КӨМЕКТЕСІНДЕРШІ БЖБ ӘДЕБИЕТ 6-сынып 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар
Бөлім «Мен балаң жарық күнде сәуле қуған...»
Оқылатын шығарма С.Торайғыров «Шығамын тірі болсам адам болып», «Шәкірт
ойы», С.Мұратбеков «Жусан иісі»
Оқу мақсаты 6.1.2.1 - әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық
мәселені идеясы арқылы түсіндіру
6.2.1.1 - шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың
алатын маңызына негіздеме жасау
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білім алушы
• Идеясы арқылы шығармада көтерілген әлеуметтікқоғамдық мәселені анықтайды
• Нақты эпизодтың маңыздылығын ашады
Қолдану
Орындау уақыты 15-20 минут
Тапсырма
1. Әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені берілген үзінділер арқылы
түсіндіріңіз.
Қ\с Шығармадан үзінділер Идеясы
1 «...- Ертеде бір жетім бала бопты… - деп Аян екінші ертегісін
бастады.
Сыбырлай шыққан даусында өз айтқанына қалайда қалтқысыз
сендіретіндей керемет бір күш бар.. Ғажап ертегілер еді…
Дүниедегі жақсылық атаулының бәр-бәрі: ерлік те, ізгілік те,
сұлулық пен ақылдылық та, әйтеуір адамға тән не бір асыл
қасиеттің барлығы да сол Аянның ертегілерінде болушы еді. Аян
батырлық туралы ертегі айтқанда, біз - алым-жұлым киінген қара
борбай балалар бір сәтке жадау қалпымызды ұмытып, шетімізден:
көк семсерді жарқ-жұрқ еткізіп, ат ойнақтатып жауға қарсы
арыстанша шабатын нағыз қас батырдай сезінуші едік өзімізді..»
2 «..Мен таяп келгенде шеттеу тұрған Есікбай сыбырлап қана:
− Аян балалар үйіне кеткелі жатыр,- деді.
− Қарағым, жолың болсын,- деді жыламсырап.- Жақсыдан қалған
тұяқ ең, қайда жүрсең де аман бол. Адам болсаң тауып келерсің
әлі...
Аян балалардың бәрімен қол алысып қоштасты.
− Мен әлі бәріңе де хат жазып тұрамын,- деді күлімсіреп.
Біз, балалар, Аянды кеп уақытқа дейін еске алып, сөз қылушы
едік.
Шынында да бұл күнде Аян қайда екен? Тірі ме екен? Ондай бала
тірі болуы тиіс. Ондай бала алдына нендей мұрат қойса да жетеді.
Ал тірі болса Жусандытөбеге бір оралмауы қалай?! Жусанның
иісін сағынбауы мүмкін емес қой»
2. Автордың: «Тебем деп тірі болсам надандықты, Серт етіп, өз-өзіме еткем егес»,- деп ой
толғауының мәні неде деп ойлайсыз? Ойыңызды 3-4 сөйлеммен жеткізіңіз.
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор
Білім алушы
Идеясы арқылы
шығармада көтерілген
әлеуметтік-қоғамдық
мәселені анықтайды 1
үзіндіні негізгі мәселені ажыратуда
қолданады;
1
1
көтерілген әлеуметтік-қоғамдық
мәселені анықтайды;
1
1
үзіндінің идеясын анықтайды; 1
Нақты эпизодтың
маңыздылығын талдайды
2 автор сөзінің маңызын анықтайды; 1
толғаудың мәнін ажыратады; 1
өз ойын білдіреді. 1
Барлығы 8
Қатыстық сын есімдер: сабырлы, ашулы, ақылды, күшті, қалалық, ізетті.
Сапалық сын есім: Момын, ашық, қатты, жақсы, жаман, әдемі.
Объяснение:
Заттың сын-сипатын басқа сөз табыныың (зат есім, есімдік, етістік, үстеулерге жұрнақ жалғанып жасалған туынды сын есім) қатысы арқылы білдіретін сын есім - қатыстық сын есім.
Мысалы: Темірдей (тәртіп), сусыз (жер)
Негізі түбір сын есімнің өзінен болып, заттың сынын, түр-түсін тікелей анықтайтын сын есім - сапалық сын есім.
Мысалы: жасыл (ағаш), ыстық (нан)
Ең бастысы, сөз түбіріне назар аудару қажет
Тәуелсіздік – бабалар аңсауы, ұрпақтың қолы жеткен киелі кезең. Тәуелсіздік – таңбасы таста, қаны қара жердің тамырында жатқан құдіретті сөз.
Еліміз тәуелсіздіктің бесігінде тербелгелі 25 жыл. Жиырма бес жыл ішінде Қазақстан етек-жеңін жиып, шекарасын бекітіп, өз алдына дербес зайырлы ел болды. Бұл атадан келе жатқан ұлы жеңістің жемісі. 1991 жылы 16 желтоқсанда егемендігін алған еліміздің өз президенті, ұлты мен ұлысы, салты мен дәстүрі, мәдениеті мен экономикасы болды. Желтоқсанның желі мен ызғарына қарсы тұрған жастардың жалынды рухы мен ерліктерінің арқасында шаңырағы биік, керегесі кең мемлекет болып қалыптастық.
1991 жылы ел тәуелсіздігін алған кезде халық болып қана қуанған жоқпыз. Қазақ елінің өз алдына республика болуын қалаған әрі ең бірінші болып мойындаған Түркия. Бұл тәуелсіздікті бір ел ғана емес, бүкіл ел болып қолдайды деген сөз. Ал іргесі қаланған жаңа республиканың әрі қарай өмір сүруі үшін ерен еңбек керек. Ол оның ішкі және сыртқы әлемі, экономикасы, ақшасы деген секілді көптеген құндылықтарға келіп тіреледі. Аталған құндылықтарды жиырма бес жыл ішінде үлкен мақсатқа айналдырған еліміз астанасын да бекітті. Тіпті бүгінде Астана арман қалаға айналды. Апортына бүкіл ел сүйсінген Алматының өзін мәдениет пен әдебиеттің қаласына айналдырды. Өзінің ішкі туризмі, теңгесі, ұзын сонар қара жолдары тарамдалып жатты.