Егер сендер БҮҮ төрағасы болсаңдар, соғыс болып жатқан елдерде бейбітшілік орнату үшін қандай заңдар қабылдап, қандай іс-шараларды қолға алар едіңдер? Ойларынды ортаға салыңдар.
Әдебиет әлемінің есігін ашқан сайын есіме алғаш оқыған кітабымның кейіпкері түсе кетеді. Әр кітаптың бетін ашқанда сол кейіпкерге ұқсайтын кім бар екен деп іздейтінім өзіме ғана аян. Негізінде кітапты шынымен көп оқитындардың алдыңғы қатарында едім.Ауылдық кітапхана мен мектеп кітапханасының иелері кітаптарын алып кету үшін үйге арнайы келетін.Себебі мен оқыған кітаптарымдағы әңгімелерді өзім қатарлас құрбыларға айтып беріп, қызықтырып қоятынмын. Сосын олар әрине мендегі кітапты оқуға өзара кезекке тұрып, менің үйімде азар болса 5 күн аялдаған кітап бүкіл ауылдағы қатарластарымның үйлеріне қарай жол тартатын.Осылайша өзінің кітапханадағы орнына тек кітапханашының талап етуімен ғана қайтатын. Кейінірек мен қайта-қайта ұрыс естіп, кітапханадан кітап алу қиындық тудыра бастаған кезде уәде беріп кететін болдым. Сосын ол уәдемде тұрмасқа болмады. Менен соң ол кітап бірден қолдан-қолға заңды түрде, тіркеумен өтетін болды. Бұл сонау ауылы алыс қалған балалық шағымдағы қызықтардың бірі еді. Осындай алаңсыз күндердің бірінде, есімде жоқ, 13 жастамын ба білмеймін, үйдегі менен үлкендердің оқып жүрген «Тағдыр тауқыметі» деген кітабы қолыма ойда жоқта түсіп қалды. Авторы есімде жоқ.Бірақ үлкендерге арналған кітапты қолыма алсам да жүрексінуді білмейтін мен басқа өмірдің тұтқасын қолыма ұстап, есігін ашқанымды сезбей қалдым.Оқиғаның басында жас қыздың балалық шағының бақытты болғаны, мектептен кейін жоғарғы оқу орнына түсіп, арманының орындалғанын оқып отырып, қатты қуанып отырған едім. Оқып жүрген бас кейіпкер Ардақтың өзімен қатарлас жас жігітке көңілі болғанын оқып, өзімнен-өзім ұялғаным да есімде. Оқиғадан оқиға шығып, шиеленіскен сәтінде Ардақты сырттай ұнатып жүрген сүйкімсіз бір кейіпкер арын таптамақшы болады. Өзінің жауына айналған сұмнан аман құтылу үшін Ардақ жатақхананың терезесінен секіріп кетті дегенді оқығанда отырған жерімнен атып тұрып «Жқ!» деп айғайлағанымды көріп атам жарықтық ұрсып еді. Отыра қап Ардақтың аман қалуын тілеген мен уақыттың уысынан шығып арықарай қанша уақыт отырғанымды білмеймін, бірақ сол Ардақ қыздың ауруханадан бірақ шығып, мүгедек боп қалғанын оқып, жылап отырғанда әпкем келіп кітабын қолымнан тартып алған. Жүрегім ауырып, 2 күнгі мазасыздықтан соң оқуға тыйым салынған, шкафтың үстіне жасырылған кітапты тауып алып, тығылып оқыдым. Ардақ сол күйі мүгедек боп қалыпты.Әйтсе де тағдыр тауқыметін тартқан бойжеткен арын сақтап қалғанынан болар, көп арман тілектеріне жетіп, енді бақытты болып келе жатқанда тағы да үйдегі үлкендерден қатаң сөгіс алып, кітаптан айырылып қалдым. Сол күйі ол кітаптың бетін ашуды маған жазбапты.Қанша уақыт, жылдар жылжып өтсе де қаршадай қыздың тағдыр тауқыметін тартса да мойымағаны, қиындыққа қарсы тұрып, кедергілерден жол таба білуі маған салып берген ар соқпағы, айтар ақылы мен құрбылық назы сияқты болып көрінген еді. Көп жылдар бойы Ардақтың өмірі қалай жалғасты екен деп ойлаймын. Әртүрлі қиялмен кітаптың кейіпкерін бақытты болғанымен аяқтаймын.
Табиғат - бұл адамның іс-әрекетімен жаратылмағанның бәрі. Бірақ бұл материалдық және бізді барлық жерде қоршап алады. Қала сыртына шықсаңыз нағыз табиғатты көріп, қолмен ұстай аласыз. Оның әдемі, сиқырлы және алуан түрлі екенін ұмытпаған жөн. Бірақ бізде уайым мен жұмыс жүктелгендіктен, кейде біз қоршаған әлемнің сұлулығын байқамай қаламыз және бұл өте жаман. Адам табиғаттан тыс өмір сүре алмайды, оған әрдайым назар аудару керек.
Адам табиғат туралы үнемі есте сақтап, онымен сөйлесуге уақыт табуы керек. Көктемде міндетті түрде орманға барып, ағаштардағы гүлдейтін бүршіктердің сұлулығын, сондай-ақ алғашқы гүлдерді: шыңдалған қоңыздарды, қаз пиязын және нәзік иісті иісті сезініп, бұлбұлдардың әнін тыңдаңыз. Жазда өзенде күнге күйіп, еркелететін жылы суға шомылыңыз. Құлпынай немесе таңқурай үшін орманға барыңыз.
Күзде табиғатта болып жатқан өзгерістерге таңданыңыз. Түрлі-түсті орманға барыңыз, жапырақ шоқтарын және күзгі саңырауқұлақтарды жинаңыз. Қыста таудан шаңғы тебуге барыңыз. Боранның улағанын тыңдаңыз, ұшып тұрған жарқыраған қар үлпектерін бақылаңыз, олардың пішіндері мен геометриялық құрылымының дәлдігін ескеріңіз.
Серуендеу кезінде сіз мұқият болыңыз, әр түрлі дыбыстарды тыңдаңыз: жапырақтар мен шөптердің сыбдыры, бұталардағы сыбдырлар, құстардың әні, гүрілдеген жәндіктер және шегірткелердің сыбдыры. Айналасындағы өсімдіктерді қарастырыңыз, олардың алуан түрлілігін көріңіз. Өрістердің кеңдігіне сүйсініп, гүлденген шалғындардың хош иістерімен тыныстаңыз.
Адам мен табиғат біртұтас. Біз оған қамқорлық жасай отырып, ең алдымен өзімізге тырысамыз. Бірақ көбінесе керісінше болады, кәсіпорындардың, химиялық зауыттардың болуына байланысты ауаның ластануы олардың қызметіндегі қалдықтармен жүреді. Көліктердің көп мөлшері ауаны пайдаланылған және парниктік газдармен ластайды. Бұл қалдықтардан өсімдіктер, жабайы жануарлар, балықтар мен құстар өледі. Әсіресе мұнай қалдықтары, пластмасса су тіршіліктері туралы ойланбастан су қоймаларына тасталады. Экожүйені бұзу арқылы адам өзінің үйін бұзады. Өйткені, планета - барлық адамдардың бесігі.
Сондықтан адам табиғатты қорғауға байыпты қарауы керек. Жер планетасының кез-келген тұрғыны мұны есте сақтауы керек. Жойылу қаупі төнген жануарлар, құстар мен өсімдіктердің түрлері сақталуы керек. Көбісі тек адамның кінәсінен өледі немесе өледі. Табиғатқа оны сақтау үшін қандай көмек көрсетуге болады. Ең алдымен ағаш отырғызу керек, ол ауа мен топыраққа зиянды заттардан сүзгі болады. Егер мұны барлығы дерлік жасайтын болса, онда үлкен орман немесе саябақ өседі, ол жақын маңдағы тұрғын аудандардың ауасын тазартады, олардың демалыс орнына айналады.
Сіз өзіңіздің аулаңызды әдемі және көрікті гүлзарлармен безендіре аласыз. Табиғи аймақтарға барғанда, бәрін өзіңізге таза қалдыруыңыз керек, барлық қоқыстарды өзіңізбен бірге алып шығыңыз. Егер олар осы бұрыштың тазалығын ойламаған болса, басқа келушілерден кейін тазартқан жөн.
Табиғат - бұл біздің өміріміз, байлығымыз. Бұл адамның жойылуына жол бермейді, бірақ оны сақтауға тырысу керек. Кәсіпорындардың улы қалдықтарын тазартуы өте қажет. Бәрінен бұрын ұқыптылық, ұқыптылық, қоршаған ортаға деген сүйіспеншілік қажет. Сонда ғана біздің өміріміз табиғатпен үйлеседі.
Әдебиет әлемінің есігін ашқан сайын есіме алғаш оқыған кітабымның кейіпкері түсе кетеді. Әр кітаптың бетін ашқанда сол кейіпкерге ұқсайтын кім бар екен деп іздейтінім өзіме ғана аян. Негізінде кітапты шынымен көп оқитындардың алдыңғы қатарында едім.Ауылдық кітапхана мен мектеп кітапханасының иелері кітаптарын алып кету үшін үйге арнайы келетін.Себебі мен оқыған кітаптарымдағы әңгімелерді өзім қатарлас құрбыларға айтып беріп, қызықтырып қоятынмын. Сосын олар әрине мендегі кітапты оқуға өзара кезекке тұрып, менің үйімде азар болса 5 күн аялдаған кітап бүкіл ауылдағы қатарластарымның үйлеріне қарай жол тартатын.Осылайша өзінің кітапханадағы орнына тек кітапханашының талап етуімен ғана қайтатын. Кейінірек мен қайта-қайта ұрыс естіп, кітапханадан кітап алу қиындық тудыра бастаған кезде уәде беріп кететін болдым. Сосын ол уәдемде тұрмасқа болмады. Менен соң ол кітап бірден қолдан-қолға заңды түрде, тіркеумен өтетін болды. Бұл сонау ауылы алыс қалған балалық шағымдағы қызықтардың бірі еді. Осындай алаңсыз күндердің бірінде, есімде жоқ, 13 жастамын ба білмеймін, үйдегі менен үлкендердің оқып жүрген «Тағдыр тауқыметі» деген кітабы қолыма ойда жоқта түсіп қалды. Авторы есімде жоқ.Бірақ үлкендерге арналған кітапты қолыма алсам да жүрексінуді білмейтін мен басқа өмірдің тұтқасын қолыма ұстап, есігін ашқанымды сезбей қалдым.Оқиғаның басында жас қыздың балалық шағының бақытты болғаны, мектептен кейін жоғарғы оқу орнына түсіп, арманының орындалғанын оқып отырып, қатты қуанып отырған едім. Оқып жүрген бас кейіпкер Ардақтың өзімен қатарлас жас жігітке көңілі болғанын оқып, өзімнен-өзім ұялғаным да есімде. Оқиғадан оқиға шығып, шиеленіскен сәтінде Ардақты сырттай ұнатып жүрген сүйкімсіз бір кейіпкер арын таптамақшы болады. Өзінің жауына айналған сұмнан аман құтылу үшін Ардақ жатақхананың терезесінен секіріп кетті дегенді оқығанда отырған жерімнен атып тұрып «Жқ!» деп айғайлағанымды көріп атам жарықтық ұрсып еді. Отыра қап Ардақтың аман қалуын тілеген мен уақыттың уысынан шығып арықарай қанша уақыт отырғанымды білмеймін, бірақ сол Ардақ қыздың ауруханадан бірақ шығып, мүгедек боп қалғанын оқып, жылап отырғанда әпкем келіп кітабын қолымнан тартып алған. Жүрегім ауырып, 2 күнгі мазасыздықтан соң оқуға тыйым салынған, шкафтың үстіне жасырылған кітапты тауып алып, тығылып оқыдым. Ардақ сол күйі мүгедек боп қалыпты.Әйтсе де тағдыр тауқыметін тартқан бойжеткен арын сақтап қалғанынан болар, көп арман тілектеріне жетіп, енді бақытты болып келе жатқанда тағы да үйдегі үлкендерден қатаң сөгіс алып, кітаптан айырылып қалдым. Сол күйі ол кітаптың бетін ашуды маған жазбапты.Қанша уақыт, жылдар жылжып өтсе де қаршадай қыздың тағдыр тауқыметін тартса да мойымағаны, қиындыққа қарсы тұрып, кедергілерден жол таба білуі маған салып берген ар соқпағы, айтар ақылы мен құрбылық назы сияқты болып көрінген еді. Көп жылдар бойы Ардақтың өмірі қалай жалғасты екен деп ойлаймын. Әртүрлі қиялмен кітаптың кейіпкерін бақытты болғанымен аяқтаймын.
Табиғат - бұл адамның іс-әрекетімен жаратылмағанның бәрі. Бірақ бұл материалдық және бізді барлық жерде қоршап алады. Қала сыртына шықсаңыз нағыз табиғатты көріп, қолмен ұстай аласыз. Оның әдемі, сиқырлы және алуан түрлі екенін ұмытпаған жөн. Бірақ бізде уайым мен жұмыс жүктелгендіктен, кейде біз қоршаған әлемнің сұлулығын байқамай қаламыз және бұл өте жаман. Адам табиғаттан тыс өмір сүре алмайды, оған әрдайым назар аудару керек.
Адам табиғат туралы үнемі есте сақтап, онымен сөйлесуге уақыт табуы керек. Көктемде міндетті түрде орманға барып, ағаштардағы гүлдейтін бүршіктердің сұлулығын, сондай-ақ алғашқы гүлдерді: шыңдалған қоңыздарды, қаз пиязын және нәзік иісті иісті сезініп, бұлбұлдардың әнін тыңдаңыз. Жазда өзенде күнге күйіп, еркелететін жылы суға шомылыңыз. Құлпынай немесе таңқурай үшін орманға барыңыз.
Күзде табиғатта болып жатқан өзгерістерге таңданыңыз. Түрлі-түсті орманға барыңыз, жапырақ шоқтарын және күзгі саңырауқұлақтарды жинаңыз. Қыста таудан шаңғы тебуге барыңыз. Боранның улағанын тыңдаңыз, ұшып тұрған жарқыраған қар үлпектерін бақылаңыз, олардың пішіндері мен геометриялық құрылымының дәлдігін ескеріңіз.
Серуендеу кезінде сіз мұқият болыңыз, әр түрлі дыбыстарды тыңдаңыз: жапырақтар мен шөптердің сыбдыры, бұталардағы сыбдырлар, құстардың әні, гүрілдеген жәндіктер және шегірткелердің сыбдыры. Айналасындағы өсімдіктерді қарастырыңыз, олардың алуан түрлілігін көріңіз. Өрістердің кеңдігіне сүйсініп, гүлденген шалғындардың хош иістерімен тыныстаңыз.
Адам мен табиғат біртұтас. Біз оған қамқорлық жасай отырып, ең алдымен өзімізге тырысамыз. Бірақ көбінесе керісінше болады, кәсіпорындардың, химиялық зауыттардың болуына байланысты ауаның ластануы олардың қызметіндегі қалдықтармен жүреді. Көліктердің көп мөлшері ауаны пайдаланылған және парниктік газдармен ластайды. Бұл қалдықтардан өсімдіктер, жабайы жануарлар, балықтар мен құстар өледі. Әсіресе мұнай қалдықтары, пластмасса су тіршіліктері туралы ойланбастан су қоймаларына тасталады. Экожүйені бұзу арқылы адам өзінің үйін бұзады. Өйткені, планета - барлық адамдардың бесігі.
Сондықтан адам табиғатты қорғауға байыпты қарауы керек. Жер планетасының кез-келген тұрғыны мұны есте сақтауы керек. Жойылу қаупі төнген жануарлар, құстар мен өсімдіктердің түрлері сақталуы керек. Көбісі тек адамның кінәсінен өледі немесе өледі. Табиғатқа оны сақтау үшін қандай көмек көрсетуге болады. Ең алдымен ағаш отырғызу керек, ол ауа мен топыраққа зиянды заттардан сүзгі болады. Егер мұны барлығы дерлік жасайтын болса, онда үлкен орман немесе саябақ өседі, ол жақын маңдағы тұрғын аудандардың ауасын тазартады, олардың демалыс орнына айналады.
Сіз өзіңіздің аулаңызды әдемі және көрікті гүлзарлармен безендіре аласыз. Табиғи аймақтарға барғанда, бәрін өзіңізге таза қалдыруыңыз керек, барлық қоқыстарды өзіңізбен бірге алып шығыңыз. Егер олар осы бұрыштың тазалығын ойламаған болса, басқа келушілерден кейін тазартқан жөн.
Табиғат - бұл біздің өміріміз, байлығымыз. Бұл адамның жойылуына жол бермейді, бірақ оны сақтауға тырысу керек. Кәсіпорындардың улы қалдықтарын тазартуы өте қажет. Бәрінен бұрын ұқыптылық, ұқыптылық, қоршаған ортаға деген сүйіспеншілік қажет. Сонда ғана біздің өміріміз табиғатпен үйлеседі.