Досыңмен бірге мәтін құрап, жаз. Тірек сөздер: аней, семне, апарысу, Молдан
ету, не мектесу.
ТЫҢДАЛЫМ ОҚЫЛЫМ АЙТЫЛЫМ
3
-тапсырма.
Мәтінді оқып, тақырып қой. Түсінгеніңді айт.
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
Адамдар бір-біріне құрмет көрсетуі керек. Бұл – сыпайылық пен әдептілікие мата
Кішілер үлкендерге кұрмет, үлкендер кішілерге үлгі көрсеткені дұрыс
Үлкенді сыйлау - жақсы қасиет. Әр бала өз үйінде атасын, әниесін, енесі мен анасы
құрметтегені жөн. Мектепте мұғалімдерге құрмет көрсету — жақсы тәрбиенің белгісі
Әлібен өте тәрбиелі, мейірімді, ақылды бала. Атасы оған ақыл айтып, нақсы істерге
үйретеді. Әлібен атасының сөзін тыңдайды. Атасын сыйлайды. Әлібек көшеде үлкен кісілеу
немен береді. Оларға нешеден өтуге, автобустан түсуге көмектеседі. Үлкен кісілердің семе
ауыр болса, үйіне апарысады. Олар Әлібенне алғысын айтады.
22
1-такырып
Самұрық - қазақ мифологиясындағы екі дүние арасындағы дәнекер болатын, қыран тәрізді алып құс [1]. Самұрық құсы әлемдік ағаштың (Бәйтерек) шыңында тұрады. Аңыз бойынша Самұрық өлгенімен, қайта тіріле алады.Өлгенде де, тірілгенде де от болып жанады [2]. Самұрық құсы адамша сөйлесіп, аңыздың негізгі кейіпкеріне өз рахметін айтады. Ұшқанда күннің бетін көлегейлей ынтымаққа бастайтын алып құс; қуаныштан шаттанып күлгенде аузынан будақ-будақ төгіліп аппақ гүлдер түсетін ғажайып құс; мұңая тұрып жылағанда жасаураған көзінен мөлдіреп моншақ-моншақ маржан төгiлетін ғаламатқа бергісіз құс.
Қазақ даласында 80 миллион жыл бұрын өмір сүрген Самұрық құстың қаңқасы табылды. Ғалымдар алыптығымен ерекшеленген құсқа «Samrukia nessovi» деген атау берді. Әзірге Ұлыбританияның Портсмут университетінің профессоры, доктор Даррен биіктігі 2-3 метрлік, салмағы 50 келіден асатын, қанатының ұзындығы 8 метрге жететін айрықша құс деп өзіндік жорамал ұсынды [3].
«Samrukia nessovi» қаңқасы Азияда бірінші рет табылып отыр, мұндай жағдай әлемде екінші екен, өйткені, 1995 жылы француз жерінен кездескен дәл осы Бор дәуіріне жататын құс омыртқасының сүйегі ғылыми-көпшілік басылымдарда талқыға түскен. Енді ұлы дала төсінен табылған Самұрық құстың жұмбақтау қаңқасы ғылым үшін берер өзгеше жаңалығымен ерекшеленеді дер едік.
Адмирал Этьен де Флакур 1658 жылы «Үлкен Мадагаскар аралының тарихы» кітабын шығарды, онда қияндағы бір түкпірде ұзақ уақыт болған кезеңде байқағаны мен аңғарғандарын қағазға түсірген. Оқып танысқан кісілер көптеген дәйектер адам сенбейтін қиял-ғажайып оқиға секілді таңырқай қарап, сенімсіздеу, саяхатшының ойдан қосқан мысалдары ретінде қабылдады. Негізінде бұл жазбалардың нақты шындығы бір ғасыр өткенде ғана анықталып жатты. Орман ішінде кездестіретін құс туралы Флакур былай деп жазды: «Вургатра – Ампатрада өмір сүретін үлкен құс, оның жұмыртқалары страустікіне ұқсас келеді, далалы өңірден де кездестіруге болады…».
-Сәлем,Гүлсім!
-Сәлем,Айдар!
-Қалын қалай? Жазғы демалысты қайда өткіздің?
-Жақсы. Жазғы демалысты ауылда өткіздім. Атам мен әжеме қолғанат болып қайттым. Ал сен жазғы демалысыңды қайда өткіздің?
-Мен жазда Астанаға барып келдім. Көрікті жерлерін көріп,Ханшатырда қыдырып қайттым.
-Ой,қандай тамаша! Ал маған Астана туралы біраз айтып берші.
-Астана-бас қала. Астанада ең басты көрікті жер ол-Бәйтерек монументі.Ал ханшатырға барсаң ол жерден шыққын да келмейді. Ал конгресс-холлда болған концертке бара алмағанымды қарашы. Бр сөзбен айтқанда Астана тамаша қала.
-Ал мен сенің ойыңа тағы мәлімет қосамын. Астана қаласы біздің елордамыз болса,Нұрсұлтан Әбішұлы біздің елдің президенті.Ал президенттің жұмыс орны Ақорда деп аталады. Жақсы,сау бол,Айдар!
-Сау бол,Гүлсім! Ертең көрісеміз.
Объяснение: