Алғашқы ұстаз әнгімесіндегі Алтынайдың тағдыры әлеуметтік мәселелер тұрғысынан қарасақ,әке-шешесі қайтыс болған қыз аға-жеңгесінің қолында өскен.Сол заманның әлеуметтік әсері-жетім қызды адуын жеңгесі біреуге малға сатпақшы болады.Жебір жеңге қыздың жастығын,обалын ойламай өз құлқын ғана ойлап, ойын жүзеге асырғысы келеді.Сол қоғамның әлеуметтік тұрғысынан қарағанда Алтынай оқу оқымай,жастайынан біреуге тұрмысқа беріліп,тағдыры қор болып өтерме еді? Егер ауылға Дүйсен келіп ауыл балаларын,Алтынайды оқытпағанда.Адуынды жеңгесінің тепкісін,зорлығын көп көріп өскен қыздың оқуға ынтасын білген Дүйсен сол қор өмірден,әлеуметтік жағдайдан тапшылығынан Алтынайды суырып алып,қалаға оқуға жібереді.Менің ойымша Алтынайдың тағдырын өзгерткен алғашқы ұстаз Дүйсен.Ол болмағанда Алтынай қиын тағдырына хош айта алмас еді.Алғашқы ұстазы Дүйсеннің арқасында кейін академик Алтынай Сүлейменова атанады.
1457 жылы Әбілқайыр хан Сығанақ түбінде қалмақтардан жеңілгеннен кейін, Керей мен Жәнібек сұлтандар қол астындағы ру - тайпаларымен Шу өңіріне келіп қоныстанып, Қазақ хандығының негізін қалаған. Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарих и Рашиди» кітабында Қазақ хандығының құрылған жері – Шу мен Талас өңірі деп айтылады. Әбілқайыр ханға наразы сұлтан, әмірлер, ру - тайпа басшылары Керей мен Жәнібекке келіп қосылады. Аз уақыттың ішінде халықтың саны 200 мыңнан асып түседі.
Қазақ хандығының құрылуын осыған дейін бүкіл Қазақстан аумағында болған әлеуметтік - экономикалық және этно - саяси процесстердің заңды қорытындысы деп санауға болады. XV ғасырдың 60 жылдары қазақ хандары қарсыластарын тықсыра отырып, Батыс Жетісуды мекендеді.
XVI - XVII ғасырларда Қазақ хандығы нығайып, шекаралары кеңейе түсті. Орта Азия, Астрахан, Қазан, Сібір хандықтарымен, Ресеймен тығыз байланыс орнатты.
Ұлан байтақ елімізге, жерімізге жан - жақтан көз тігіп, ойран салушылар көбейді. Ең қатерлісі XVI - XVIII ғасырларда жоңғарлардың шапқыншылығы болды. Әйгілі Төле, Қазыбек, Әйтеке билердің ұйытқы болуымен Қанжығалы Бөгенбай, Қаракерей Қабанбай, Шапырашты Наурызбай, Баян батыр секілді көптеген батырлар Абылай ханның ақ туының астына бірігіп, Жоңғар шапқыншылығынан қазақ жерін толық азат етті. XVIII ғасырда қазақ хандығының тәуелсіздігіне қатер төндірген тек қана Жоңғар хандығы ғана болған жоқ. Оңтүстіктен Хиуа, Қоқан, Бұхара хандықтары, батыс пен солтүстігінде қалмақтар, башқұрттар, орыс казактары үнемі шапқыншылық жасаумен болды.
Алғашқы ұстаз.Авторы Шыңғыс Айтматов.
Алғашқы ұстаз әнгімесіндегі Алтынайдың тағдыры әлеуметтік мәселелер тұрғысынан қарасақ,әке-шешесі қайтыс болған қыз аға-жеңгесінің қолында өскен.Сол заманның әлеуметтік әсері-жетім қызды адуын жеңгесі біреуге малға сатпақшы болады.Жебір жеңге қыздың жастығын,обалын ойламай өз құлқын ғана ойлап, ойын жүзеге асырғысы келеді.Сол қоғамның әлеуметтік тұрғысынан қарағанда Алтынай оқу оқымай,жастайынан біреуге тұрмысқа беріліп,тағдыры қор болып өтерме еді? Егер ауылға Дүйсен келіп ауыл балаларын,Алтынайды оқытпағанда.Адуынды жеңгесінің тепкісін,зорлығын көп көріп өскен қыздың оқуға ынтасын білген Дүйсен сол қор өмірден,әлеуметтік жағдайдан тапшылығынан Алтынайды суырып алып,қалаға оқуға жібереді.Менің ойымша Алтынайдың тағдырын өзгерткен алғашқы ұстаз Дүйсен.Ол болмағанда Алтынай қиын тағдырына хош айта алмас еді.Алғашқы ұстазы Дүйсеннің арқасында кейін академик Алтынай Сүлейменова атанады.
1457 жылы Әбілқайыр хан Сығанақ түбінде қалмақтардан жеңілгеннен кейін, Керей мен Жәнібек сұлтандар қол астындағы ру - тайпаларымен Шу өңіріне келіп қоныстанып, Қазақ хандығының негізін қалаған. Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарих и Рашиди» кітабында Қазақ хандығының құрылған жері – Шу мен Талас өңірі деп айтылады. Әбілқайыр ханға наразы сұлтан, әмірлер, ру - тайпа басшылары Керей мен Жәнібекке келіп қосылады. Аз уақыттың ішінде халықтың саны 200 мыңнан асып түседі.
Қазақ хандығының құрылуын осыған дейін бүкіл Қазақстан аумағында болған әлеуметтік - экономикалық және этно - саяси процесстердің заңды қорытындысы деп санауға болады. XV ғасырдың 60 жылдары қазақ хандары қарсыластарын тықсыра отырып, Батыс Жетісуды мекендеді.
XVI - XVII ғасырларда Қазақ хандығы нығайып, шекаралары кеңейе түсті. Орта Азия, Астрахан, Қазан, Сібір хандықтарымен, Ресеймен тығыз байланыс орнатты.
Ұлан байтақ елімізге, жерімізге жан - жақтан көз тігіп, ойран салушылар көбейді. Ең қатерлісі XVI - XVIII ғасырларда жоңғарлардың шапқыншылығы болды. Әйгілі Төле, Қазыбек, Әйтеке билердің ұйытқы болуымен Қанжығалы Бөгенбай, Қаракерей Қабанбай, Шапырашты Наурызбай, Баян батыр секілді көптеген батырлар Абылай ханның ақ туының астына бірігіп, Жоңғар шапқыншылығынан қазақ жерін толық азат етті. XVIII ғасырда қазақ хандығының тәуелсіздігіне қатер төндірген тек қана Жоңғар хандығы ғана болған жоқ. Оңтүстіктен Хиуа, Қоқан, Бұхара хандықтары, батыс пен солтүстігінде қалмақтар, башқұрттар, орыс казактары үнемі шапқыншылық жасаумен болды.