Hap
«КҮЙ АҢЫЗЫ» өңГІМЕСІ
Тірек сөздер
Есі салт атты адырдың басына желе-жортып
Күйші
шықты да, аттарының басын іркіп, алақан асты-
Домбыра
нап алысты шолды. Төмен қарай көлбеп бара жат-
қан кең жазықтың шетінде мұнартып, оқшау түр-
ған жалаңаш тау көрінді.
- Анау Ипан тауы ғой, - деді жас жігіт қамшы-
сымен нұсқап.
жас жігіттің дауысы аңсағанын көргендей қуанышты шықты. Оның
астында жалын өрген қылаң бесті, үстінде өңіріне зер ұстаған кең мақпал
қамзол, талдырмаш белін қызыл күдері белбеумен қынай буған, басын.
да төбесін көк мақпалмен тыстаған қүндыз бөрік. Тек ер-тұрманы ғана
сүпынылау. Бір кезде көк сауырлап жез шегені тізілте қаққан ері басқа
біреудің астынан ауысқан сияқты, әбден тозып, бояуы оңып, жарғақтанып
кеткен. Ердің артындағы үзын қызыл қоржыннан шекпен қап кигізген
домбыраның мойны шығып тұр. Оның қасындағы күрең атты жасы елуді
алақындырған, әдемі дөңгелек қара сақалды, биік дөңес мұрынды, кішілеу
өткір қоңыр көзі биік қабағының астында терең үялаған, қағылез кісі. Бул
осы өңірге аты кең жайылған Естемес күйші еді. Ол маңдайына тосқан
қолын түсіре берді де, етсiз салалы саусағымен қамшысының ұшын қағып
алды.
- Бул маңдағы ауыл көшіп кеткен-ау, - деді Естемес ойланғандай бо-
лып.
- Неге? Ауыл ылдида, Ипанның етегіндегі қайнарда болар, - деді жас
жігіт.
- Қыбыр еткен бір қара көрінбейді. Бұл ауылдың малы өрі Ипан аспай,
бергі осы бозда жайылатын еді ғой.
Жаңа ғана Ипанды көргенде балапандай талпынып, сергіген жас жігіт
енді басылып қалды.
- Иә, мал көрінбейді, - деді ол дауысы солып,
Естемес жас жігітке өңі жылып, есіркей қарады.
- Шаршадың, білем, о? Оқасы жоқ, ел болмаса да, қайнарда ат шалды-
рып, тыңайып алармыз. - Ол сол күрсінгендей болды. - Күйшінің өмір
оог
Көркемдегіш құралдары керек​

Шәкәрім Құдайбердіұлы (11 шілде (23 шілде) 1858-2 қазан 1931) – ақын, жазушы, философ, тарихшы, композитор. Абаймен замандас әрі інісі, әрі ол негізін салған реалистік әдебиет дәстүрлерін алға апарушы ізбасары. Өзі өмір сүрген ортаның қоғамдық-саяси және әлеуметтік сыр-сипаттарын керебілуде, қоғам мен адам табиғатындағы кемшіліктерді зерделеуде, туған халқына түзу жол көрсетуде Құдайбердіұлы Абай бағытын ұстанды. Шәкәрімнің әкесі Құдайберді Құнанбайдың Күңке деген бәйбішесінен туған, яғни Абайдың туған ағасы. Шәкәрім бес жасында ауыл молдасына оқуға беріледі де онда жеті жасына дейін оқиды.

Ибраһим Құнанбаев 1845 жылы 10 тамызда Семей қаласында (ол кезде - Семей) жергілікті дворяндарға тиесілі үлкен байдың отбасында дүниеге келген. Атасы мен атасы олардың отбасында билеуші және төреші ретінде үстем болды. Абай лақап аты «мұқият» немесе «сақ» дегенді білдіреді, жас Ибраһим әжесінен алды.

Абай Құнанбаев бала кезінде үйден білім алған. Осыдан кейін ол бір мезгілде олар шығыс тілдерін оқытатын медреседе және орыс мектебінде оқыды. Сол кезеңде ол шығыстың ақын -ғалымдарымен ғана емес, орыс жазушыларының шығармашылығымен және Батыс Еуропа әдебиетімен де танысты. Оқу кезеңінің соңында Абай өзінің алғашқы өлеңдерін жазды.

Дәстүр бойынша, Абай ру басына айналуы керек еді, бірақ 28 жасында ол өзін-өзі тәрбиелеуге ұмтылды. Абай үшін маңызды оқиға Семейде жазасын өтеп жатқан саяси жер аударылғандармен байланыс болды. Абай Құнанбаевтың орыс және еуропалық мәдениеттің қазақтар арасында таралуына үлес қосқаны белгілі.

1880 жылдары. Абай Құнанбаевтың өлеңдері пайда болады. Ол И.А. Крылова, А.С. Пушкин, Иоганн Гете және Джордж Байрон. Сонымен, 1780 жылы Гете өзінің «Саяхатшының түнгі әнін» жазды, оны 60 жылдан кейін Лермонтов аударды. Бұл өлеңді Абай Құнанбаев қазақ тіліне аударды, содан кейін ол «Қараңғы түнде таулар ұйықтайды» халық әніне айналды

Ал қысқасы, Абай Құнанбаев - ақын