«Біржан - Сара» айтысы 1-тапсырма. Айтыстағы Біржанның жеңісі - әділетті жеңіс. Ойыңды 3-4 сөйлеммен дәлелде.
1. Бұл пікірмен кім келіседі?
2. Кім келіспейді?
3. Қалыс қалушы, күмәнданушы бар ма?
2-тапсырма. “Попс формуласы” арқылы берілген мәтінге қысқаша баяндау жаса.
Менің ойымша...
Себебі, ...
Оны мен мына мысалдармен, фактілермен дәлелдей аламын. ...
Осыған байланысты мынадай шешімге келдім...
Есімбек боққа сатпа асылыңды,
Сыйлай көр қыз да болса нәсіліңді.
Ұқпасаң Арғын жоқты айтты дерсің
Есеке, құлағыңа ал осынымды.
Тұрысбек, Есімбекпен сау тұр Маман,
Таянды қайтар уақытым елге таман.
Айналып, ендігі жыл бір келермін,
Тысқары топырақтан болсам аман.
Сараны, Жиенқұлға бере көрме,
Қыз түгіл ер құнына келер шамаң.
Байлаулы бала құстай Сара сорлы,
Жоқ екен осы күнде мұнан жаман.
3-тапсырма. «Біржан-Сара» айтысы мен осы күнгі айтыстың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын жаз. Венн диаграммасына немесе кестеге сал.
4-тапсырма. Сұрақтарға жауап бер.
1. «Біржанның өзге ауылда жүре тұра, оның беткеұстар ақын-қызының әкесін, күйеуін кемсітуі мақсатты әрекет пе, әлде шалыс басу ма?»
2. «Сараның атам заманнан келе жатқан дәстүрдің бірі – атастыруға өз өнерімен қарсылық білдіруі әділетсіздікке қарсы күрес пе, әлде бұзақылық па?»
3. «Айтысты тамашалаушы ауыл тұрғындарының айтыскерлердің оларға сілтеген айыптарына наразылық білдірмеуі момындық па, әлде өнер алдында бас июі ме?»
4. Біржан Сараның қандай осал тұсынан ұстайды? Қалай ойлайсыңдар, ол Сараның бойындағы кемшілік пе?
5. Қазіргі айтыстың тәрбиелік мәні бар ма?
6. Айтыстың болашағы туралы болжауың?
2. Сәлеметсіз бе, қымбатты және құрметті Ұлы Отан соғысының ардагері Соғыстар. Жеңіс үшін, біздің өмір сүріп, дем алып жатқаным үшін көп рахмет туған ауа. Мен соғысты және қайғы-қасіретті бастан кешіруді білмейтінім үшін Сіздің жасыңызда. Мен сізге ашық және ашық аспан үшін рахмет айтқым келеді. Шындығында Мен жасыл алаңда емін-еркін жүгіре аламын және бұл жерде бірдеңе бар деп қорықпаймын мина, кез-келген уақытта жоғарыда не ұша алатындығын ойламаңыз оқ. Мен жеңімпаздар елінде тұрғаныма мақтанамын. Мен ата-бабаларыммен мақтанамын сіздермен иық тірестіре күрескен аталар мен әжелер. Сіз жеңімпаздар. Біздің бүкіл буынымыз үшін сіздер тек жеңімпаз емессіздер - сіздер үлгі боласыздар ұстану. Ерліктің, батылдықтың, батылдықтың, ерлік пен батылдықтың үлгісі.
Аспан аңыздары-кейбір ерекше қасиеттері мен таңғажайып көріністерін бейнелейтін халық аңыздары. Қазақ аңыздарына тән ерекше құнды қасиет – шынайы аспан көріністерін поэзиялық түрде бейнелеу. Бұл аңыздардың басым көпшілігі – діни нанымдарынан аулақ нағыз халық шығармалары. Шөбі шүйгін шырайлы жер іздеп, ен даланы сыпыра көшкен халық, көктегі самсаған шырақтардың ішінен батырларды, мергендерді, қарақшыларды, сұлу бикештерді, сәйгүлік аттарды тауып, қиялмен қиыстырып сюжет ойлап, оларды аңыздарға арқау еткен.