дам 2. Жағдаятты негізге алып, баяндама мәтінін жазыңыз.

Жағдаят

Бүгінгі таңда демократияны желеу етіп, әлеуметтік желілерді қолданып, жеке тұлғаларды бас пайдасы үшін ұлтаралық арандату жасайтын мысалдарын жиі көріп жүрміз. Жаппай халық оның ақ, қарасын ажыратпастан зардап шегіп жататын сәттер де бар. Осыған байланысты саяси сауаттылық пен «дұрыс» азаматтық белсенділіктің білімнен бастау алатындығын насихаттап, көпшілік алдында жастардың атынан баяндама жасау Сізге ұсынылды. Баяндама мәтінін құрастырыңыз. Сөз саны: 70-100.

Даулет би жил примерно 1778-1871 годах, умер на 93 году жизни, был одним из величайших казахских биев. Он жил в Республике Казахстан, ныне именуемой Талдыкорганской области, Жаркентский район, на берегах реки Осек - в семье великого бия Тана. Даулет би из племени Суан (Улы жуз), правнук известного бия Караменде, внук Сады батыра. Он второй сын Таны. По источникам у Таны было три сына - Тобет, Даулет и Калкаман. Даулет появился на свет, когда Тана би был на 20-ом году жизни. Потому что, по письменным данным мы установили, что Тана родился в 1758 году.

Это половина, немного исказила перевод. Может кто еще Желаю удачи!

Қорқыт атаның  кеңестері далалықтардың қоғамдық өмірінде үлкен рөл атқарды, олар күні бүгінге дейін халық даналығы шоғырланған мақал мен мәтелдер ретінде қабылданады. Оның қанатты сөзге айналған нақыл сөзі мынадай: «Қар қалың жауса да, көктемге дейін қалмайды, жайқалып өскен көк майса күзге дейін қалмайды. Ескі мақта мата болмас, ескі жауың дос болмас. Сулар тарам-тарам болып, қаншама тасып аққанымен, теңіздерді толтыра алмайды. Менмен, тәкәппар адамды тәңірі сүймейді. Басқалардан өзін жоғары ұстаған адамға тәңірі бақ бермейді. Қара есектің басына жүген таққанмен тұлпар болмас. Қар қаншама қалың жауғанмен- жазға бармас, гүлденіп өскен бәйшешек күзге бармас. Тозған мақта бөз болмас, ежелгі жау ел болмас болмас. Қайы ара балтасыз жау алынбас. Мыңғырған мал жиғанмен, адам жомарт атанбас. Анадан өнеге көрмеген қыз жаман, атадан тағлым алмаған ұл жаман. Ондай бала ел басын құрап, үйінен дәм беруге жарамайды».

Мен мақал-мәтел ретінде оқып қарап жүрген кейбір мақал мәтелдердің Қорқыт атаның сөздері екенін білдім. Атап айтқанда :

Қыз ақылды ескермес — ана үлгісін көрмесе

Ұл жарылқап ас бермес — әке үлгісін көрмесе

А керуен сияқты: тоқтады, көшті де кетті.

Өлгендер қайтып келмейді, Шыққан жан қайтып енбейді.

Құстың қонар жерін су білер, Малдың барар жерін ну білер.

Топырақ тау болмайды.

Ескі киімнің биті ащы, Жетім баланың тілі ащы.

Ана көңілі балада, баланың көңілі далада.

Өмір барда өлім бар

Анадан өнеге көрмеген қыз жаман, атадан тағылым алмаған ұл жаман

Ат тұяқты келеді, ақын тілді келеді

Өтірік сөз өрге баспайды

Көк шүйгінін киік білер.

Бас аман болса бөрік табылады.

Дәулетті ұл – ошақтың қоры,

Дәулетсіз ұл – атаның соры.

Ұлдың күні күн емес – атадан мал қалмаса,

Ата малы пұл емес – баста ақыл болмаса.