Гр. ры
2. Берілген мәтін бойынша тапсырмаларды орындаңдар.
1. Мәтіндегі тірек сөздерді теріп жазыңдар.
2. Мәтіндегі негізгі ойды жазыңдар.
3. Мәтінге тақырып қойыңдар.
4. Мәтін мазмұнын нақтылайтын қорытындыны таңдаңдар.
5. Мәтіндегі маңызды сөйлемді жазыңдар.
ер
ы-
Бір патша ең жақсы әрі көркем сөз айтқан адамға
400 динар берем деп жарлық шығарыпты. Келесі күні нөкер-
лерімен сапарға шығады. Жолда зәйтүн ағашының көшетін
отырғызып жатқан тоқсандағы қарияны жолықтырады. Қа-
рияны аяп кетсе керек, оның жанына аялдайды. Патша оған:
«Мына көшетіңіз жеміс бергенше, жоқ дегенде, жиырма жыл
керек. Төріңізден көріңіз жақын қалғанда жемісін көрмейтін
іске неге арам тер болып жатсыз?» дейді. Сонда қария:
«Бұрынғылар еккен ағаштың жемісін біз теріп жеген бола-
тынбыз, енді біз еккен ағаштан кейінгілер жемей ме?!» – дей-
ді. Патша: «Неткен әдемі сөз!» - дейді де, қарияға 400 динар
бергізеді.
(www.asylarna.kz )
Жаз
Жаз келді. Күн шығып, дала жасыл кілемге оранып, әдемі гүлдер шығып жайқалуда.
Баларда демалысқа шығып, ауылдағы ата- әжелерінің үйлеріне барады . Күн сәулесі адам денесін ысытады.Көп отбасылар енді теңізге барады. Қалың киімдерін салып, жеңіл киімдерін шығарады. Далада көп деген шыбын- шіркейлер, көбелік, инеліктер шығады. Жаз өте ыстық болады, сондықтан отбасылар далаға жатады. Төрт-түлік малдар төлдейді. Балалар қошақан, бота ,күшік солармен күні- түні қызық көріп ойнайды. Жас балалар қолдарына ермексаз байланған жіп ұстап, инеліктерді ұстайды. Жазымызда осындай қызықтармен өтеді. Жаздан кейін желді, жаңбырлы, алай-дүлей күз келеді.
Объяснение:
Сөз мәдениеті» қазіргі әдеби тілдің жұртшылық таныған, үлгі тұтқан нормаларын жеке адамдардың сақтауын талап етеді. Сөйлеуде диалектизмдерді, қарапайым, дөрекі сөздерді, варваризмдерді қолдану, орынсыз көп сөйлеу, бір пікірді қайталай беру, өзіне өзі сілтеме жасау, асқақтап сөйлеу, дене қимылдарын араластыра беру «Сөз мәдениетіне» жатпайды. Кірме сөздерді орынсыз жұмсай беру, сіреспе құрылымдарды қолдану «Сөз мәдениетіне» нұқсан келтіреді. «Сөз мәдениеті» сөйлеу әдебі деген ұғыммен ұштасып жатыр. «Сөз мәдениеті» теориясының дамуында лексикография, әсіресе нормативті түсіндірме сөздіктер, орфоэпиялық, орфографиялық, синонимдік т. б. арнаулы сөздіктер манызды орын алады. Қазақ тіліндегі «Сөз мәдениетінің» дамуына ауыз әдебиетінің өкілдері және Абай, М. Әуезов, Ғ. Мүсірепов, т.б. шығармаларының ықпалы зор болды. Қазақ тіл білімінде Сөз мәдениетінің мәселелерін А. Байтұрсынұлы, М. Балақаев, Р. Сыздықова т. б. ғалымдар зерттеді.