Есім сөздердің (зат есім, сын есім, сан есімнің) орнына жүретін сөз табы есімдік деп аталады. Есімдік заттың өз атауын да, белгісінің,
!
анының да атын білдірмейді, тек соларды нұсқап, меңзеп көрсетеді
де, солардың орнына қолданылады. Сондықтан да кейде есімдікті
«орынбасар сөздер» деп атайды.
Есімдіктер әртүрлі сөз табының орнына жүретіндіктен, сөйлемде
әртүрлі мүшенің қызметін атқарады.
1. Есімдіктер атау септікте тұрып, бастауыш болады. Мысалы: Өзің
Осы жолы сыншы боп қайтыпсың ғой. (М.Әуезов)
2. Есімдіктер барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктердің бі-
рінде тұрып, толықтауыш болады. Мысалы: Ермек ешқайсысына
жауап қайырған жоқ. (Ғ.Мүсірепов)
3. Есімдіктер сын есім мен сан есімнің орнында қолданылып, анық-
тауыш болады. Мысалы: Ешқандай із көрінбейді. (М.Мағауин)
4. Есімдіктер мезгіл, мекен мағыналарында үстеудің орнына қолда-
нылса, пысықтауыш болады. Мысалы: Акула ешқашан тоймайды.
(«Әлемде талай қызық бар»)
5. Есімдіктер жіктеліп қолданылса немесе сөйлемді тиянақтап тұрса,
баяндауыш болмады. Мысалы: Жеткізетін сенсің ғой. Бағанағы
күліп тұрған бала шәкірт – осы. (М. Әуезов)
Есімдік құрамына қарай дара және күрделі есімдік болып екіге
бөлінеді. Дара есімдік бір сөзден тұрады. Мысалы: мен, олар, біреу,
барлық, қайда, мынау т.б. Күрделі есімдік екі түбірден жасалады.
Мысалы: кімде-кім, өз-өзіне, әлдеқашан, әркім, ешбір т.б. Матындегы косымша жане негызгы акпаратты аныктандар
ответ:Сөйлем мүшелері:Бастауыш, Баяндауыш, Анықтауыш, Толықтауыш, Пысықтауыш осыларға талдайсың.
Сұрақтары Бастауыш: Кім? не? кімдер? нелер?
Баяндауыш деп сөйлемде бастауыштың қимылын, ісін, жай-күйін, кім, не екенін білдіріп тұратын тұрлаулы сөйлем мүшесін атаймыз.
Баяндауыштар көбінесе сөйлемнің соңында тұрады да, не істейді? не болды? не етеді? қайтеді? қандай? қанша? кім? не? деген сұрауларға жауап береді.
Анықтауыш:қандай? қай? қайдағы? (недегі?) қашанғы? ненің? қанша? неше? қайткен? не еткен? деген сұраулардың біріне жауап береді.
Толықтауыш:Толықтауыш кімді? нені? кімге? неге? кімнен? неден? кімде? неде? кіммен? немен? кім (не) туралы? кім (не) жөнінде? не тақырыпты? деген сұрауларға жауап береді.
Пысықтауыш:Пысықтауыштардың сұраулары: қашан? қайда? (қалай қарай?) қайдан? қалай? қайтіп? не себептен? неліктен? кім үшін? не үшін? не істеуге? не қылуға? не мақсатпен? не арқылы? кім арқылы? ненің арқасында? кімнің арқасында? не сайын? кім сайын? қанша? қанша уақыт? неше рет?
Объяснение:
Менің сүйікті спортшым
Елімізде ауыз толтырып айтып, мақтанатындай спортшылар аз емес. Менің бір емес, екі бірдей сүйікті спортшым бар, олар әр түрлі спорт түрінің шеберлері болғанымен, барша қазақ халқы оларды мақтан тұтады.
Солардың ішінде ең алдымен Александр Винокуровты атап айтқым келеді. Ол - Қазақстанның және Астана Pro Team велокомандасының ең белгілі велошабандозы, «Vino» (Вино) деген атпен белгілі. 2012 жылғы Лондондағы XXX жазғы Олимпиада ойындарының чемпионы, Сидней Олимпиадасының вице чемпионы, әлем біріншілігінің қола жүлдегері, «Вуэльта» көпкүндігінің (2006 жыл) жеңімпазы. Оның есімі Қазақстанның спорт тарихына алтын әріппен жазылды десем, артық болмайды деп ойлаймын, себебі ол Қазақстаннан шыққан Олимпиада ойындарында алтын иеленген тұңғыш велошабандоз.
Еліміз Серік Сапиевті де мақтан тұтады. Ол - ең танымал боксшылардың бірі, олимпиада чемпионы, халықаралық спорт шебері, Қазақстанның бокс бойынша еңбек сіңірген спорт шебері. Оның есімі Қарағанды қаласында бокс орталығына берілген болатын.
Болашақта мен жоғарыда есімі аталып кеткен Серік Сапиев сияқты әлемге танымал спортшы болуды армандаймын. Бокс үйірмесіне аптасына үш рет барып, бар ынта - жігеріммен жаттығып жүрмін.