Из текста 1 общественный, 1 бытовой вопрос.
тапсырма
мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
ұрлық
бұрын бір ел болыпты, халқының бәрі ұры екен. кеш батса болды, көршісінің үйіне
ұрлыққа түседі екен. ұрылар үйіне келсе, олардың да үйін де біреулер тонап кететін
көрінеді. ұрылар елі осылайша өмір сүріпті.
бір күні осы елге бір адал кісі көшіп келеді. әлгі кешті өз үйінде кітап оқумен
өткізеді. түн болғанда ұрлыққа келген ұрылар шамы жанып тұрған үйден көреді де,
өз жөндеріне кетеді. осылайша біраз уақыт өтеді. енді жұрт адал ға ренжи бастайды.
адал жұрт тілегіне қарсы келе алмай, ол да кеш бата үйінен кетіп, таң ата оралып
жүреді. тек жұрт сияқты ұрлыққа бармайды. ол түнді өзен жағасында аспандағы айға, ағып
жатқан суға қарап, көпір үстінде өткізіп жүреді. таңертең үйіне келсе, ұрылар үйін тонап
кетеді екен. біраз уақыттан кейін адал кедейге айналады. ал ұрлықпен айналысып
жүрген отбасылар байып, ұрлықпен айналыспайтын болады. адал ң үйіне ұрлыққа
түскен ұрылар ештеңе таба алмай, кедей бола бастайды. байығандар адал сияқты
түнде табиғатты тамашалап, көпір үстінде жүруді әдетке айналдырады. осыдан қала халқы
бай, кедей болып бөлінеді. енді бай өздері ұрлық істемейді, бірақ кедейлерге ұрлық
істетеді. осылайша байығандар одан әрі байып, кедейлер кедейлене береді. бірте-бірте
байлар өздері ұрлауды да, өзгелерді ұрлыққа жалдауды да қояды. бірақ енді байлығын
ұрылардан қорғауды ойлайды. содан ақылдаса келіп, сақшы жиып, түрме салады.
арада біраз жыл өткенде әлгі қаланың тұрғындары «ұрлық» деген сөзді ұмытады.
өздері ұры болса да, енді олар «бай», «кедейміз» дейді екен. сонда баяғы адал ғана
өзгермеген еді. бірақ ол да ұзамай өмірден өтіпті. елдің айтуына қарағанда аштан өліпті.
1. мәтіннен 1 қоғамдық, 1 тұрмыстық мәселені анықтаңыз.
1.
2.
Қазақ халқының тарихына көз жіберсек, сонау Күлтегін, Білге қаған, Тоныкөктен бастап жерін, елін, тілін, ділін қорғаудағы өшпес ерліктерге толы. Бесік жырынан басталатын ерлікке баулу дәстүрлері түркі халқына тән негізгі ырымдар. Халқымыздың бойындағы отансүйгіштік құндылықтарды ұрпақтан - ұрпаққа беріліп отырған заңдылық тұрғысынан да қарауға болады. Бұған дәлел көне түркі заманынан бастау алған патриоттық құндылық Күлтегін жазбаларында былай деп суреттеледі: “Елтеріс қағанның алғырлығы, еліне деген сүйіспеншілігі Күлтегіннің қанына ана сүтімен сіңді” – деген көне жазу қазақ халқының бойындағы ұлттық патриотизм сезімдері бүгін ғана пайда болған жоқ, ол ежелден - ақ туындап, дамып келе жатқан қасиет деуге болатындығын көрсетеді. Күлтегін жазбасында тағы да мынадай жыр жолдарын кездестіруге болады:
Кедей халықты бай қылдым,
Аз халықты көп қылдым…
Түркі иелігінен
айырылған халықты
Ата - баба мекеніне орнатты… - делінген еді.
Бұл жазбадан патриотизмнің – ата - баба мекеніне ие болып отыру жолында жан аямау, діл бірлігін қорғау, жиғанын халықтан аямау екендігін аңғаруға болады. Жоңғар сияқты алып империямен алысуға, Ресей патшалығының зеңбірегіне жалаң қылышпен қарсы шабуға жетелеген де осы Отанына деген сүйіспеншіліктің, патриотизмнің қуатты күші.
Академик АН Казахской ССР (1946), председатель Союза писателей Казахстана. Его двухтомный роман «Путь Абая» вошёл в «Библиотеку всемирной литературы» .
Биография.
Мухтар Ауэзов родился 28 сентября 1897 года в Чингизской волости Семейского уезда (ныне Семипалатинская область) .
Семья Ауэзовых находилась в родстве с семьёй казахского поэта Абая Кунанбаева, дед Мухтара Ауэз был другом и почитателем творчества Абая. Отец Абая Кунанбай был зятем Ауэза, женившись на его сестре Нурганым. Абай приезжал к Ауэзу на празднества по поводу рождения его внука Мухтара.