... Иә, академиктің сол күнгі көз жасында: қорлану да, өз халқына деген өкпе де, өмір
бойы еткен еңбек, төккен тері, әншейінде ат
тарта алмайтын атақ-дәрежесі қиыншылықта
кәдеге аспай қалғанына ашулы ыза да, өкініш
те, нала да, бәрі де бар еді. Әсіресе, өз халқы
мен оның зиялы қауымы туралы ойлануда
болатын. Пойыз үстінде тербеліп келе жатып,
өзінің осыдан бес жыл бұрын Лондонда айтқан
бір сөзі есіне түсті. 1947 жылы КСРО Жоғарғы
Кеңесі депутаттарынан құралған Совет
делегациясымен бірге Ұлыбританияға барғанды. Бұлар асықпай Англияның қалаларын он
шақты күн аралады. Сондай күндердің бірінде
делегация Лондонда, Унистон Черчилльдің
қабылдауында болған. Ағылшын алпауытына
орыстар бәлендей таңсық болмаса керек.
Кездесу барысында Черчилльдің назары әлсінәлі Сәтбаевқа түсе берді. Сол арада қысқаша
таныстық басталған. Жөн сұраса келгенде,
Қаныш Имантайұлы өзінің бір кезде ағылшын
кәсіпкерлері жерасты байлығына қатты
қызыққан және біраз пайдасын да көрген қазақ
елінен екенін айтқан-ды.
- Солай деңіз... Ағылшын капиталы қазақ
даласына дейін жеткен екен-ау! – деді үй иесі
разы болып. – Мен қазақтарды бұрын
көрмеппін. Айтыңызшы, Сәтбаев мырза,
қазақтың бәрі осы өзіңіз секілді мелжемді,
бойшаң бола ма? – деген аузындағы сигарын
рахаттана сорып тұрып.
Сонда Қаныш Имантайұлы бөгелместен:
– Мен – орта деңгейдегі қазақпын. Менің
халқым менен әлдеқайда биік! – деп жауап
беріп еді.
Артынан мұның жауабына қасындағы сапарлас
серіктері разы болып:
— Жауабың жақсы шықты. Черчилльді
қатырдың! – десіп жатты.
Өз сөзінің нысанаға дөп тигеніне Қаныштың өзі
де разы еді. Табан астында намысқа шауып
айтылған сөз ғой бәрі де. Кейін осы сөзі ел ішіне
тез тарап кетті... Ал, шын мәнінде, мұның халқы
ғұламаның өзінен биік пе? Ондай биікке
көтерілген ұлт төңірегіне бажайлай көз салып,
алды-артын ойламас болар ма? Өзінің азаматын
жат пиғылды адамдар соққыға жығып жатқанда,
жабыла үн көтеріп, арашалап алмас па? Демек,
бұл мәселені де қайта қарау керек.
Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіз.
1. Академиктің сөйлеу ерекшелігі туралы не
айта аласың?
2. Қаныштың тапқырлығын қандай әрекетінен
байқауға болады?
3. Черчилльдің Сәтбаевқа назары түсуінің
себебін қалай түсіндірер едің?
аппрощззщұғғңііквмитььдлорррр