Білу 1
1. Оралхан Бөкей шығармашылығы туралы не білдіңдер?
2. «Тортай мінер ақбоз ат» шығармасында соғыс кезіндегі
балалар өмірі, ауыл тіршілігі қалай суреттелген?
3. Соғыстан кейінгі жағдай қалай бейнеленген?
4. Автор мен Тортайдың, достығы қалай сипатталған?
5. Тортайдың жеке басының арманы не? Үзіндіні әңгімеден
тауып, оқып беріңдер.
6. Тортай кітап туралы қандай пікірде? Кітаптың адам үшін
қандай маңызы бар?
Ол таскүркеде қандай кітап оқыды?
Әңгіменің соңында кейіпкер қандай шындық айтады?
121​

Оқиғаның басталуы:

Басты кейіпкері Қожа ақылды, сонымен бірге бұзық, әкесіз өскен бала.

Байланысы:

Повесте кішкентай Қожаның мектеп жасындағы бастан кешкен әр түрлі қызықты оқиғалары жайлы баяндалады.

Дамуы:

Қожа өзінің мінезін, тәртібін өзгертуге тырысады.

Шиеленісуі:

Ол қанша бұзықтық жасаса да жақсы адам болуға талпынысы бар. Өзінің жасаған бұзықтығының бәрі әкесіз өскендігінен деп ойлайды.

Шарықтау шегі:

Әңгімеде Қожаның балалық махаббаты да үлкен рөл ойнайды.

Аяақталуы:

Ол сыныбындағы үлгілі, тәртіпті әрі сабағын үздік оқитын Жанар деген қызды жақсы көреді. Тіпті кей кездері Жанарға арнап өлең де шығарады. Жанарды әрқашан көргісі келіп тұрады. Қожа жазушы болуды армандайды.

Батыр Баян» (поэма) – қазақтың атақты қаламгері Мағжан Жұмабаевтың жазған поэмасы.

Қысқаша мазмұны Өңдеу

Бұл поэмада Баян Батыр туралы айтылады. Ол Абылай ханның аламаны болған. Аламандықта Батыр Баян бір сұлу қалмақ қызды тұтқынға алды. Баян қалмақ қызына ғашық болады, бірақ қыз жақтан ондай сезім болған жоқ. Бұл қалмақ қыздың есімі Құралай болды. Құралай Батыр Ноянды сүйген, сол себептен екеуі қыздың отанына қашады. Батыр Баян бұл істі туған жерді сату деп есептегендіктен, оларды артынан қуды. Қуған кезде Баян Құралайды оқпен атып, Ноян Батырды өлтіреді. Баянның оларға жаны ашығандықтан екеуін бірге жерлейді. Содан кейін Батыр Баян Абылай ханның рұқсатын алмағандығына қарамай, қалмақтарға 100 қазақ жігіттермен аттанды. Сол соғыста Баян Батыр қайтыс болады.

Шығарма кейіпкерлері Өңдеу

Батыр Баян - поэманың бас кейіпкері. Ол қазақ халқының батыры және Абылай ханның ең жақын жауынгері. Оның мінезі отаншыл және өте намысқой. Поэманың соңында соғыста қайтыс болады.

Ноян - Батыр Баянның інісі. Ол өз отанының сатқыны,өйткені Ноян қалмақ қызымен қашып кетті. Поэманың соңында ол Батыр Баянның қолынан қайтыс болады.

Құралай - қалмақ жауынгердің қызы. Батыр Баян оның ауылына шабуыл жасағанда, оны тұтқынға алып, оған бірден ғашық болады, бірақ Құралай Баянға ғашық болған жоқ. Ол - өте сұлу және әдемі қыз. Ноянмен бірге өз отанына қашқанда, Батыр Баян оларды өлтіреді.

Абылай Хан - Қазақ халқының Ұлы ханы. Қалмақтармен соғысқан. Хан Батыр Баянға соғысқа қатысуына тиым салды.