Казахский язык сор №1 4 четверть 7 класс​

Қыс келді,Балалар  қарды көріп өте қуанды, Тимурге қыс мезгілі ұнамайды,Тимурге дос балалар келіп,
-Жүр Тимур далаға ойнайық,коньки тебейік!-деді олар,бірақ Тимурдың не шанасы да болмаған,не конькиі де,Ол ренжіп:
-Мен шықпаймын,мен сабағымды әлі оқымадым- деді,осыны естіген анасы келесі күні баласына коньки алып береді,Сол күннен бастап Тимур ерте тұрып күнде коньки тебуды үйренеді,
Бір аптадан кейін Тимур,далаға конькиін киіп шығып, мұз айдынына барады Мұз айдынында достары коньки теуіп жүреді
 Достары  Тимурды көріп қатты қуанады,енді қыс мезгілі Тимурдың ең ұнайтын мезгілі болды

 - Арман, қалай ойлайсың, біздің тыныс алып отырғанымыз ауа таза ма?
 - Жоқ, ауаны тап-таза деп айта алмаймыз.
 - Неліктен?
 - Себебі қазіргі кезде машиналар, әртүрлі көліктер көп жүреді. Зауыттар ауаны ластайды. Адамдардың бірі далаға қоқыс тастап кетеді, бірі шылым шегеді.
 - Арман, мен далада сірінкемен ойнап, от жағып жатқан балаларды көрдім. Олар да ауаны ластайды ғой, иә?
 - Әрине, ластайды. Отпен ойнағанның салдары ауаны ластаудан басқа да дерттерге әкелуі мүмкін. Бұл балалардікі дұрыс емес. Отпен ойнауға болмайды!
 - Ал лас ауадан адам ауыруы мүмкін бе?
 - Иә, осы айтып кеткен ауаны ластайтын заттар адамға ауру әкеледі. Сондықтан ауаны ластамауға тырысу керек.
 - Ал ауаны қалай ластамауға болады?
 - Ол үшін біздің істей аларымыз қоқыс тастамау және өсімдіктер өсіру.
 - Ал өсімдіктің қандай пайдасы бар?
 - Олар көмірқышқыл газын жұтып, оттегін бөліп шығарады.
 - Оттегі деген не?
 - Оттегімен тірі ағзалар адамдар, жануарлар, т. б. тыныс алады.
 - Міне керемет! Бізге мұғалім өсімдік әкеліңдер дегені осы екен ғой. 
 - Иә, осылай таза ауаны сақтау керек.