Берілген сөйлемдердің түбірі мен қосымшасын ажыратып, морфологиялық талдау жаса және сөйлем мүшесіне талда. 4 Көп адамның ойынша, адамдар Жердегі биоауандықты қорғауға моральді тұрғыда жауапты. Бұл біздің тіршілігімізге қатты әсер етеді.
Сөздердің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалған сөздерді қос сөз деп атайды. мысалы: Жан-жануар,адамзат анталаса,Ата-анадай елжірер күннің көзі.Бұл сөйлемде жан-жануар,ата-анадай дегендер-қос сөздер. Есептік сан есім-нақты санды білдіреді.Сұрағы; қанша? неше? Түбір сан есімнің өзінен болады.Мысалы; бес,он екі,жиырма үш т,б. Реттік сан есім заттың реттік қатарын білдіреді. Сұрағы;нешінші? Сан есімге -ыншы,-інші,-ншы,-нші жұрнағы арқылы жасалады. Жинақтық сан есім жинақталған санды білдіреді.Сұрағы нешеу? Бірден жетіге дейінгі есептік сан есімге -ау-еу жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. Болжалдық сан есім заттың санын болжап көрсетеді.Сұрағы:қанша? неше?қай шамалы? Бөлшектік сан есім заттың бөлшектік санын білдіреді . Мысалы екіден бірекі жарым. Сұрағы: қанша? неше?
Кезекті география сабағы еді.Үй тапсырмасына “Қазақстанның көрікті жерлері” деген тақырып берілді.Мұғалима менің есімімді атап,тақтаға шақырды.Мен:“Қазақ халқында “Әркімнің өз жері – Мысыр шаһары” деген даналық сөз бар.Сол секілді,менің туған жерімде өзге еш жерде кездеспейтін әсем жерлер мен қасиетті мекендер бар.Сондай мекендердің бірі,“кіші Швейцария” деп аталып кеткен – Бурабай.Ол республикадағы ең танымал туристік бағыт саналады.Бұл жердің әсем табиғаты,көптеген қонақүйлері, шипажайлары әрқайсысымызға ұмытылмас әсер сыйлайды. Сондықтан болар бұл жер халық арасында “екінші Швейцария” деп аталып кеткен. Бұл жерде демалып қана қоймай, ем қабылдауға да бар жағдай жасалған.
Біздің жерімізде сонымен қатар қасиетті де тарихи сәулет ескерткіштері бар.Атап айтсақ:Айша-Бибі, Бабажа қатын, Қарахан кесенелері.Осы жерлерден ерекше рухани күш алуға болады.
Қазақстанға табиғат шеберлікпен сыйлап кеткен жерлер жетерлік.Сондай жерлердің бірі Алматы қаласынан 193 шақырым қашықтықтағы Шарын шатқалы мен Шарын өзені.Мұнда сіз ертедегі халықтардың сан алуан жартасты “қамалдарды” көре аласыз.Әлемде бұндай көріністерді Солтүстік Американың Колорадо штатындағы “Үлкен шатқал” алқабынан ғана кездестіруге болады.Одан кейін Ақсай шатқалы, Алакөл мен Балқаш көлдері, Шымбұлақ курорты, Қорғалжын қорығы, Зайсан көлі, Марқакөл қорығы, Қатон-Қарағай ұлттық саябағы, Жидебай-Бөрілі қорық-мұражайы және т.б.Әрине, бұл тізімді жалғастыра беруге болады.Әлі зерттелмей,еленбей жатқан жерлер қаншама?” – деп өз білген,көргенімді айтып берген болатынмын.Апайым бестік бағаны қойып,басқаларға да осылай өз елінің көрікті жерлерін жатқа біліп жүру керектігін айтқан еді.
мысалы: Жан-жануар,адамзат анталаса,Ата-анадай елжірер күннің көзі.Бұл сөйлемде жан-жануар,ата-анадай дегендер-қос сөздер.
Есептік сан есім-нақты санды білдіреді.Сұрағы; қанша? неше?
Түбір сан есімнің өзінен болады.Мысалы; бес,он екі,жиырма үш т,б.
Реттік сан есім заттың реттік қатарын білдіреді.
Сұрағы;нешінші? Сан есімге -ыншы,-інші,-ншы,-нші жұрнағы арқылы жасалады.
Жинақтық сан есім жинақталған санды білдіреді.Сұрағы нешеу? Бірден жетіге дейінгі есептік сан есімге -ау-еу жұрнақтары жалғану арқылы жасалады.
Болжалдық сан есім заттың санын болжап көрсетеді.Сұрағы:қанша? неше?қай шамалы?
Бөлшектік сан есім заттың бөлшектік санын білдіреді . Мысалы екіден бірекі жарым. Сұрағы: қанша? неше?
Қазақстанның көрікті жерлері.
Кезекті география сабағы еді.Үй тапсырмасына “Қазақстанның көрікті жерлері” деген тақырып берілді.Мұғалима менің есімімді атап,тақтаға шақырды.Мен:“Қазақ халқында “Әркімнің өз жері – Мысыр шаһары” деген даналық сөз бар.Сол секілді,менің туған жерімде өзге еш жерде кездеспейтін әсем жерлер мен қасиетті мекендер бар.Сондай мекендердің бірі,“кіші Швейцария” деп аталып кеткен – Бурабай.Ол республикадағы ең танымал туристік бағыт саналады.Бұл жердің әсем табиғаты,көптеген қонақүйлері, шипажайлары әрқайсысымызға ұмытылмас әсер сыйлайды. Сондықтан болар бұл жер халық арасында “екінші Швейцария” деп аталып кеткен. Бұл жерде демалып қана қоймай, ем қабылдауға да бар жағдай жасалған.
Біздің жерімізде сонымен қатар қасиетті де тарихи сәулет ескерткіштері бар.Атап айтсақ:Айша-Бибі, Бабажа қатын, Қарахан кесенелері.Осы жерлерден ерекше рухани күш алуға болады.
Қазақстанға табиғат шеберлікпен сыйлап кеткен жерлер жетерлік.Сондай жерлердің бірі Алматы қаласынан 193 шақырым қашықтықтағы Шарын шатқалы мен Шарын өзені.Мұнда сіз ертедегі халықтардың сан алуан жартасты “қамалдарды” көре аласыз.Әлемде бұндай көріністерді Солтүстік Американың Колорадо штатындағы “Үлкен шатқал” алқабынан ғана кездестіруге болады.Одан кейін Ақсай шатқалы, Алакөл мен Балқаш көлдері, Шымбұлақ курорты, Қорғалжын қорығы, Зайсан көлі, Марқакөл қорығы, Қатон-Қарағай ұлттық саябағы, Жидебай-Бөрілі қорық-мұражайы және т.б.Әрине, бұл тізімді жалғастыра беруге болады.Әлі зерттелмей,еленбей жатқан жерлер қаншама?” – деп өз білген,көргенімді айтып берген болатынмын.Апайым бестік бағаны қойып,басқаларға да осылай өз елінің көрікті жерлерін жатқа біліп жүру керектігін айтқан еді.