Х БӨЛІМ. ҒЫЛЫМ МЕН ТЕХНОЛОГИЯ ЖЕТІСТІКТЕРІ Сабақтың тақырыбы: §1. Ғылым және білім 177-179 бет
Оқу мақсаттары: мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені
анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастырады.
Бағалау критерийлері:
• Мәтіндерді салыстырады.
• Негізгі ақпараттарды анықтайды.
• Сұрақтарға жауап береді.
• «Қос жазба күнделігін» толтырады.
• Негізгі ақпаратты, маңызды жерлерін түсіндіреді.
• Жұпта бір-бірлерімен талқылайды.
• Мақал-мәтелдерді толықтырып, тыныс белгісін қойып жазады.
• Мағынасын түсіндіреді.
Қызығушылықты ояту.
Ойтүрткі сұрақтарға жауап беру арқылы тақырыпты болжайды.
• Әлем ақиқатын анықтауға не көмектеседі?
• Ғылымның адам өміріндегі маңызы қандай?
1-тапсырма. Мәтіндерді оқып, салыстырады. Негізгі ақпараттарды анықтайды. Ойтүрткі сұрақтарына жауап береді.
1. Ғылым қалай, қашан пайда болған?
2. Ғылым мен білімнің байланысы неде?
4. Өзбек ақыны не үшін білім алу керек дейді?
5. Ал өздерің білімнің қажеттілігі неде деп ойлайсыңдар?
Тілдік бағдар
Тыныс белгілері айтайын деген ойды нақтылы, дәл түсінікті етіп жеткізу үшін, сондай-ақ баяндалмақшы пікірді ала-құла етпей, айқын білдіру үшін қолданылады. Бұл - тыныс белгілерінің басты қасиеті.
Тыныс белгілері сөздер тіркесі мен сөйлемдерді айтқанда, немесе оқығанда тілде байқалатын кідірісті де, дауыста аңғарылатын әркелкі құбылысты да білдіреді. Бұл - тыныс белгілерінің қосымша қасиеті.
Жазба тілде болсын, сондай-ақ ауызекі тілде болсын тыныс белгілерін дұрыс қолдана білудің үлкен мәні бар. Тыныс белгілері мүлде қойылмаған, немесе дұрыс қойылмаған мәтінді сөйлемді түсінікті етіп оқу да, мағынасын түсіне білу де қиын. Тыныс белгілері дұрыс қойылмайтын сөйлемдерде ой күңгірттеніп, екі ұшты болып, тіпті сөйлем құрамындағы сөздер синтаксистік қызметі жағынан (бастауыш, баяндауыш, анықтауыш т. б.) өзгеріске түсуі мүмкін.
Мысалы: Бұл келген - сол Есіл бойындағы Қарасарт ауылының жиені, Жүсіп баласы Қожаш (С. Көбеев)
Бұл сөйлемде есімше тұлғалы келген соң сызықша қойылмаса, келген сөзі бастауыш қызметін емес өзге мүше қызметін атқарған болар еді де, нәтижесінде сөйлемде берілетін ойға нұқсан келер еді.
3-тапсырма. Мақал-мәтелдерді толықтырып, тыныс белгісін қойып жазып, мағынасын түсіндіреді.
1. Оқусыз жоқ,
Білімсіз жоқ.
2. Оқу құдық қазғандай.
3. Ғалыммен жақын болсаң жетер,
Залыммен жақын болсаң кетер.
4. Ақыл азбайды,
... тозбайды.
5. Күш де.
6 – теңіз, қайық.
6-тапсырма. Төмендегі мәтін сөйлемдерін ажыратып, тыныс белгілерін қойып жазыңыздар. Қойылу себебін түсіндіріңіздер
Оқиғаның басталуы – Манаптың Омбыдағы балалар үйіне келіп, інісін іздеуі, Директормен әңгіме.
Оқиғаның дамуы – аға тәрбиеші Эльжбета Сергеевнаға берілген тапсырма, Манапты Қалимен кездесуге ертіп баруы
Оқиғадағы шиеленіс – Манап пен Қалидың арасындағы алғашқы үйлесімсіздік, Қалидың ағасымен тіл табыса алмауы.
Шарықтау шегі – Қалидың көп мақтанышынан кейінгі уақытта сұрап, жаттығуға асығуы.
Оқиғаның шешімі – Қалидың асығып кетуі, Манаптың қаяу күйде «Волгаға» отырып вокзалға бағыттаулы.
Шығарамадағы кейіпкердің бейнесі:
Жағымды– Манап, Қали
Карл туралы деректер аз. 1467 жылы оның әкесі (Людовик Орлеанның кіші ұлы) қайтыс болып, жеті жасар Карл Ангулем графтығын мұрагерлікке алды. Бала кезінде регенттер Рогандар әулетінен шыққан анасы мен Жан I де Ла Рошфуко болды.
1488 жылы Францияның регенті Анна де Божё Карл мен Луиза арасындағы некені ұйымдастырды. Карлда әйелінен басқа бірнеше көңілдес әйелдері болды. Олардың тек екеуінің ғана аттары белгілі - Антуанетта де Полиньяк және Жанна Конт, олардан Карлда кемінде үш қызы бар.
Карл басты тұрағы - Коньяк болды. Онда болашақ француз королі Франциск I туды.
Карл 1496 жылдың 1 қаңтарында күтпеген жерден Шатонёф-ан-Ангумуа қаласында қайтыс болды. Оның денесін Ангулемнің кафедралды соборында, ата-анасының жанында жерленді. Оның байлығын жас Франциск анасының регенттігімен мұраға алды.
мине дурыс болмаса кешир