Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!
(пьеса Нургисы Тлендиева для старинных казахских музыкальных инструментов: жетыгена, шертера и аса-таяк) . Казахский фольклорный оркестр «Отрар сазы» («Напевы Отрара») . Руководитель Нургиса Тлендиев.
Скачать пьесу «Ата толгауы» («Зов предков» )
«Адели Кыз»
(казахская народная песня)
Поет Г. Курмангалиев (в собственном сопровождении на домбре)
Скачать песню «Адели Кыз»
Танец из оперы «Биржан и Сара»
(М. Тулебаев)
Государственный академический русский народный оркестр имени Николая Осипова. Дирижер В. Дубровский.
Скачать танец из оперы «Биржан и Сара»
«Байжума»
(казахская народная мелодия)
К. Ахмедьяров (домбра) .
Скачать мелодию «Байжума»
«Сары арка»
(музыка Курмангазы)
Государственный оркестр народных инструментов имени Курмангазы.
Скачать мелодию «Сары арка»
«Кыз муны»
(казахская народная мелодия)
Исполняет Г. Пиржанова (шанкобыз) .
Скачать мелодию «Кыз муны»
«Кулагер»
(музыка народная - слова: Ахан-Сере)
Исполняет М. Утебаев (в собственном сопровождении на домбре) .
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!
«Ата толгауы» («Зов предков» )
(пьеса Нургисы Тлендиева для старинных казахских музыкальных инструментов: жетыгена, шертера и аса-таяк) . Казахский фольклорный оркестр «Отрар сазы» («Напевы Отрара») . Руководитель Нургиса Тлендиев.
Скачать пьесу «Ата толгауы» («Зов предков» )
«Адели Кыз»
(казахская народная песня)
Поет Г. Курмангалиев (в собственном сопровождении на домбре)
Скачать песню «Адели Кыз»
Танец из оперы «Биржан и Сара»
(М. Тулебаев)
Государственный академический русский народный оркестр имени Николая Осипова. Дирижер В. Дубровский.
Скачать танец из оперы «Биржан и Сара»
«Байжума»
(казахская народная мелодия)
К. Ахмедьяров (домбра) .
Скачать мелодию «Байжума»
«Сары арка»
(музыка Курмангазы)
Государственный оркестр народных инструментов имени Курмангазы.
Скачать мелодию «Сары арка»
«Кыз муны»
(казахская народная мелодия)
Исполняет Г. Пиржанова (шанкобыз) .
Скачать мелодию «Кыз муны»
«Кулагер»
(музыка народная - слова: Ахан-Сере)
Исполняет М. Утебаев (в собственном сопровождении на домбре) .
Скачать песню «Кулагер»
Объяснение: