалау емес, өз еліммен салыстыра отырып әр жүрген жерімде Қазақстан туралы жар сала айтып жүргім келеді. Саяхатшы болу – менің ойымша, ең қауіпті,алайда қызыққа толы сәттері де бар. Саяхатшы болу көптеген жан- жақты білім мен білгірлікті қажет етеді. Баратын ел жайлы мағлұмат жинап, сол елдің мәдениеті мен тілі жағынан біраз болса да хабардар болу керек. Саяхатшылар өз сапары кезінде тек қана барған жерін көріп, тамашалауды мақсат етпей, өзіне мағлұмат жинап, тіпті жаңалықтар да ашып жатады. Осы көптеген саяхатшылар ішінен мен қандай болғым келеді?
Қазіргі әлемдік санақ бойынша әлемде барлығы екі жүз елу бір ел бар. Бір жылдың ішінде әр бір жарым күн ішінде бір елге барып отырсам, бір жылдың ішінде әлемнің барлық елдерінің астаналарында болуға мүмкіндігім бар екен. Бір жыл, қазіргі менің оқушы ретіндегі мектептегі өмірімде біршама уақыт. Алайда бұл уақыт егер мен саяхатшы болсам, “бір жыл- екі жүз елу бір астана” атты арманыма дәлме- дәл келеді екен.
Егер де мен саяхатшы болсам, танымал саяхатшылар - Джеймс Кук, Христофор Колумб, Америго Веспуччи сынды жаңалықтар ашқым келеді. Жердің әлі қаншама зерттелмеген, адам аяғы баспаған қызықты жерлері бар. Ит тұмсығы кірмес, адам аяғы баспаған, кірсе атан түйе адасар ну ормандарды көріп, табиғатымен танысқым келеді. Жаңалықтар ашып, білер қоржынымды толтырып, сол білгендерімді кейін еліме қайта оралғанда адамдармен бөліскім келеді.
Егер мен саяхатшы болсам, әр бір жүріп өткен елді-мекендерде, өз елім жайлы, Қазақстан жері туралы ақпарат таратып, мүлдем бейхабар жандарға паш етіп, олардың біздің елге деген қызығушылығын оятып, саяхаттап келуіне бірден-бір себепкер болғым келеді. Халқымыздың салт-дәстүрлерін айтып, ұлттық тағамдарымызды әзірлеп, өзім білетін әңгіме,жыр- дастандарыммен бөліскім келеді.Еліміздің бастан өткерген тарихи оқиғаларын айтып, хабардар еткім келеді.
Егер мен саяхатшы болсам, ең басты алға қояр мақсатым мен арманым-барған елдердегі мұқтаж жандарға қол ұшын беру. Әрине барған жерлердегі барлық адамдарға көмектесу мүмкін емес, бірақ бүкіл саяхат жасау барысында тым болмаса бір жанға көмек беру, материялдық жақтан болмаса да рухани жақтан қолдау көрсету мен үшін үлкен жетістік және бақыт. Бейтаныс басқа елден келген адамға ашылып, ішкі сырды айту таныс және ортақ таныстарға айтқаннан гөрі сенімдірек және мол тәжірибе береді деген ойдамын.
Егер де мен саяхатшы болсам, өз отбасыма, ата-анама көптеген кәде сыйлар алып келгім келеді.Анаммен бірнеше елдерді аралап, анамның да саяхатшылық жолын бастағанын қалар едім. Ата-анам мен үшін өздерінің көптеген мүмкіншіліктерін құрбан етіп, барынша қолдау көрсетіп келеді, мен де олардың жасаған жақсылығын өтегім келеді. Қайсыбір жан өз атана-анасымен саяхат жасағысы келмейді? Ата-анаммен теңізге саяхат жасап, кейін саяхатшылар отбасы атанғым келеді.
Объяснение: