Ерте ерте ертеде, Ешкі жүні бөртеде, өте бір бай орман болыпты. Бұл орманның андары саудамен айналысыпты. Өте алғыр жануарлар осы орманда жиналыпты. Бұл орманның патшасы әрине арыстан болыпты. Олардың саудалары
қалай жүзеге асыпты? Аралардан алынған бал аюларга сатылыпты. Оның құнына ағаш тақтайлар алынып, базардың
құнымен сәулетші құндыздарға өткізіліпті. Осылайша бір шама уақыт өткен соң саудалары алға баспай, аралар
акшаны азсынып, аюлар балды сапасыз көріп, кұндыздар ялган тақтайларын ұнатпайтын болыпты. Не керек орман
патшасы арыстан ел жұртқа масқара болмайын деп, әбден ойланып, толғанып отырғанда ойына бір ой келіпті. «Мен өзі
үлкен патшамын. Саудамен айналысып нем бар? Одан да бір жерде отырып, андардың тапқан табысының жартысын
салық ретінде алып отырмаймын ба? Айтқаныма көнбегендерді кырып салайын. Әй құрсын! Енді рахат, тыныш өмір
сүретін кез келді!» депті. Дереу өлкедегі газет, теледидарға хабар беріп, барлық газет беттерінде, теледидар
бағдарламаларында осы хабарды жариялапты. Патшаның заңына бағынбағандар патшаның алдына келіп, жеке есеп
беруге мәжбүр болыпты. Сөйтіп, тер төгіп тапкан акшаларының жартысы патшаға тиесілі болыпты. Бұған
андар не
істерін білмепті. Бір күні сәбіз саудагері кояннын акылына бір ой келіпті. Салық төлеуге де ең соңынан ол барыпты.
Тіпті арыстан катты ашуланғаннан кейін кимылдапты. Арыстан акырып, «Неге кеш келдің?» дегенде Қоян: Мырзам,
жолда келе жатып орманға жаңадан келген бір арыстанды көрдім. Бұдан былай салықты соған төлейді екенбіз. Одан
жанымды әрен аман сақтап қалдым, депті. Не деп тұрғаныңды білесің бе, ей Қоян? Бұл орманда екі патша бола ма?
Дереу мені оны көрген жеріне алып бар. Көресіні көрсетейін мен оған, - депті арыстан. Мырзам, тағы бір мәселе бага
әлгі арыстан кұдды сіз сиякты күшті, қуатты, ірі денелі. Оның үстіне патшаларына айта бар, «Маған карсы
шыкпасын!» деді. Бұл сөздер арыстанның ашуын келтіріп, қоянды алдына салып отырып, айтқан жеріне келіпті.
Сөйтсе, ол жерде бір құдық бар екен. Қоян «Әлгі арыстанның сарайының есігі - осы» депті. Ашудан көзі аларған
арыстан кұдықтың басына келіп, «Мықты болсаң, шық!» деп акырышты. Құдык өте терең болғандықтан арыстанның
дауысы өзіне жаңғырып келеді. Тағы да құдықтың ішіне үңіліп: Арыстан болсаң шық, кімнің күшті екенін білейік,
деді. Дәл сол дауыс өзіне қайтіп келеді. Судың үстіндегі өз бейнесін көрген арыстан кұдықтың ішіне атылып секіреді де
су түбіне кетеді. Осылайша залым патша өз жазасын көріпті. Ал қалған андар ақылды кoянга алгыстарын білдіріп,
сый-сияпаттар беріпті.
1. Ертегіден етістің түрлерін тауып жазыңыздар.
» 2. Ертегіден кандай ой түйдіз.
3. Сонгы сөйлемді сөз құрамына талданыздар.
Адал еңбектің наны.
Қазақ халқы қашан да еңбекке аса үлкен мән беріп, бала тәрбиесінде де еңбекқорлықты маңызды санаған. Бұған дәлел ретінде «Еңбек – адамның екінші анасы», «Еңбек мұратқа жеткізер», «Жалқаулық аздырады, еңбек оздырады»,- деген мақалдардан еңбектенудің адамдарға қажетті нағыз байлық екендігін аңғаруға болады. Ал еріншектік, жалқаулық жақсы қасиетке жатпайды. Тіпті ұлы дана Абай атамыз да еріншектікті бес дұшпанның біреуі санаған.
Сондықтан балаларды кішкене күнінен еңбекке құштар қылып тәрбиелеп, адал еңбекпен тауып жеген нанның тәтті болатынына үйрету керек деп есептеймін.Себебі, біз еңбектенудің арқасында көптеген нәрселерге қол жеткіземіз. Мысалы, күнделікті ішіп- жейтін тамағымыз бен киетін киіміміздің өзі еңбекпен келеді.
Адам өмірінде өзіне ыңғайлы, өзі қызығатын, қолынан келетін істі істесе, еңбегінің өзіне де, өзгеге де пайдасы мол, жемісті болып, еліне, халқына пайдасы берекелі болады.
Менің ағам адал еңбегінің арқасында өз отбасын асырап отыр. Таң атқаннан бастап, кеш батқанша дейін малды баптап, соның арқасында ақша тауып, күн көріп отыр. Малды бағу да оңай шаруа емес - малдың жейтін шөбі, уақтылы алатын екпелері, жайлауға шығару, су беру деген сияқты шаруалар бастан асып жатыр. Ағам осы мал бағу шаруасына балаларын да баулып, өз еңбегімен тапқан нанның тәтті болатынын өз мысалы арқылы көрсетіп отыр. Сондықтан да «еңбек түбі береке» екенін жадымызда ұстаған абзал.