Етті.
-тапсырма.
Тыңда. Мәтінді оқы.
Курайлы көлін қоршаған қалың егінші түнде жауын болғандықтан,
жердің дегдуін күтіп, бүгін егінге күндегіден кешірек шыққан. Біреу өгіз, бі-
реу ат, біреу түйе, қайсыбіреу аралас жегіп, қым-қиғаш қимылдаған жұртты
Олжабек пен Жамал көріп келеді. Ертемен ауылдан шыққан айқай-ұйқай
дауыстарды да құлақтары анық естіді:
Әй, егеуді қалдырма, егеуді!
Тоқта, доғарылып қалды!
Аналар барып жырта бастады …
Мәулікейді айтыңдар, Мәулікейді!
Егіс басталғалы бірқатар күндер өтсе де, ауыл әлі даурығуын қойған
жоқ.
Көз алмай қарап келе жатқан Олжабек қабағын бір шатыр күбір етті:
- Жұмыстарында өнім жоқ.
Өгіз бен сиырды аралас жеккен бір бөлек егінші қара жолды жиек-
тей соқасын жаңа ғана салған екен. Олжабектер келіп, солардың қасына
тоқтады. Егіншілердің көлігі бастықпай, өздерімен өздері әуре болып жүр,
бұларға қапелімде қарай қойған жоқ. Олжабектің көзі көліктерде.
«Ана сиыр бұзау бере ме, енді?! Обал-ай!» … деген ойда түгғанда:
-- О, жігітім, жол болсын!, - деді егіншілердің ішіндегі сақалды біреуі.
Жасы үлкен адамға сәлем бермегені есіне түсіп, Олжабек:
Ассалаумәлейкүм! - дегенде, түйенің үстінде отырған Жамал мырс
Егінші де күліп жіберді.
- Е, бәсе, жасың кіші көрінеді ғой, шырағым! - деді де сорайған мойнын
соза түсіп Жамалға: - Есенбісің, балам! Ал жөніңді білдір. Танымадық,
деді Олжабекке.
Олжабек жөнін жөнді айтпады. Сұрастыра келе шалдың кім екенін өзі
жақсы біліп алды. Оған кездескен осы елдегі «Пышақшы Мешел» дейтін
адам еді, білгенінше жай-жапсардың бәрін айтты. Олжабек сұрай берді …
- Отағасы, сонымен, колхоз егінін салып жатырмыз де.
Иә, шырағым, әйтеуір қауым болып кіріскен іс қой. Тәңірі тен оңын
берсін!
-- Осы маңдағы елдің бәрі де колхоз болды ма?
- Колхозсыз жер бар дейсіз бе?
- Кім қалпында отыр дейсіз?
- Бәсе, «ел-елдің бәрі-ақ осыған келді», - деседі ғой.
- Дегенмен «Ортақ өгізден оңаша бұзау» жақсы да.
- Әй, балам-ай, ол заман мен бұл заман - бір ме? Заманына қарай
амалы да бар емес пе?!
мне нужен перевод текста
дала өркениеті - түркі тектес халықгардың, соның ішінде қазақтардың материалдык жəне рухани құндылықтарының сатысы; этномəдени жүйенің қалыптасуындағы табиғи-тарихи тұрпат. тарихын зерттеу барысында өркениет атауының өзіне əр түрлі, кейде бір-біріне қарама-қайшы анықтамалар қалыптасты. америка тарихшысы л.морган (1818-1881) мен ф.энгельс оны ғы жоғары, жазусызуды енгізу кезеңі ("тағылық — жабайылық — "өркениеттілік" ұштағаны арқылы) ретінде сипаттады. кейінгі кездері бұл термин ң аймақтық, салыстырмалы түрде бір-біріне тәуелсіз жетілген пішімдерін бейнелеу үшін қолданылып жүр. еуропаға əсіре табынушы кейбір ойшылдар өздігінше жетілген мәдени-тарихи аймақтардың санын түгендеп, кейде — 8 (о.шпенглер), кейде 36 өркениет ошағына (а.тойнби) жеткізіп қойды. әйтсе де, осы тұ жақтаушылар алтайдан карпат тауларына дейінгі ұлан-байтақ кеңістікте көшпелі-отырықшы тұрмыс кешкен түркі тектес халықтардың өткеніне астамшылдықпен қарап, "тарихи тысқары қалған қауым" ретінде көрсетуге тырысты. соған қарамастан, өркендеп-өрбу негізі, қ- табиғи аясы әлі далалық тұрпат саналатын көшпелі шығыс жұртының өзіндік өркениеті хақында дəйекті пікір түйген ғалымдар аз емес. белгілі орыс археологы, акад. а.п.окладников (1908—1981) зерттеу еңбектерінде далалықтардың этномәдени жүйесін "батыс сібір өркениеті" деп атап, "ежелгі түркі сібірі шығысқа караганда батыспен тығыз байланыста болған сияқты. оның мәдениеті бүрын болжағанымыздан әлдеқайда бай" екендігін жазды. ә.марғұлан, к.ақышев, к.байпақов, т.б. ғалымдар "көшпелілер өркениеті" атауын жиі колданса, л.н.гумилев, о.сүлейменов оның өрлеу дәуірінде, б.з.б. 9 ғ-дан б.з. 11 ғ-ы аралығында, жерорта теңізі жағалауы және қиыр шығыс елдерімен салыстырғанда жасампаздық эволюцияны бастан өткергенін дәлелдеді. соның нәтижесінде еур. астамшылық пен таптык дала уағға негізделген кеңестік тарихнама мансұқ еткен еуразия кеңістігіндегі тарихи-мәдени ерекше құбылыс ғылымға " дала өркениеті " деген атпен ене бастады. оның əлемдік өркениетке қосқан үлесіне үндінің саяси қайраткері д.неру "әлемдік тарихқа көзқарас" атты еңбегінде əділ баға беріп, "атлас картаны ашсаң, алып азия құрлығының койнына кіріп жатқан кішкентай еуропаны көресің. ол өз алдына дербес құрлық емес, азияның жалғасы сиякты. ал тарихты окитын болсаң — ұзақ уақыт бойы, белгілі бір кезенде азияның үстемдік құрғанына көзің жетеді
Ребустың жауабы: Бірқазан
Бірқазан туралы
Бірқазан – жыл құстары, наурыз айында ұшып келіп, өніп-өсіп, қараша айында жылы жаққа ұшып кетеді. Жерорта, Каспий теңіздерінің оңтүстік жағалауында, Оңтүстік Азияда қыстайды. Судың тереңірек жеріне салған көлемді ұяларына бір – бес жұмыртқа салып, оны қоразы мен мекиені жұптасып басып, отыз – отыз бес күнде балапандарын өргізеді. Балапандары жетпіс – жетпіс бес күн өтісімен ұядан ұшады. Бірқазан 3-4 жасында жұмыртқалай бастайды. Олар саны аз құс болғандықтан, Қорғалжын қорығы мен Наурызым қорығында және Сарықопа, Торғай қорықшаларында қорғауға алынып, халықаралық табиғат қорғау одағының және ұлттық «Қызыл кітапқа» (1996) енгізілген.