Дәулетіне семіріп, аттан түспей серілік құрып, жолдас-жораларын кө- Елде бір сыйлы қария өмір сүріпті. Жалғыз ұлы бар екен. Әкесінің
- Балам, мен болсам, ұлғайып келем, өстіп қызық-думан қуры -
— Көп, сол достарымның бәрі мен дегенде ішкен асын жерге қояды,
5-тапсырма. Мәтінді оқып, тақырыбын қой. Жоспар қүр.
бейтіп, күніге той, қызыққа батып жүріп алыпты.
Бір күні әкесі шақырып алып:
жүре бермекпісің, үйленсеңші, - дейді.
— Ой, әке, қарап жүргем жоқ, жолдас, дос көбейтіп жүрмін ғой,
Әкесі:
- Досың көп пе сонда? – деп сұрайды.
Баласы:
айтқанымнан шықпайды, - дейді.
Әкесі:
- Ендеше, сол достарыңды сынап қайталық, дейді.
Соны айтып, өзі бір атқа, ұлын екінші атқа мінгізеді. Атан түйенің
жады ағашына су құйған мес салынған қапты көлденең салады да, же.
текке алады. Әкелі-балалы екеуі жүріп отырып, ұлының жан досының
үйіне келеді. Сыртта оңашалап сөйлеседі. «Баламның досы екенсің,
әдейілеп ат басын тіреп тұрмыз, – дейді үлкен кісі. - Басымызға је
түсті, малдан айырылдық. Оның үстіне мына бір кісіні байқамай өл-
тіріп алдық, ісімізді жайғастыр».
Досы: - Бұл істі мойныма ілмексіңдер ме?.. Аулақ, аулақ!
безектеп шыға келеді.
Мақұл десіп, келесі ауылдағы досына және ең сенімді деген тағы
бір досына келіп, болған жайды баяндайды. Көмек сұрайды. Олардың
бәрі де ат-тонын ала қашып, «Аулақ жүріңдер», - деп қуып жібереді.
Баланың ұнжырғасы түсіп кеткен. Әкелі-балалы тіркесіп үйіне ке-
леді. Сонда әкесінің отбасында отырып былай дейді: «Балам, көзің
жетті ме, сенің көп досыңның бірі малдың досы, бірі - дәулетіңнің
досы, бірі -
жастық базарыңның досы, бірі әншейін күн өткізудің
досы, ендігісін өзің біл!»
п,
Қазтуған Сүйінішұлы (XVII ғасыр) - мырза, батыр, жырау. Халық арасында Қарға бойлы Қазтуған атанып кеткен айтулы жорық жырауы.
Қазтуған жырау ноғайдың Едисан ордасының билеушісі Сүйініш мырзаның ұлы. Сүйініш мырзаның Қазтуғаннан басқа Азамат және Әдіжі атты тағы екі ұлы болған.
Объяснение:
Қазтуған жыраудың "Мадақ жыры", "Туған жермен қоштасу" сынды туындыларын ежелгі қазақ поэзиясының таңдаулы үлгілеріне жатқызуға болады. Ақынның халық жыраулары арқылы жеткен бірқатар толғаулары И.Березиннің "Түрік хрестоматиясында" (1862), Ғабдолла Мұштақтың 1910 жылы шыққан "Шайыр, яки қазақ ақындарының басты жырлары" жинағында, М.Мағауиннің "Алдаспан" кітабында (1970) жарияланды.
ӘЛЕМНІҢ ЖЕТІ КЕРЕМЕТІ
1. Мысыр пирамидалары
Жеті кереметтің ең ежелгісі де, әрі біздің бүгінгі дәуірімізге жеткені де – осы Мысыр пирамидалары. Пирамидалар Нілдің солтүстік батыс жағалауындағы сансыз қабірлер мен ғибадат-ханалар тұрғызылған өлілер қаласының үстіне салынды. Пирамидалардың ең көнесі – 5000 жыл бұрын тұрғызылған Джосер пирамидасы. Сәулетшісі ежелгі Египетте дәрігерлік, фило-софиялық және ғылыми еңбектерімен танылған Имхотеп атты шебер еді. Джосер пирамидасы – көп сатылы құрылыс. Сансыз басқыштар арқылы аспанға өрлей береді. Мұның идеясы перғауындардың жердегі қарапайым халықтан биік, құдіретті екенін бар әлем-ге паш ету еді. Қаншама қажырлы еңбек пен адам өмірі жұмсалған бұл құрылыс Хеопс, Хефрен және Микрен пирамидаларымен жалғасын тапты.
Көлеміжағынанеңүлкенпирамида – Хеопспирамидасы. Бүкіл жиған-тергеніне көзінің тірісінде Хеопс перғауын 20 жыл ішінде осы пирамиданы салдырды. Биіктігі 147 метр, әр қырының ұзындығы 232 метр бұл құрылысқа 2,5-3 тонналық 2 миллион 300 мың тас блоктары қолданылды.