Ә. Дүйсенбиев «Күшті болсам мен егер» Мәтінді тыңда. Бос орынға тиісті сөзді қой.
Ә. Дүйсенбиев
«Күшті болсам мен егер»
Елең қылмай күнді ыстық,
Ойнап жүрген батырмыз
Көл шетінде
Әңгіме айтып жатырмыз.
–Теңдесі жоқ жалғанда
Мықты болсам мен тіптен,
Екі-үш ұрттап қалғанда,
Құрғай қалса
біткен,–
– дейді Ақан,–Үйіңді
екі-ақ теуіп
ем.
Пойызды сол күйінде
Бір-ақ жұтып қояр ем!
– Мықты болсам, – дейді Асқар.
Соған тиіп сөз енді,–
Алып келіп дәу тастар,
Бөгер едім өзенді.
– Үйлерді сен құлатқан
Қайта салып қояр ем.
Ағаш егіп
Жемісіне тояр ем.
Жолаушылар жолынан
-ау көп қалып,–
Деп, пойызды қолыңнан
Жіберер ем құтқарып.
Қажетті сөздер:
тыныштық
көл
жояр
ұнатқан
кешігеді
1. Вследствие дождя поездку пришлось отменить.
2.Несмотря на плохую погоду, мы отправились на прогулку.
3.Ввиду тяжелых обстоятельств, ей продлили срок кредита.
4.Я хотел узнать у Маши насчет работы, но ее не было на месте.
5.Вследствие непредвиденных обстоятельств наш переезд был отложен на месяц.
6.В заключение хотелось бы подвести итоги нашей работы.
7.Я разбираюсь в данном вопросе в меру своий познаний.
8.По причине отъезда нам пришлось отдать собаку соседям.
9.Необходимо при уходе гасить свет в целях экономии электричества.
10.В отличие от Насти Аня была отличницей.
11.По случаю годовщины свадьбы Петровы пошли в ресторан.
12.В течение часа он выучил стихотворение.
13.Шарик бежал впереди отряда, гордо задрав голову.
14.И в заключении я объяснил, что ввиду сложившихся обстоятельств поездка в горы отменяется.
15.В продолжение суток шёл проливной дождь.
Болыс болдым мінекей, Бар малымды шығыңдап... Күштілерім сөз айтса, Бас изеймін шыбындап. Әлсіздің сөзін салғыртсып, Шала ұғамын қырындап. Сияз бар десе жүрегім Орнықпайды суылдап, Сыртқыларға сыр бермей, Кұр күлемін жымыңдап...» Осында сол тұстағы ел билеушінің екі жүзді кескін-кейпі, мінез-құлқы оқырманның дәл көз алдына келмей ме? Осы секілді саяси сипаттағы сатиралық өлеңдерінде Абай болыс-билердің адам шошығандай қылығын, қүлқын ғана суреттеп тынған жоқ, есте қаларлық образын жасады. Қараңғылыққа, надандыққа жаны кұйген Абай дұйім жұртты қайткенде түзеудің жолын көздеп, бір тоқтаған түйіні - ғылым, өнер болса, соның ізінше еңбекті тауып, халықты соған үндеді: «Тамағы тоқтық, Жұмысы жоқтық, Аздырар а Еңбек қылсаң ерінбей, Тояды қарның тіленбей...» Абайдың әлеуметтік тақырыптағы өлеңдері көп. Соның бәріне желі боп тартылып жатқан неғізгі идея - қалың бұқараның «көзін қойып, көңілін ашу», қараңғы қауымды еңбекке, білімғе, өнерге, адалдық пен адамгершілікке бастау, азаматтыққа тәрбиелеу; замандастарын еркениетті ортаның прогресшіл мәдениетіне әкелу. Бірақ ұлы ақын осы жолда қолдау таппай, мынадай өкінішке келеді: «Моласындай бақсының - Жалғыз қалдым - тап шыным!..» Бұл ащы шындықта айрықша мағына бар. «Күз» деген өлеңіне ілесе жалғасып, тақырып жағынан ұласа ұштасып жататын «Қараша, желтоқсан мен сол бір-екі ай» деген өлең, сөз жоқ Абайдың саяси лирикасының ең түйінді біртұсы. Әуелі қысқа ғана табиғат суреттерін ернектеп, одан шаруа-жайға көшіп, іле мүнан туған қоғамдық қарым-қатынасты суреттейді де, одан алған өзінің ақындық әсерін, азаматтық пікірін қорытады.